Na ilustracji jest układ moczowy. Składa się z dwóch przewodów połączonych w dolnej części z pęcherzem moczowym, a w górnej każdy przewód prowadzi do jednej nerki, przypominającej kształtem ziarno fasoli. Nerki mają czerwonobrązową barwę.
Na ilustracji jest układ moczowy. Składa się z dwóch przewodów połączonych w dolnej części z pęcherzem moczowym, a w górnej każdy przewód prowadzi do jednej nerki, przypominającej kształtem ziarno fasoli. Nerki mają czerwonobrązową barwę.
Układ moczowy i wydalanie
Praca układu moczowego opiera się na filtracji krwi i usuwaniu związków zbędnych i szkodliwych dla organizmu.
Źródło: Przedmiotowy model 3D został opracowany przez Englishsquare.pl Sp. z o.o. na podstawie materiału źródłowego zakupionego w ramach serwisu: www.turbosquid.com. Jakiekolwiek dalsze użycie tego modelu 3D podlega wszelkim ograniczeniom opisanym w licencji opublikowanej na przywołanej stronie internetowej., tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
Układ moczowy i wydalanie
W wyniku przemian zachodzących w komórkach powstaje wiele zbędnych lub szkodliwych substancji, które muszą zostać z organizmu usunięte. W procesie tym biorą udział nerki (układ moczowy), płuca (układ oddechowy) oraz gruczoły potowe (skóra).
Ważne!
Wydalanie to usuwanie z organizmu zbędnych i szkodliwych substancji powstających w wyniku przemian chemicznych zachodzących w komórkach.
Wydalanie nie jest tym samym co wydzielanie, które polega na usuwaniu poza komórkę lub poza organizm substancji pełniących określone funkcje, np. wydzielanie hormonów, enzymów.
Z organizmu usuwane są produkty własnego metabolizmu oraz szkodliwe substancje obcego pochodzenia
Do najważniejszych substancji wydalanychwydalaniewydalanych przez organizm człowieka należą: mocznik, dwutlenek węgla oraz nadmiar wody. Silnie toksyczny mocznik jest produktem przemian białek. Związek ten powstaje w wątrobie, po czym wraz z krwią wędruje do nerek, gdzie trafia do moczu, z którym zostaje wydalony. Wraz z moczem wydalane są również sole mineralne, nadmiar wody i toksyczne substancje chemiczne przyjęte drogą pokarmową, np. leki czy alkohol.
W usuwaniu nadmiaru wody uczestniczą także skóra oraz płuca. Sole mineralne będące produktami gospodarki mineralnej organizmu wydalane są w znacznej ilości przez gruczoły potowe w skórze, dlatego pot ma słony smak. Natomiast dwutlenek węgla, będący obok wody końcowym produktem oddychania, wydalany jest przez płuca.
R1CQ7xWn4Bx2h
Ilustracja przedstawia schematycznie trzy narządy, służące do usuwania produktów przemiany materii. Z lewej strony znajdują się płuca. Mają kształt zaokrąglonych stożków o pęcherzykowatej (gąbczastej) budowie. Są w kolorze niebieskim. Kolorem granatowym zaznaczone są żyły płucne, które znacznie rozgałęziają się w płucach. Podpis: wydychane powietrze i wskazanie na wydalane produkty: woda i dwutlenek węgla. Środkowy rysunek przedstawia różową sylwetkę człowieka. Nad sylwetką znajduje się napis skóra. Podpis: pot i wydalane produkty: woda, sole mineralne, mocznik, kwas moczowy, kwas mlekowy. Z prawej jaskrawo pomarańczowo – brązowe nerki. Mają kształt fasolek i są do siebie symetryczne. Z nerek poprowadzone są moczowody. Podpis: mocz i wydalane produkty: woda, sole mineralne, mocznik, kwas moczowy, toksyny, produkty rozkładu leków.
Produkty przemiany materii i drogi ich usuwania.
Źródło: Anita Mowczan, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 1
Wyjaśnij, dlaczego dla wykrycia w organizmie obecności narkotyków lub środków dopingujących bada się mocz.
R5nHbTlMHJkcb
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zastanów się, w jaki sposób z organizmu człowieka usuwane są zbędne i szkodliwe substancje.
