Turystyka

RcadWPFD8Mlpe

Na zdjęciu góry. Stoki gór widocznych na pierwszym planie pokrywa roślinność – las liściasty podczas jesieni. Kolory zielone, żółte, czerwone i brązowe. Wyższe partie gór słabiej pokryte roślinnością. Wzdłuż górskich szczytów wysoki i szeroki mur. Na murze droga, po której spacerują turyści. Co kilkaset metrów na murze jest wieża obserwacyjna.

1. Rozwój turystyki na świecie

Turystyka to nie tylko urlop na plaży w Turcji czy zwiedzanie muzeum sztuki. Definicja przedstawiona przez Światową Organizację Turystyczną jest bardzo szeroka. Według niej turystyka polega na przemieszczaniu się ludzi ze zwyczajowego miejsca przebywania (związanego z codziennymi czynnościami) z powodów osobistych lub zawodowych.

Większość wyjazdów turystycznych odbywa się wewnątrz kraju zamieszkania turysty, ale coraz powszechniejsza staje się turystyka zagraniczna. Turysta wyjeżdża z intencją powrotu: to go odróżnia od emigranta. Dodatkowo, by być liczonym w statystykach, turysta musi spędzić co najmniej jedną dobę poza domem i dać się zarejestrować w miejscu noclegu.

RKr1p5uvk1RpU

Na ilustracji wykres liniowy przedstawiający liczbę turystów na świecie. Czerwoną linią przedstawiono szybki wzrost liczby turystów od roku tysiąc dziewięćset pięćdziesiątego do dwa tysiące dziewiętnastego. Na początku wybranego okresu liczba turystów wynosiła zero, następnie nieustannie wzrastała, do poziomu niespełna miliarda stu milionów w roku dwa tysiące dziewiętnastym.

Masowa turystyka międzynarodowa to zjawisko bardzo współczesne. Jeszcze w 1950 roku na całym świecie ze swoich krajów wyjechało w tym celu zaledwie 25 mln ludzi. W 2018 roku było ich już ponad 55 razy więcej – 1,4 mld. Dla porównania liczbę turystów podróżujących wewnątrz poszczególnych krajów szacuje się na ok. 5 mld.
Turystyka stała się największym i najszybciej rozwijającym się sektorem gospodarki, zatrudniającym ok. 9% pracujących i wytwarzającym także ok. 9% światowego PKB.

Przyczyny takiego rozwoju turystyki były liczne i wzajemnie na siebie oddziałujące. Wzrosła liczba ludności, w tym liczba ludzi, którzy mogli sobie pozwolić na urlop. W krajach wysoko rozwiniętych przepisy prawa gwarantowały coraz dłuższe płatne urlopy. Skrócił się tygodniowy czas pracy. Upowszechnienie motoryzacji i rozwój lotnictwa pasażerskiego pozwoliły na szybsze przemieszczanie się. Podróż za granicę przestała trwać dokuczliwie długo.

R5qm1rFINHDRD

Na ilustracji wykres kołowy, czterema kolorami zaznaczono jakimi środkami przemieszczają się turyści. Pięćdziesiąt trzy procent koła obejmuje transport lotniczy, czterdzieści procent – drogowy, pięć procent – wodny, dwa procent – kolejowy.

Technologie informacyjno‑komunikacyjne pozwalają łatwo zebrać informacje konieczne lub przydatne do wyjazdu. Wzrost wykształcenia wpłynął na zainteresowanie światem. Upowszechniła się znajomość języków obcych, zwłaszcza angielskiego. Przemiany polityczne doprowadziły do wzrostu swobody przemieszczania się, ograniczono procedury przekraczania granic. Zwiększyła się międzynarodowa wymiana handlowa i współpraca gospodarcza, przez co wzrosła liczba podróży służbowych.

