Uosobienie – poznajemy nowy środek stylistyczny, przydatny w tworzeniu opisów.
Uosobienie – poznajemy nowy środek stylistyczny, przydatny w tworzeniu opisów
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
wie, co to jest uosobienie,
wie, że uosobienie i personifikacja mają to samo znaczenie,
wie, że stosując odpowiednie zabiegi, można wywołać w utworze literackim określony nastrój,
zna części mowy najbardziej przydatne w tworzeniu opisów.
b) Umiejętności
Uczeń:
umie określić nastrój, panujący w utworze muzycznym,
potrafi stworzyć własne uosobienia,
umie stworzyć opis przyrody na podstawie ilustracji,
potrafi skomponować opowiadanie z użyciem stworzonych przez siebie personifikacji,
potrafi rozpoznać w tekście rzeczowniki i określające je przymiotniki.
2. Metoda i forma pracy
Metoda oglądowa,
pogadanka heurystyczna,
zajęcia praktyczne,
praca w grupach.
3. Środki dydaktyczne
Wiersz Józefa Ratajczaka Liść,
nagranie fragmentu Jesieni A. Vivaldiego.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel sprawdza listę obecności i przedstawia uczniom cele lekcji.
Uczniowie zapisują temat lekcji w zeszytach.
b) Faza realizacyjna
Uczniowie otrzymują od nauczyciela tekst wiersza Józefa Ratajczaka Liść.
Cicha lektura wiersza, a po niej, jeden z uczniów czyta tekst głośno.
Nauczyciel pyta uczniów:
Kto jest głównym bohaterem wiersza?
Co możemy powiedzieć o listku? Co robi?
Wszyscy zastanawiają się, czy liść może usiąść lub rozmyślać nad czymś?
Uczący prosi uczniów o odpowiedź, kto może takie rzeczy robić?
Z tych rozważań ma powstać stwierdzenie, że często autor chcąc nadać przedmiotom, zjawiskom, zwierzętom cechy charakterystyczne dla człowieka, używa środka stylistycznego, który nazywamy uosobieniem lub personifikacją.
Nauczyciel zaznacza, że obie nazwy: uosobienie i personifikacja mają takie samo znaczenie i można je używać wymiennie.
Uczniowie notują w zeszytach definicję uosobienia, a następnie mówią, o jakiej porze roku jest mowa w drugiej zwrotce wiersza.
Wymieniają zmiany, jakie możemy zaobserwować w przyrodzie jesienią. Określają, jak zachowują się rośliny, zwierzęta i jaka jest pogoda.
Uczniowie zwracają uwagę na barwy charakterystyczne dla jesieni i charakterystyczne odgłosy i dźwięki przyrody.
Uczący zauważa, że bardzo często autorzy różnych dzieł sztuki - nie tylko literatury, ale także muzyki i plastyki - wykorzystują wymienione cechy, aby podkreślić nastrój panujący w ich dziele.
Uczniowie słuchają fragmentu koncertu Cztery pory roku Antonio Vivaldiego pt. Jesień i zastanawiają się, za pomocą jakich środków kompozytor chciał ukazać odgłosy charakterystyczne dla jesieni.
Po wysłuchaniu utworu kilkoro uczniów opowiada o swoich wrażeniach.
Następnie prezentują przyniesione przez siebie obrazki, które przedstawiają różne pory roku. Na podstawie ilustracji wymieniają charakterystyczne cechy zmian zachodzących w przyrodzie.
Uczniowie mówią, jaką częścią mowy posługujemy się, aby coś opisać. Po czym nauczyciel rozdaje dowolny fragment z opisem jesieni. Tekst jest niepełny, ponieważ brakuje w nim przymiotników.
Uczniowie uzupełniają puste miejsca odpowiednimi wyrazami. Po zakończeniu pracy następuje sprawdzenie wykonania zadania - każdy uczeń czyta jedno zdanie.
Wszyscy wypisują do zeszytów rzeczowniki, które w tekście są określane przymiotnikami, następnie wybierają z wypisanych rzeczowników dwa i stosują względem nich personifikację.
Sprawdzenie pracy przez nauczyciela.
c) Faza podsumowująca
Podsumowanie wiadomości zdobytych w toku lekcji.
Zadanie pracy domowej.
5. Bibliografia
Wielcy kompozytorzy, t.16, red. Hawryluk J., Mediasat, Poland 2006.
www.acn.waw.pl/mira1/poezja‑jesien/dla_dzieci/lisc/lisc.htm
6. Załączniki
a) Zadanie domowe
Napisz opowiadanie o swojej ulubionej porze roku. Zastosuj w pracy uosobienia, które stworzyłeś w czasie lekcji.
7. Czas trwania lekcji
2 ×45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Nauczyciel może wybrać dowolne opowiadanie, w którym jest mowa o jesieni.