Narkotyki oraz substancje dopingujące najpierw są rozkładane na prostsze związki chemiczne, które następnie wydalane są z organizmu wraz z moczem. Dlatego w celu ich wykrycia bada się mocz.
1
Obserwacja 1
Przeprowadź obserwację, aby sprawdzić czy woda jest wydzielana przez skórę.
Problem badawczy: Czy przez skórę wydzielana jest woda?
Rwgwm6rO7Hx3C
Hipoteza 1 Woda jest wydzielana przez skórę., Hipoteza 2 Woda nie jest wydzielana przez skórę.
Hipoteza 1 Woda jest wydzielana przez skórę., Hipoteza 2 Woda nie jest wydzielana przez skórę.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Co będzie potrzebne
twoja ręka,
suchy woreczek foliowy,
tasiemka.
Instrukcja
Włóż rękę do foliowego woreczka.
Tasiemką zawiąż szczelnie worek na wysokości nadgarstka tak, aby nie dochodziło tam powietrze.
Przez 5 minut obserwuj ściany woreczka.
Zaobserwuj, czy i jakie zmiany nastąpiły wewnątrz woreczka.
W formularzu zanotuj wyniki i wnioski. Zweryfikuj hipotezę.
RMJoyzI9m7WdV
Wyniki: (Uzupełnij). Wnioski: (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zwróć uwagę, czy wewnętrzna powierzchnia woreczka pokryła się kroplami cieczy.
Wyniki: Wewnętrzna powierzchnia woreczka pokryła się kroplami cieczy.
Wnioski: Woda jest wydzielana przez skórę. Hipoteza 1 jest prawdziwa, a hipoteza 2 fałszywa.
Warto wiedzieć
Do badania trzeźwości kierowców służą alkomaty mierzące ilość alkoholu w wydychanym powietrzu. Spożyty alkohol szybko przenika do krwi. W wątrobie zachodzi jego rozkład, ale pewna ilość w niezmienionej postaci pozostaje w naczyniach krwionośnych i z krwią wędruje do komórek. Gdy krew przepływa przez płuca, część substancji dostaje się do wypełniającego je powietrza, dlatego zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu jest proporcjonalna do jego zawartości we krwi.
W skład układu moczowego wchodzą nerki i drogi moczowe
Układ moczowy nazywany jest również układem wydalniczym. Składa się z nerek oraz dróg moczowych, do których zalicza się moczowody, pęcherz moczowy i cewkę moczową.
Nerki to parzyste narządy fasolowatego kształtu, wielkości zaciśniętej dłoni, leżące po obu stronach kręgosłupa na wysokości kręgów lędźwiowych. Zbudowane są z nefronównefronnefronów, w których filtrowana jest krew, w wyniku czego tworzy się mocz.
Od każdej z nerek odchodzi moczowód – długi przewód, którym mocz ścieka do pęcherza moczowego, gdzie jest okresowo zbierany. Jego ściany zbudowane z mięśni gładkich są elastyczne i w miarę wypełniania się pęcherza ulegają rozciągnięciu. Rozciąganie ścian pęcherza powoduje powstawanie impulsów nerwowych wysyłanych do mózgowia. Cewka moczowa stanowi nieparzysty przewód wyprowadzający mocz z pęcherza moczowego na zewnątrz. Zaopatrzona jest w mięsień zwieracz, który pozwala na kontrolę wydalania moczu z organizmu. U mężczyzn cewka moczowa jest dłuższa niż u kobiet, służy dodatkowo do wyprowadzania nasienia. Pęcherz moczowy kobiety jest mniejszy niż mężczyzny.