2. Współczesny stan turystyki na świecie

Połowa współczesnych turystów wyjeżdża w celach wypoczynkowych. Ponad 1/4 odwiedza znajomych lub krewnych bądź wyjeżdża w celach religijnych, zdrowotnych lub innych. Wyjazdy służbowe to kolejne kilkanaście procent. Pozostała część turystów nie udzieliła natomiast odpowiedzi na pytanie o cel podróży.

RTtzEfLzNF3UH

Na ilustracji wykres kołowy. Czterema kolorami zaznaczono różne cele podróży. Wypoczynek – czterdzieści sześć i cztery dziesiąte procent, odwiedziny znajomych i rodziny – trzynaście i sześć dziesiątych procent, podróż służbowa – trzydzieści siedem procent, cel nieokreślony – trzy procent.

Trzeba pamiętać, że cele wyjazdu nie muszą się wykluczać – podczas podróży służbowej można przecież odwiedzić znajomych, pójść na plażę i wziąć udział w uroczystości religijnej.

Światowa Organizacja Turystyki Narodów Zjednoczonych (UNWTO) wydzieliła 5 regionów turystycznych na świecie. Najczęściej odwiedzana jest szeroko rozumiana Europa, rzadziej państwa Azji i Pacyfiku. Jeszcze mniej turystów odwiedza obie Ameryki. Najmniej wizyt odnotowały kraje Afryki i Bliskiego Wschodu.

RkpLUAhs8KCHy

Ilustracja przedstawia mapę świata. Wody zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie za pomocą kilku kolorów przedstawiono regiony turystyczne według Światowej Organizacji Turystyki. Kolorem czerwonym oznaczono Amerykę Północną i Amerykę Południową i opisano – Ameryka. Kolorem niebieskim oznaczono Europę oraz północną i środkową część Azji (teren Rosji, Kazachstanu) i opisano – Europa. Kolorem różowym oznaczono południową część Azji (od Indii i Sri Lanki do Iranu i Afganistanu) i opisano – Południowa Azja. Kolorem żółtym oznaczono obszar nazwany Wschodnia Azja i Pacyfik, obejmujący Mongolię i leżące na południe od niej kraje, aż do Nowej Zelandii. Kolorem zielonym oznaczono i opisano Bliski Wschód (Egipt, Libia i Półwysep Arabski). Afrykę (bez Egiptu i Libii) zaznaczono na brązowo i opisano – Afryka. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami, które opisano w białej ramce dookoła mapy co dwadzieścia stopni.

R1GJe9eDDYQ1W

Na ilustracji wykres kołowy. W środku wykresu samolot. Pięcioma kolorami zaznaczono strukturę światowej turystyki. Europa – 50,8%; państwa Azji i Pacyfiku – 24,4%; Ameryki – 15,5%; Afryka – 4,7%; Bliski Wschód – 4,6%.

Pierwsza ilustracja przedstawia mapę świata. Wody zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie za pomocą kilku kolorów przedstawiono regiony turystyczne według Światowej Organizacji Turystyki. Kolorem czerwonym oznaczono Amerykę Północną i Amerykę Południową i opisano – Ameryka. Kolorem niebieskim oznaczono Europę oraz północną i środkową część Azji (teren Rosji, Kazachstanu) i opisano – Europa. Kolorem różowym oznaczono południową część Azji (od Indii i Sri Lanki do Iranu i Afganistanu) i opisano – Południowa Azja. Kolorem żółtym oznaczono obszar nazwany Wschodnia Azja i Pacyfik, obejmujący Mongolię i leżące na południe od niej kraje, aż do Nowej Zelandii. Kolorem zielonym oznaczono i opisano Bliski Wschód (Egipt, Libia i Półwysep Arabski). Afrykę (bez Egiptu i Libii) zaznaczono na brązowo i opisano – Afryka. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami, które opisano w białej ramce dookoła mapy co dwadzieścia stopni.

