R1O2wuyeP8NAt1
Ilustracja przedstawia zielony pręt i białe wycinki z butelek. Zrecyklingowane przedmioty przedstawiają konwalię. Tytuł lekcji: Upcycling i recycling art

Upcycling i recycling art – unikatowe przedmioty ze śmieci

Ważne daty

1942 – Pablo Picasso konstruuje rzeźbę ze śmieci Głowa byka;

Lata 90. XX w. - Tim Noble i Sue Webster tworzą instalacje artystyczne wykorzystując odpady;

2009 – działalność polskiej eko‑projektantki Magdaleny Godawy;

2011 – rozpoczęcie projektu Net Effect przez firmę Interface, produkującej dywany z zużytych sieci rybackich.

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R18t04r1mbH84
Pobierz plik: scenariusz_lekcji.pdf
Scenariusz zajęć do pobrania
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Plik PDF o rozmiarze 324.00 KB w języku polskim

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;

6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).

II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:

2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);

3) modeluje bryły i reliefy, konstruuje samodzielnie małe rzeźbiarskie formy przestrzenne i bryły architektoniczne, a większe projekty realizuje we współpracy z innymi; tworzy aranżacje przestrzenne z gotowych elementów stosując układy kompozycyjne właściwe dla uzyskania zamierzonego wyrazu;

4) projektuje graficzne formy użytkowe (zaproszenie, okładka, plakat); kształtuje przestrzenne formy dekoracyjne i scenograficzne – indywidualnie i w zespole; umiejętności te wykorzystuje w przygotowywaniu imprez i uroczystości szkolnych, np. powiązanych z kalendarzem różnego typu świąt;

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

6) rozumie i charakteryzuje na wybranych przykładach z różnych dziedzin pojęcie stylu w sztuce.

Nauczysz się

odróżniać recycling od upcyclingu;

tworzyć opisy wybranych przykładów dzieł kultury, uwzględniając właściwą formę, język, styl i ekspresję;

wymieniać najważniejsze prace tworzone w stylu recyclingu/upcyclingu.

Nowe możliwości i odkrywcze poszukiwania

Współcześnie artyści coraz śmielej eksperymentują z różnorodnymi materiałami, które wykorzystują w swoich pracach. Projektanci nie ograniczają się do tradycyjnych tworzyw, ale cały czas poszukują nowych, kreatywnych rozwiązań. Twórcy sztuki i przedmiotów użytku codziennego wprowadzają nową modę, by kupować i używać obiekty wykonane z surowców wtórnych. Rosnące zainteresowanie recyclingową biżuterią, ubraniami czy artykułami dekoracyjnymi to znak rozwijającej się świadomości ekologicznej, potrzeby dbania o środowisko naszej planety.

Czym jest upcycling i recycling?

UpcyclingUpcyclingUpcyclingrecyclingRecyclingrecycling polega na ponownym wykorzystaniu zużytego materiału. Recycling to inaczej odzysk surowca. Plastikowe, metalowe czy szklane opakowania, obiekty, śmieci, trafiają na wysypisko, gdzie rozpoczyna się proces przetwarzania tych materiałów, by móc ponownie je wykorzystać do produkcji. Powstają produkty, których jakość jest niższa, niż pierwotny produkt. Odzyskiwany papier, plastik czy aluminium nie mają już tej wartości co pierwotne produkty, ale można wykorzystać je w inny sposób – eliminuje to znaczną ilość odpadów. Zjawisko upcyclingu, czyli przetwarzania zużytych bądź niepotrzebnych przedmiotów w produkty o wyższej jakości, zyskuje coraz większą popularność. Artyści współcześni oraz kreatywnie myślący projektanci dzielą się swoimi pomysłami na wytwarzanie oryginalnych, unikatowych przedmiotów ze śmieci. Zapobiegając marnowaniu się materiałów, które jeszcze mają w sobie potencjał, tworzone są modne meble z palet drewnianych, sukienki i płaszcze z butelek, kanapy ze starych lodówek, witraże z potłuczonego szkła, lampy ze starych czasopism i wiele, wiele innych!

RgBHCbdh8T8kl1
Ilustracja interaktywna przedstawia tzw. wykładzinę Interface. Wykładzina podzielona jest na trzy części. Pierwsza z nich przedstawia powiązany liny, druga niebieską fakturę, trzecia fale na morzu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Harmonia z naturą, ekologiczność i idea ponownego wykorzystania materiałów przemysłowych jest szczególnie ważna dla firmy Interface, która zajmuje się wytwarzaniem dywanów ze starych sieci rybackich. Sieci są wyławiane z mórz, ukryte w sieciach włókno na sieci rybackie poddawane jest obróbce, przetwarzane, a następnie tkane. Firma odkupuje zużyty materiał m.in. od ubogich mieszkańców Filipin i Kamerunu, zapewniając im źródło utrzymania, wspierając lokalną społeczność.
Wykładzina Interface, greenheartarchitects.wordpress.com, CC BY 3.0

Idea upcyclingu polega na zmniejszeniu produkcji nowych przedmiotów, a wykorzystaniu już istniejących. Takie działanie wywiera pozytywny wpływ na ograniczeniu zanieczyszczeń powietrza, wody i ziemi.