R1ICq3HJtkQdr
Ilustracja z lewej strony na sylwetce człowieka przedstawia umiejscowienie narządów układu moczowego. Są to: nerki, moczowody, pęcherz moczowy i cewka moczowa. Nerki mają kształt fasolek, umiejscowione są na wysokości żeber. Jedna znajduje się z prawej, druga z lewej strony. Od nerek poprowadzone są moczowody, które połączone są z pęcherzem moczowym. Jest on w kształcie owalnym, umiejscowiony na wysokości podbrzusza. Poniżej pęcherza znajduje się krótka cewka moczowa. Z prawej strony grafiki przedstawiono bardziej szczegółową budowę narządów. U góry dwie fioletowe nerki, jedna ukazana jest w przekroju. Na przekroju zaznaczona jest kora w jaśniejszym kolorze, która znajduje się bliżej zewnętrznej krawędzi oraz ciemniejszy, prążkowany rdzeń w centralnej części. Nerki połączone są za pomocą niebieskiej żyły nerkowej i czerwonej tętnicy nerkowej. Następnie te żyły i tętnice wychodzące z każdej nerki łączą się ze sobą. Dwie niebieskie żyły nerkowe tworzą żyłę główną, natomiast dwie czerwone tętnice nerkowe tworzą tętnicę brzuszną. Od nerki w dół poprowadzone są beżowe przewody – moczowody, wpadające do okrągłego pęcherza moczowego w przekroju pionowym. Na grafice zaznaczono wloty moczowodów do pęcherza. Wskazano zgrubienie u dołu pęcherza – zwieracz. Poniżej pęcherza znajduje się krótka, podłużna cewka moczowa.
Budowa układu moczowego.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka
Średnia pojemność pęcherza moczowego wynosi ok. 350‑700 cmIndeks górny 33, ale maksymalna może dochodzić do 3 l. Parcie na mocz odczuwa się przy wypełnieniu pęcherza moczem o objętości ok. 250 ml.
Warto wiedzieć
U dzieci do ok. 3 roku życia ośrodki nerwowe kontrolujące proces oddawania moczu nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Dlatego w ich przypadku usuwanie moczu z organizmu dzieje się niezależnie od woli. Później dzieci uczą się kontrolować pracę mięśni zwieraczy cewki moczowej i powstrzymywać odruchowe oddawanie moczu.
Mocz powstaje w nefronie
Podstawową jednostką budulcową i czynnościową nerki jest nefron. Składa się on z ciałka nerkowego (cienkościennej torebki otaczającej kłębuszek nerkowy zbudowany z naczyń włosowatych) oraz kanalika nerkowego.
W ciałku nerkowym w wyniki filtracji niektórych składników krwi powstaje mocz pierwotnymocz pierwotnymocz pierwotny, który spływa dalej do kanalika nerkowego. W jego końcowym odcinku przybiera formę moczu ostatecznegomocz ostatecznymoczu ostatecznego, który z nerki wyprowadzany jest moczowodami do pęcherza moczowego.
R9SHfvWr0u9Mz
Film pod tytułem "Powstawanie moczu".
Film pod tytułem "Powstawanie moczu".
Powstawanie moczu.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Film pod tytułem "Powstawanie moczu".
1
Ćwiczenie 2
Na podstawie powyższej animacji opisz proces powstawania moczu pierwotnego i ostatecznego.
R10ZtNLacGzDj
Zwróć uwagę na jony i związki, które przemieszczają się z krwi do elementów budujących nerkę oraz w przeciwnym kierunku.
Przez naczynia włosowate krew przepływa pod wysokim ciśnieniem. Składniki osocza krwi, takie jak woda i rozpuszczone w niej substancje, np. glukoza, aminokwasy, jony sodowe NaIndeks górny ++, chlorkowe Cl Indeks górny --, w wyniku filtracji przechodzą do torebki. Przez jej cienkie ściany oraz ściany naczyń przedostają się tylko te składniki, które mieszczą się w ich porach. Przefiltrowaniu nie podlegają białka, krwinki ani płytki krwi. W torebce powstaje mocz pierwotny. Następnie spływa on do kanalika nerkowego. Stąd wszystkie potrzebne organizmowi substancje są wchłaniane do naczyń włosowatych oplatających kanalik nerkowy. W końcowym odcinku kanalika powstaje mocz ostatecznego.
Skład i ilość moczu pierwotnego i ostatecznego
Składniki
Mocz pierwotny
Mocz ostateczny
Woda
150–180 litrów
1,5–2,0 llitra
Aminokwasy
obecne
brak
Glukoza
obecna
brak
Mocznik
dużo
dużo
Sole mineralne
dużo
mało
1
Ćwiczenie 3
Wymień narządy, które współpracują ze sobą podczas oddawania moczu.
RzEWQmawgHH57
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Przypomnij sobie, jakie narządy wchodzą w skład układu moczowego oraz jakie pełnią funkcje.
Podczas oddawania moczu współpracują ze sobą pęcherz moczowy i cewka moczowa.
1
Obserwacja 2
Przeprowadź obserwację, aby sprawdzić jakie składniki podlegają filtracji.
Problem badawczy: Jakie składniki podlegają filtracji?
RRZ5zUZx6BaTJ
Hipoteza 1 Treść, Hipoteza 2 Treść
Hipoteza 1 Treść, Hipoteza 2 Treść
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Co będzie potrzebne
zlewka wypełniona do połowy wodą,
barwnik spożywczy,
pół szklanki cukru (sacharozy),
pół szklanki kaszy manny,
plastikowa butelka PET,
nożyczki,
bibuła filtracyjna,
łyżeczka.
Instrukcja
Nożyczkami obetnij butelkę na wysokości 2/3 tak, aby powstał lejek.
Otrzymany lejek wstaw do dolnej części butelki i wyłóż go pięcioma warstwami bibuły.
R17riW32zPzrE
Ilustracja przedstawia sposób wykonania filtra z szarej plastikowej butelki. Z lewej strony znajduje się cała plastikowa butelka. Niebieska pozioma przerywana linia wskazuje miejsce przecięcia butelki. Linia odcina górną część butelki, umieszczona jest w około czterech piątych wysokości, nie licząc szyjki. Z prawej strony grafiki odcięta część została włożona do butelki szyjką w dół, a jej wnętrze wyścielono bibułą filtracyjną (ciemniejszy trójkąt). Teraz odcięta część butelki stanowi filtr w kształcie lejka.
Jak zrobić filtr z butelki?
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY-SA 3.0.
Do zlewki wlej wodę, dodaj barwnik, cukier i kaszę.
Otrzymany roztwór wlej do wyścielonego bibułą lejka.
Obserwuj, co zostanie na bibule i sprawdź smak przefiltrowanego roztworu.
Wyjaśnij, jakie składniki podlegają filtracji i na czym polega podobieństwo przebiegu procesów zachodzących w nefronie z przeprowadzonym doświadczeniem.
R1Zq8s9sRsNbD
Wyniki: (Uzupełnij). Wnioski: (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zwróć uwagę, czy wszystkie substancje przechodzą przez bibułę.
Wyniki: Przez bibułę przechodzi woda i glukoza.
Wnioski: Składniki osocza, tj. woda i rozpuszczone w niej substancje, np. glukoza, podlegają filtracji. Podobieństwo przebiegu procesów zachodzących w nefronie z przeprowadzonym doświadczeniem polega na tym, że przez bibułę filtracyjną i cienkie ściany torebki przedostają się tylko te składniki, które mieszczą się w ich porach. Hipoteza 1 jest prawdziwa, a hipoteza 2 fałszywa.
1
Ćwiczenie 4
W zasadzie nie da się przedawkować witaminy C przyjmowanej w postaci pokarmowej. (...) Duże dawki kwasu askorbinowego na szczęście nie są toksyczne. Związek rozpuszcza się w wodzie, a nadmiar wydalany zostaje z organizmu wraz z moczem w ciągu kilku godzin.
Indeks górny Źródło: Słomiak K., Czy możliwe jest przedawkowanie witaminy C?, www.doz.pl. Indeks górny koniecŹródło: Słomiak K., Czy możliwe jest przedawkowanie witaminy C?, www.doz.pl.
R15FMKAlPnHe8
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zastanów się, czy nadmierne dawki witaminy C są dla zdrowia korzystne, szkodliwe, czy może neutralne.
Zażywanie 3 tabletek zawierających 150 mg witaminy C dziennie jest neutralne dla zdrowia, ponieważ duże dawki witaminy C nie są toksyczne – są usuwane z organizmu wraz z moczem, a przekraczanie dziennego zapotrzebowanie nie niesie ze sobą żadnych korzyści zdrowotnych.
Ciekawostka
Wraz z moczem organizm człowieka opuszcza ok. 3 tysiące składników, z czego 70 produkowanych przez bakterie żyjące w jego ciele.
Głównym zadaniem nerek jest utrzymanie stałego składu płynów we wnętrzu organizmu
Nerki regulują ilość wydalanej wody i soli mineralnych. Gdy pewnych substancji jest w organizmie za dużo, w nefronie wzmagają się procesy filtracji. Gdy jest ich za mało, intensywniej przebiega odzyskiwanie składników z kanalika nerkowego do osocza krwi. W ten sposób nerki uczestniczą w utrzymaniu homeostazyhomeostazahomeostazy.
Galeria ikonografik dotyczących gospodarki wodnej organizmu człowieka
R11IUIHgA0vnA
Wykres przedstawia zależność ilości wydalanego moczu od wypitej wody. Na osi X wyskalowano dobowa ilość wydalanego moczu od zera do dwóch tysięcy pięciuset mililitrów. Na osi Y zaznaczono w tej samej skali ilość wypitej wody. Niebieska linia i płaszczyzna na wykresie wskazuje, że im więcej wypitej wody, tym więcej wydalanego moczu.
Ilość wydalonego moczu zależy od ilości wypitej wody
Źródło: Anita Mowczan, licencja: CC BY-SA 3.0.
RlO4oDABGP3VP
Ilustracja przedstawia schematycznie w formie kropli bilans wodny człowieka. U góry krople niebieskie wskazują źródła wody dla organizmu. Duża to przyjęte płyny, 52 procent. Mniejsza to woda zawarta w pokarmie, 34 procent. Najmniejsza kropla to woda z rozkładu glukozy, 14 procent. U dołu pomarańczowe krople to straty wody. Największa symbolizuje mocz, 59 procent. Kolejne to strata wody z wydychanym powietrzem i parowanie z powierzchni skóry, po 14 procent. 8 procent wody tracimy z kałem, a 5 procent z potem.
Bilans wodny człowieka. Dzięki pracy nerek możliwe jest usuwanie z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów oraz odzyskiwanie tych składników, które są jeszcze organizmowi potrzebne.
Źródło: Anita Mowczan, licencja: CC BY-SA 3.0.
Warto wiedzieć
Czy wiesz, skąd się bierze uczucie pragnienia? Wywołuje je zbyt mała ilość przyjmowanej wody (płynów) lub nadmierna jej utrata, np. w upalny dzień albo podczas wysiłku. Pojawia się też zaraz po spożyciu słodkich albo słonych potraw, które „wyciągają” wodę z otaczających tkanek. Wtedy ośrodek pragnienia, który znajduje się w mózgu, wydaje nerkom za pośrednictwem hormonów rozkaz zatrzymywania wody w organizmie. Skutkiem tego nerki produkują mniej moczu.
To ważne!
Wydalanie to czynność życiowa, której celem jest usunięcie z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii.
W usuwaniu z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii uczestniczy układ moczowy, skóra i układ oddechowy.
Przez płuca (wraz z wydychanym powietrzem) wydalany jest dwutlenek węgla oraz woda, a przez skórę (wraz z potem) wydalane są sole mineralne oraz woda.
Za pomocą nerek (wraz z moczem) usuwane są z organizmu: mocznik, woda, sole mineralne, toksyny i produkty rozkładu leków.
Układ moczowy składa się z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego oraz cewki moczowej.
Nerki regulują ilość wody i stężenie soli mineralnych w organizmie.
Podstawową jednostką budulcową i czynnościową nerki jest nefron.
W kłębuszku nerkowym zachodzi proces filtracji, w kanaliku nerkowym – proces odzyskiwania substancji potrzebnych organizmowi.
Przesącz osocza krwi powstały w torebce kłębuszka nerkowego to mocz pierwotny.
Mocz powstający z moczu pierwotnego po odzyskaniu składników potrzebnych organizmowi to mocz ostateczny. Jest on usuwany z organizmu.
Na pożegnanie
Ćwiczenie 5
RFNvC356YejRH
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Uzupełnij luki w tekście, wybierając terminy z listy.
Krew doprowadzona do nerki ...................................... ulega filtracji. Powstały tam ...................................... spływa ...................................... do .......................................
Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 6
R1L75IdvnPt2Y
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Uporządkuj elementy budowy układu moczowego w taki sposób, by przedstawiały drogę, jaką przebywa cząsteczka mocznika dostarczona do nerki tętnicą nerkową.
moczowód
cewka moczowa
naczynie włosowate
torebka nefronu
kanalik nefronu
pęcherz moczowy
Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 7
Rw9OOjDpcj9OT
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Przeczytaj opis sytuacji. Oceń prawdziwość zdań kończących poniższą wypowiedź i zaznacz odpowiedź Prawda lub Fałsz. Wysiłek fizyczny, gdy temperatura otoczenia przekracza 30°C, naraża organizm na znaczny ubytek wody na skutek pocenia. Aby utrzymać w równowadze ilość wody i soli mineralnych w organizmie,
Prawda
Fałsz
wzrasta intensywność odzyskiwania wody w kanalikach moczowych.