Na drugiej ilustracji umieszczono wykres kołowy. W środku wykresu samolot. Pięcioma kolorami zaznaczono strukturę światowej turystyki. Europa – 50,8%; państwa Azji i Pacyfiku – 24,4%; Ameryki – 15,5%; Afryka – 4,7%; Bliski Wschód – 4,6%.

Na decyzję o wizycie turystycznej w danym miejscu wpływają dwie główne grupy czynników: walorywalory turystycznewalory i zagospodarowaniezagospodarowanie turystycznezagospodarowanie. Walory to atrakcje zarówno przyrodnicze (np. góry, klimat), jak i utworzone przez człowieka (np. zamki, festiwale muzyczne). Zagospodarowanie umożliwia korzystanie z atrakcji dzięki drogom dojazdowym, bazie noclegowej, biurom przewodnickim itp. Granica między nimi jest płynna, np. gdy atrakcją staje się hotel z jego wyposażeniem.

Europa dysponuje zróżnicowanym środowiskiem przyrodniczym, walorami kulturowymi najwyższej rangi oraz bardzo dobrym zagospodarowaniem. Jest kontynentem bezpiecznym. Jej mieszkańcy są liczni, zamożni i często wyjeżdżają. Państw jest dużo, w większości nie są one wielkie, a podróżowanie między nimi nie stanowi większego problemu. Najczęściej odwiedzane kraje to: Hiszpania, Włochy, Francja, Turcja i Grecja.

RkYL9AezwO7ni

Film przedstawiający rejs statkiem wycieczkowym po Norwegii. Przedstawia walory turystyczne okolicy, naturalny krajobraz, infrastrukturę.

Film przedstawiający rejs statkiem wycieczkowym po Norwegii. Przedstawia walory turystyczne okolicy, naturalny krajobraz, infrastrukturę.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RkYL9AezwO7ni

Film przedstawiający rejs statkiem wycieczkowym po Norwegii. Przedstawia walory turystyczne okolicy, naturalny krajobraz, infrastrukturę.

Wśród państw Azji i Pacyfiku niemal 40% wizyt zagranicznych gości przypada na Chiny wraz z Makau i Hongkongiem. W tym przypadku dużą rolę odgrywają przyjazdy służbowe. Podobny udział mają 2 kraje południowo‑wschodniej części kontynentu: Tajlandia i Malezja. Ich walory to całoroczny ciepły klimat, ciepłe morze, egzotyczna, ale przyjazna kultura. Ważny element stanowi też odbudowana po tsunami z 2004 roku infrastruktura turystyczna.

W Amerykach zagraniczny ruch turystyczny koncentruje się w Stanach Zjednoczonych (42% turystyki w tym obszarze). Powodem takiego stanu rzeczy jest ich atrakcyjność oraz znaczenie gospodarcze. Udział Meksyku to 14%, głównie za sprawą turystów z USA. Ameryka Południowa odwiedzana jest zdecydowanie rzadziej przede wszystkim ze względu na dużą odległość od potencjalnych turystów z Europy, Australii czy wschodniej Azji.

W 2019 roku Afrykę (w podziale UNWTO) odwiedziło mniej turystów niż Grecję, najczęściej wybierając Maroko i RPA. Mimo ogromnych walorów, zwłaszcza przyrodniczych, Afryce brakuje infrastruktury, bazy noclegowej i wykwalifikowanego personelu. Podróżnych zniechęca również ryzyko tropikalnych chorób i rzeczywisty lub spodziewany brak bezpieczeństwa.

RgY7lPqpIroDV

Film przedstawiający budynki afrykańskiego ośrodka turystycznego oraz wycieczkę po okolicznym terenie, dziko żyjące zwierzęta.

Film przedstawiający budynki afrykańskiego ośrodka turystycznego oraz wycieczkę po okolicznym terenie, dziko żyjące zwierzęta.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RgY7lPqpIroDV

Film przedstawiający budynki afrykańskiego ośrodka turystycznego oraz wycieczkę po okolicznym terenie, dziko żyjące zwierzęta.

