Ilustracja przedstawia pomnik rzymskiego cesarza Marka Aureliusza na koniu. Wykonany został z brązu pokrytego częściowo złotem. Koń ma uniesioną prawą przednią nogę i otwarty pysk. Cesarz ma gęste kręcone włosy oraz zarost; ubrany jest w szatę, na którą ma narzucony długi płaszcz. Nie posiada uzbrojenia. Wyciąga do góry prawą rękę w geście adlocutio. Dodatkowe informacje: 1. Ilustracja ukazuje inne ujęcie pomnika. Z prawej strony ilustracji znajduje się tekst czytany przez lektora: Cesarz ubrany w zbroję i krótki płaszcz siedzi na koniu, wyciągając przed siebie prawą rękę w geście oratora. Lewą, niezupełnie zaciśniętą, trzymał lejce. Wydaje się, że całkowicie panuje nad koniem, kieruje nim od niechcenia. Koń jest całkowicie spokojny, idzie, podnosząc prawą nogę, pod którą znajdowała się postać powalonego jeńca. Twarz cesarza‑filozofa jest pełna zadumy, jest to oblicze człowieka myślącego. Tak też postrzegano cesarza od młodości. Jego szlachetność, wierność ideałom stoickim, nieugięte dźwiganie obowiązków sprawiały, że osobę Marka Aureliusza otaczała szczególna aura. 2. Ilustracja ukazuje inne ujęcie pomnika. Z prawej strony ilustracji znajduje się tekst czytany przez lektora: Antyk grecko‑rzymski stworzył pomnik konny, by sławił wielkie osiągnięcia wojskowe i obywatelskie. Szczególnie popularny stał się on w okresie cesarstwa. Posąg Marka Aureliusza nie był jedynym w Rzymie pomnikiem tego typu. Antyczne źródła podają, że w Wiecznym Mieście stało ponad 20 takich posągów. Pomnik Marka Aureliusza stał się inspiracją niezliczonych nowożytnych wizerunków królów, książąt, wodzów lub bohaterów narodowych całej Europy. W Polsce znakomitym przykładem takiego naśladownictwa jest pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, który obecnie znajduje się przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, lub Marszałka Piłsudskiego na Kasztance w Katowicach. 3. Ilustracja ukazuje zbliżenie pomnika: popiersie cesarza z wyciągniętą ręką oraz łeb konia. Z prawej strony ilustracji znajduje się tekst czytany przez lektora: Powszechne stały się także malarskie wizerunki królów i obywateli przedstawianych na koniu, czego przykładem są dwa dzieła Davida: jeden to obraz cesarza Napoleona I Bonaparte, drugi – założyciela kolekcji Muzeum w Wilanowie, Stanisława Kostki Potockiego. Pomnik Marka Aureliusza zasługuje zatem na szczególną uwagę. Zachował się w nieskazitelnym stanie, ma nawet tak liczne ślady pozłoty, że pozwala się domyślać, jak wspaniałe mogły być antyczne posągi z brązu. 4. Ilustracja ukazuje ujęcie pomnika z boku. Z prawej strony ilustracji znajduje się tekst czytany przez lektora: Nietrudno zauważyć, że posąg sławi cnoty cesarza – jego virtus – męstwo i clementia – łaskawość. Posąg powstał w latach 166–168 n.e. Jeszcze w X w. stał w Rzymie na Lateranie, na terenach należących do jego rodziny. Od 1538 r. posąg znajdował się na Kapitolu w Rzymie, aż wreszcie przeniesiono go do Muzeów Kapitolińskich, na placu zaś ustawiono kopię.

Słownik łacińsko-polski