□
□
moczowody odprowadzają z nerki mniejsze ilości moczu ostatecznego.
□
□
duże ilości moczu zatrzymywane są w pęcherzu moczowym.
□
□
Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 8
Wymień narządy, przez które wydalane są z organizmu:
woda,
dwutlenek węgla,
mocznik.
R1G4Oso7JrmWg
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Przypomnij sobie, jakie są drogi usuwania produktów przemiany materii z organizmu.
Woda usuwana jest z organizmu przez nerki, skórę i płuca.
Dwutlenek węgla usuwany jest przez płuca.
Mocznik usuwany jest przez nerki oraz skórę.
Ćwiczenie 9
RM8gpsnuMr5ht
Ilustracja przedstawia schemat procesu filtracji krwi, w której powstaje mocz pierwotny, zaś po zagęszczeniu mocz ostateczny.
Źródło: Tomorrow sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1FOkgo3PlSnx
Uzupełnij poniższy tekst w taki sposób, aby przedstawiał prawdziwe informacje.
Uzupełnij poniższy tekst w taki sposób, aby przedstawiał prawdziwe informacje.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 10
Wymień narządy, które współpracują w wytwarzaniu i wydalaniu moczu. Wyjaśnij ich rolę.
R1d5sFXhefTKL
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Przypomnij sobie, z jakich elementów składa się układ moczowy.
Podczas wytwarzania i oddawania moczu współpracują ze sobą narządy wchodzące w skład układu moczowego, czyli: nerki, moczowody, pęcherz moczowy i cewka moczowa. Nerki filtrując krew usuwają z niej szkodliwe substancje i produkują mocz, który za pomocą moczowodów trafia do pęcherza moczowego. Stamtąd wydalany jest na zewnątrz za pomocą cewki moczowej.
1
Ćwiczenie 11
Wyszukaj w słowniku termin defekacja. Wyjaśnij, na czym polega różnica pomiędzy defekacją a wydalaniem. Wymień układy narządów, w których zachodzą wymienione procesy.
R1C78bLv8tlDb
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Przypomnij sobie, na czym polega wydalanie i porównaj ten proces z defekacją.
Defekacja to usuwanie niestrawionych resztek pokarmu z organizmu przez końcowy odcinek układu pokarmowego, natomiast wydalanie to usuwanie szkodliwych produktów powstających w komórkach przez układ moczowy, skórę i układ oddechowy.
Polecenie 1
Ułóż zestaw 4 zadań dla innych uczniów korzystających z tego podręcznika, które sprawdzą wiedzę o układzie moczowym i jego funkcjach. Do każdego pytania w zadaniu podaj 4 proponowane odpowiedzi, ale tylko jedna ma być prawidłowa. Pytanie z odpowiedziami wyślij Twojemu nauczycielowi, który włączy je do quizu Milionerzy.
RcBcnBgoPt69j
Polecenie 2
Za Tobą część modułu o układzie moczowym i wydalaniu. Wróć do polecenia na stronie „Na dobry początek...” i dopisz brakujące definicje. Pamiętaj, żeby nie kopiować słownika, ale wyjaśnić każde słowo kluczowe w miarę możliwości swoimi słowami.
wydalanie
wydalanie
usuwanie z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii
nefron
nefron
podstawowa jednostka budulcowa i czynnościowa nerki; zbudowany jest z ciałka nerkowego, w którym zachodzi proces filtracji, i kanalika nerkowego, w którym ma miejsce odzyskiwanie substancji potrzebnych organizmowi
mocz pierwotny
mocz pierwotny
przesącz osocza krwi znajdujący się w torebce i początkowym odcinku kanalika nerkowego
mocz ostateczny
mocz ostateczny
mocz usuwany z organizmu; powstaje w kanaliku nerkowym po odzyskaniu z moczu pierwotnego składników potrzebnych organizmowi
homeostaza
homeostaza
utrzymywanie przez organizm względnie stałych parametrów środowiska wewnętrznego, np. temperatury, stężenia glukozy we krwi i ilości wody w organizmie
Jak zrobić filtr z butelki?Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY-SA 3.0.