R2XikoufAHDeM
Ilustracja interaktywna przedstawia dom zbudowany ze srebrnej rury. Od frontu został wykorzystany drewniany blat. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Na zdjęciu widoczne jest wykorzystanie upcyklingu w budownictwie. Dom został zbudowany z kawałków rur.
„Piping hot house”, wikimedia.org, CC BY 2.0

Polska inicjatywa upcyclingowa

Ciekawym przykładem rozwijających się trendów ekologicznych w Polsce jest strona , gdzie każdy może podzielić się swoimi pomysłami nadania drugiego życia zużytym materiałom. Portal internetowy promuje zasadę 3R – reduce, reuse, recycle (ogranicz, wykorzystaj ponownie, odzyskaj). Upcycling to właśnie ponowne wykorzystanie banalnych, niepotrzebnych lub starych rzeczy z naszego otoczenia w zaskakujący, funkcjonalny sposób.

Źródłom0fe0256e89333466_0000000000004Źródło

RDt58YV0mfw8c1
Ilustracja interaktywna przedstawia MakkireQu, schowek pleciony z gazet. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ekologiczni designerzy inspirują się tworzywami, które poddać można recyklingowi i upcyclingowi, nadać im drugie życie i nową wartość. Surowcami przyjaznemu środowisku wzornictwa jest papier, karton, wykorzystana już wcześniej tkanina, drewno, produkty przemysłowe oraz przedmioty codziennego użytku. Magdalena Godawa w swoich przedmiotach odpowiada na pytanie, czy można żyć nowocześnie pozostając w zgodzie z naturą oraz jak z pozoru wykorzystane i porzucone przedmioty przywrócić do obiegu i sprawić aby stawały się wyjątkowymi obiektami. Schowek pleciony z gazet został utkany z gazet i czasopism zabezpieczonych wodoodpornym lakierem.
Schowek pleciony z gazet, pinterest.com, CC BY 3.0
m0fe0256e89333466_0000000000004

Sztuka ze śmieci?

Czy może powstać dzieło sztuki z odpadów? Wyzwanie dotyczące każdego z nas, by dbać o środowisko naturalne, nurtuje także artystów. Sztuka współczesna, poruszając najbardziej aktualne zagadnienia i problemy, proponuje swoje rozwiązania i prowokuje odbiorców do dyskusji. Z początku dziwnym może wydać się fakt, że w muzeum prezentowane są brzydkie, nieestetyczne obiekty. Obecnie twórcy operują tak samo pojęciem brzydoty, jak pięknem.

RYIyiUMo5cwAz1
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie dzieła Tima Noble i Sue Webster pt. Brudne białe śmieci (z mewami). Duet artystyczny młodych angielskich artystów tworzy zaskakującą, silną w swoim wyrazie artystycznym sztukę. Materiałem do stworzenia instalacji przestrzennej są gromadzone przez artystów śmieci. Z pozoru niedbale, chaotycznie usypane w stertę, po odpowiednim podświetleniu zyskują nową wartość. Cień, który staje się elementem rzeźbiarskim, przypomina sylwetki ludzkie. Kontrowersyjna praca budzi w odbiorcy niepokój i skłania do myślenia. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Duet artystyczny młodych angielskich artystów tworzy zaskakującą, silną w swoim wyrazie artystycznym sztukę. Materiałem do stworzenia instalacji przestrzennej są gromadzone przez artystów śmieci. Z pozoru niedbale, chaotycznie usypane w stertę, po odpowiednim podświetleniu zyskują nową wartość. Cień, który staje się elementem rzeźbiarskim, przypomina sylwetki ludzkie. Kontrowersyjna praca budzi w odbiorcy niepokój i skłania do myślenia.
Tim Noble i Sue Webster, „Brudne białe śmieci (z mewami)”, 1998, Museum of Modern Art., Nowy Jork, Stany Zjednoczone, timnobleandsuewebster.com, CC BY 3.0

Większość prac bazujących na upcyclingu nie znajduje miejsca w muzeum, ale w domach zwykłych ludzi. Odnowione, przerobione w intrygujący sposób materiały stanowią coraz popularniejszą odmianę sztuki użytkowej.