Na Bliskim Wschodzie dominują głównie przyjazdy biznesowe do Arabii Saudyjskiej, turystyczne do Egiptu i po części tranzytowe do Dubaju – jednego ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich, bardzo bogatego państwa leżącego w rejonie Zatoki Perskiej, będącego także m.in. miejscem przesiadkowym w podróży na Daleki Wschód.

Zestawienie najczęściej odwiedzanych państw pokazuje, że większość turystów poszukuje przede wszystkim słońca, morza i piasku (ang. 3S – sun, sea, sand).

3. Zagraniczne wyjazdy turystyczne Polaków

W Polsce ruch turystyczny dotyczy głównie podróży wewnątrz kraju. Wynika to z dosyć wysokiej atrakcyjności turystycznej Polski, ale także ze słabej znajomości języków obcych Polaków i ich stosunkowo niewielkich możliwości finansowych.

Wyjazdy zagraniczne Polaków na większą skalę rozpoczęły się po przemianach w 1989 roku. Paszporty można było już trzymać w domu, polski złoty stał się wymienialny – urealniona została wartość walut zagranicznych. Wzrosły dochody. Stopniowo znoszono dla Polaków wymóg posiadania wiz wjazdowych. Wielką zmianą było wstąpienie do Unii Europejskiej i przystąpienie Polski do Układu z Schengen. Ważną rolę odegrały także niskokosztowe linie lotnicze.

Struktura celów wyjazdów z Polski jest podobna do średniej światowej. Prawie połowa z nich to podróże turystyczno‑wypoczynkowe. Polacy częściej wyjeżdżają zawodowo, natomiast rzadziej odwiedzają krewnych i znajomych. Około 15% wyjeżdżających w celach turystycznych wybiera zagranicę.

R1Lyn07iERBCW

Na ilustracji wykres kołowy. Czterema kolorami zaznaczono różne cele turystyki międzynarodowej Polaków. Wypoczynek – 50%, odwiedziny znajomych i rodziny – 20%, podróż służbowa – 27%, cel nieokreślony – 3%.

Od 2005 roku widać wzrost liczby zagranicznych wyjazdów turystycznych. W 2019 roku było ich dwukrotnie więcej niż na początku omawianego okresu. Niestety w 2020 roku pandemia spowodowała ograniczenie wyjazdów zagranicznych. Jednak przez cały czas pierwsza dziesiątka najpopularniejszych państw nie uległa zmianie. Tworzą ją kraje europejskie, a jeździ tam ponad 2/3 polskich turystów. Czechy, Słowacja i Austria są atrakcyjne szczególnie zimą. Kraje śródziemnomorskie chętnie odwiedzamy ze względu na klimat oraz bogactwo zabytków i innych walorów kulturowych. W Niemczech i Wielkiej Brytanii mieszka liczna Polonia, stąd wyjazdy do rodziny i znajomych.

Popularność tych państw nie jest stała. W ostatnich latach rzadziej podróżujemy do Niemiec, Czech oraz Grecji, zdecydowanie za to wzrosła liczba wyjazdów do Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch i Chorwacji. Z pewnością do sukcesu pierwszych 3 państw przyczyniły się nisko kosztowe linie lotnicze. Natomiast do Chorwacji stosunkowo łatwo jest dotrzeć samochodem.

Warto zauważyć, że udział pierwszej dziesiątki państw w wyjazdach Polaków systematycznie maleje – w 2005 roku było to niemal 80%, w 2013 już niecałe 70%, w 2019 roku było to około 60%. Oznacza to, że Polacy coraz częściej wybierają inne, odleglejsze, a więc bardziej egzotyczne cele podróży.

Szczególną popularność zdobyły Turcja i Bułgaria. Oba kraje mają atrakcyjny klimat, dobrą infrastrukturę turystyczną nastawioną przede wszystkim na masowych turystów wyjeżdżających z biurem podróży, dla których najważniejsza jest jakość hotelu, basenu i bliskość plaży. Jednak w ostatnich latach ataki terrorystyczne w Turcji wpłynęły na mniejszy ruch turystyczny Polaków w tym kierunku.

Rb0v9qjODWqzp

Film przedstawia infrastrukturę egipskiego kurortu, morze, plaże, odpoczywających turystów.

Film przedstawia infrastrukturę egipskiego kurortu, morze, plaże, odpoczywających turystów.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/Rb0v9qjODWqzp

Film przedstawia infrastrukturę egipskiego kurortu, morze, plaże, odpoczywających turystów.

4. Konsekwencje rozwoju międzynarodowej turystyki na świecie

Turystyka może być szansą szczególnie dla państw rozwijających się, które często dysponują wspaniałymi walorami przyrodniczymi i dużą liczbą potencjalnych pracowników. Przy budowie infrastruktury i przy obsłudze ruchu turystycznego tworzone są miejsca pracy. Zatrudnienie zyskują też ludzie w innych branżach, np. w rolnictwie, transporcie czy przy produkcji pamiątek. Podnosi się poziom wykształcenia. Turyści tworzą rynek na lokalne produkty. Pojawia się szansa na pokazanie własnej kultury w rozmaitych aspektach, jak np. tańce, zwyczaje, stroje, kuchnia.

Rozwój turystyki ma też negatywne strony. Kapitał inwestycyjny zwykle pochodzi z zagranicy i tam też trafiają w znacznym stopniu zyski. Praca jest głównie sezonowa lub wypada w dni wolne, w większości nie wymaga wysokich kwalifikacji, przez to jest słabo opłacana. Możliwości awansu są ograniczone, ponieważ wyższy personel pochodzi z zagranicy. Często zdecydowaną większość usług turyści mają opłaconą z góry i otrzymują ją w hotelu, przez co ich wpływ na lokalny rynek jest niewielki. Nierzadko podróżni nie potrafią uszanować lokalnej kultury.

Wpływ turystyki na środowisko naturalne też bywa negatywny. Hotele, campingi itp. zajmują duże powierzchnie, z których usuwa się roślinność; budynki zasłaniają krajobraz. Turyści czasami ponad miarę wykorzystują miejscowe zasoby, np. wodę. Poza tym wytwarzają dużo śmieci i zużywają zbyt dużo energii elektrycznej. Centra rozrywki, w których spędzają czas, generują dodatkowo sztuczne światło i hałas.
Z drugiej strony m.in. z myślą o turystach i często pod naciskiem krajów, z których przyjeżdżają (głównie europejskich i północnoamerykańskich), cenne przyrodniczo obszary i gatunki otacza się ochroną, ratując je w ten sposób przed zniszczeniem czy wyginięciem.

R1dbs31w7sWA0

Na zdjęciu wysokie bloki przy brzegu morza. Pomiędzy budynkami bogata roślinność, basen.

RzJmyKS3sYZ51

Na zdjęciu brama wejściowa do Parku Manas. Na białej łukowej bramie napisy. Zamknięty szlaban. Z prawej strony budka strażnika. Za bramą las. Na pierwszym planie rowerzysta.

Podsumowanie

• Turystyka to wyjazd poza miejsce zamieszkania w celu prywatnym lub służbowym.

• Roczna liczba turystów zagranicznych w skali świata przekroczyła 1 mld i nadal rośnie.

• Najczęściej odwiedzanym regionem jest Europa, a najrzadziej – Afryka i Bliski Wschód.

• Z roku na rok, zgodnie ze światową tendencją, rośnie także liczba turystów zagranicznych z Polski.

• Ogromna większość turystów zagranicznych z Polski wyjeżdża do krajów europejskich.

• Najpopularniejsze pozaeuropejskie cele podróży Polaków to Egipt i Turcja.

Słownik

Ćwiczenia