Uosobienie – poznajemy nowy środek stylistyczny, przydatny w tworzeniu opisów

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wie, co to jest uosobienie,

• wie, że uosobienie i personifikacja mają to samo znaczenie,

• wie, że stosując odpowiednie zabiegi, można wywołać w utworze literackim określony nastrój,

• zna części mowy najbardziej przydatne w tworzeniu opisów.

b) Umiejętności

Uczeń:

• umie określić nastrój, panujący w utworze muzycznym,

• potrafi stworzyć własne uosobienia,

• umie stworzyć opis przyrody na podstawie ilustracji,

• potrafi skomponować opowiadanie z użyciem stworzonych przez siebie personifikacji,

• potrafi rozpoznać w tekście rzeczowniki i określające je przymiotniki.

2. Metoda i forma pracy

• Metoda oglądowa,

• pogadanka heurystyczna,

• zajęcia praktyczne,

• praca w grupach.

3. Środki dydaktyczne

• Wiersz Józefa Ratajczaka Liść,

• nagranie fragmentu Jesieni A. Vivaldiego.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Nauczyciel sprawdza listę obecności i przedstawia uczniom cele lekcji.

2. Uczniowie zapisują temat lekcji w zeszytach.

b) Faza realizacyjna

1. Uczniowie otrzymują od nauczyciela tekst wiersza Józefa Ratajczaka Liść.

2. Cicha lektura wiersza, a po niej, jeden z uczniów czyta tekst głośno.

3. Nauczyciel pyta uczniów:

• Kto jest głównym bohaterem wiersza?

• Co możemy powiedzieć o listku? Co robi?

1. Wszyscy zastanawiają się, czy liść może usiąść lub rozmyślać nad czymś?

2. Uczący prosi uczniów o odpowiedź, kto może takie rzeczy robić?

3. Z tych rozważań ma powstać stwierdzenie, że często autor chcąc nadać przedmiotom, zjawiskom, zwierzętom cechy charakterystyczne dla człowieka, używa środka stylistycznego, który nazywamy uosobieniem lub personifikacją.

4. Nauczyciel zaznacza, że obie nazwy: uosobienie i personifikacja mają takie samo znaczenie i można je używać wymiennie.

5. Uczniowie notują w zeszytach definicję uosobienia, a następnie mówią, o jakiej porze roku jest mowa w drugiej zwrotce wiersza.

6. Wymieniają zmiany, jakie możemy zaobserwować w przyrodzie jesienią. Określają, jak zachowują się rośliny, zwierzęta i jaka jest pogoda.

7. Uczniowie zwracają uwagę na barwy charakterystyczne dla jesieni i charakterystyczne odgłosy i dźwięki przyrody.

8. Uczący zauważa, że bardzo często autorzy różnych dzieł sztuki - nie tylko literatury, ale także muzyki i plastyki - wykorzystują wymienione cechy, aby podkreślić nastrój panujący w ich dziele.

9. Uczniowie słuchają fragmentu koncertu Cztery pory roku Antonio Vivaldiego pt. Jesień i zastanawiają się, za pomocą jakich środków kompozytor chciał ukazać odgłosy charakterystyczne dla jesieni.

10. Po wysłuchaniu utworu kilkoro uczniów opowiada o swoich wrażeniach.

11. Następnie prezentują przyniesione przez siebie obrazki, które przedstawiają różne pory roku. Na podstawie ilustracji wymieniają charakterystyczne cechy zmian zachodzących w przyrodzie.

12. Uczniowie mówią, jaką częścią mowy posługujemy się, aby coś opisać. Po czym nauczyciel rozdaje dowolny fragment z opisem jesieni. Tekst jest niepełny, ponieważ brakuje w nim przymiotników.

13. Uczniowie uzupełniają puste miejsca odpowiednimi wyrazami. Po zakończeniu pracy następuje sprawdzenie wykonania zadania - każdy uczeń czyta jedno zdanie.

14. Wszyscy wypisują do zeszytów rzeczowniki, które w tekście są określane przymiotnikami, następnie wybierają z wypisanych rzeczowników dwa i stosują względem nich personifikację.

15. Sprawdzenie pracy przez nauczyciela.

c) Faza podsumowująca

1. Podsumowanie wiadomości zdobytych w toku lekcji.

2. Zadanie pracy domowej.

5. Bibliografia

1. Wielcy kompozytorzy, t.16, red. Hawryluk J., Mediasat, Poland 2006.

2. www.acn.waw.pl/mira1/poezja‑jesien/dla_dzieci/lisc/lisc.htm

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Napisz opowiadanie o swojej ulubionej porze roku. Zastosuj w pracy uosobienia, które stworzyłeś w czasie lekcji.

7. Czas trwania lekcji

2 ×45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Nauczyciel może wybrać dowolne opowiadanie, w którym jest mowa o jesieni.