R18jMHdfB7f2i1
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Pablo Picasso pt. „Głowa byka”. Przedstawia pomysł ponownego wykorzystania przedmiotów. Budując podobiznę głowy zwierzęcia ze starego siodełka rowerowego i kierownicy, artysta nadaje z pozoru bezwartościowym obiektom nowy kształt, drugie życie. 1. Pomysł ponownego wykorzystania przedmiotów pojawia się także w rzeźbie Picassa Głowa byka z 1942 roku. Budując podobiznę głowy zwierzęcia ze starego siodełka rowerowego i kierownicy, artysta nadaje z pozoru bezwartościowym obiektom nowy kształt, drugie życie.
Pablo Picasso, „Głowa byka”, 1942, Musée Picasso, Paryż, Francja, sfcitizen.com, CC BY 3.0

Zadania

Ro6GmOhWruTRV
Ćwiczenie 1
W którym wieku zaczęto doceniać artystyczne przedmioty wykonane ze śmieci? Możliwe odpowiedzi: 1. W XXI wieku, 2. W XX wieku, 3. W XIX wieku
R1UbTnZAurE9g
Ćwiczenie 2
Przyjrzyj się wybranym pracom twórców upcycling art i przyporządkuj je do autora.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RgASvOfZtABrw
Ćwiczenie 2
Wersja alternatywna ćwiczenia: W zadaniu wykorzystano dwa dzieła sztuki, przyporządkuj autorów do opisów dzieł. Sterta brudnych śmieci, w oddali cień na ścianie dwóch postaci trzymających kieliszki od wina w dłoniach - 1. Pablo Picasso, 2. Tim Noble i Sue Webster.,

Głowa zwierzęcia ze starego siodełka rowerowego i kierownicy - 1. Pablo Picasso, 2. Tim Noble i Sue Webster.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RWGk6Cp2YOqNB1
Przeciągając podane elementy z prawej kolumny do lewej przyporządkuj definicje do podanych określeń. Upcycling Możliwe odpowiedzi: 1. Przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec. 2. Sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku. 3. Wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych w przemyśle. Recycling Możliwe odpowiedzi: 1. Przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec. 2. Sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku. 3. Wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych w przemyśle. Wzornictwo Możliwe odpowiedzi: 1. Przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec. 2. Sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku. 3. Wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych w przemyśle.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
RO72dNArKR04f
Ćwiczenie 4
Jaką modę we współczesnym designie prezentuje fotografia?
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1blBnPmrplc3
Ćwiczenie 5
Przyjrzyj się ilustracji. Jakie określenia pasują do prezentowanego przedmiotu?
Źródło: Karolina Urbańska, licencja: CC BY 3.0.
1
Rry8dSgWF4Kh5
Ćwiczenie 6
Przyjrzyj się podanym przykładom przedmiotów wykonanych ze śmieci. Przyporządkuj do każdej z nich najbardziej trafne określenie.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R7zXQrDkpfiyv
Ćwiczenie 6
Wersja alternatywna ćwiczenia: Przeczytaj opisy przedmiotów wykonanych ze śmieci. Przyporządkuj do każdej z nich najbardziej trafne określenie. Muchomor z drewna i główki grzyba ze starej miski pomalowanej na czerwono w białe kropki - 1. Wykorzystanie zużytych opakowań, 2. Nadanie funkcji użytkowej pozostałościom produkcji przemysłowej, 3. Ponowne wprowadzenie do obiegu zużytych przedmiotów codziennego użytku
Sofa oraz stolik wykonany z drewnianych palet - 1. Wykorzystanie zużytych opakowań, 2. Nadanie funkcji użytkowej pozostałościom produkcji przemysłowej, 3. Ponowne wprowadzenie do obiegu zużytych przedmiotów codziennego użytku
Kobieta malująca farbami po słoikach - 1. Wykorzystanie zużytych opakowań, 2. Nadanie funkcji użytkowej pozostałościom produkcji przemysłowej, 3. Ponowne wprowadzenie do obiegu zużytych przedmiotów codziennego użytku
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Roa1zUqK92ErM
Ćwiczenie 7
Jaką zasadą może kierować się firma z podobnym logo?
Źródło: Karolina Urbańska, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Zapoznałeś się z pojęciem upcycling art. Spróbuj wykorzystać niepotrzebne przedmioty, by stworzyć unikatowy obiekt ze odpadów. Przemyśl, jaką funkcję może pełnić i jakie tworzywa wykorzystasz do jego wytworzenia.

Słownik pojęć

Recycling
Recycling

wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych w przemyśle.

Upcycling
Upcycling

przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec.

Wzornictwo
Wzornictwo

projektowanie wzorów wyrobów przeznaczonych do masowej produkcji.

Źródła:

encyklopedia.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki