Utrwalenie zasad pisowni rz i ż

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna zasady pisowni wyrazów zawierających rz i ż.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi stosować reguły ortograficzne w praktyce,

• potrafi korzystać ze słownika ortograficznego.

2. Metoda i forma pracy

Wykład, praca ze słownikiem, praca w grupie, praca indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Słowniki ortograficzne, arkusze z wyrazami zaczerpniętymi z dyktanda.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Przed wejściem uczniów do klasy nauczyciel zapisuje na tablicy krótki tekst dyktanda, które zawiera wiele wyrazów z trudnością ortograficzną (załącznik 1). Zasłania tekst dyktanda i rozpoczyna lekcję.

Wspólnie z uczniami nauczyciel przypomina omówione na poprzedniej lekcji zasady ortograficzne pisowni rz i ż. Uczniowie wymieniają wyrazy zawierające omawiane trudności. Wyrazy, które, zdaniem dzieci, najtrudniej zapamiętać, nauczyciel zapisuje na tablicy.

b) Faza realizacyjna

Centralną częścią ćwiczeń będzie tzw. biegane dyktando. Do realizacji tego ćwiczenia potrzebne są kartony z wyrazami użytymi w dyktandzie. Nauczyciel przygotowuje je samodzielnie przed lekcją. Jedna wersja zawiera wyrazy zapisane poprawnie, druga błędnie. Zabawa polega na wskazaniu przez ucznia właściwej odpowiedzi.

Arkusze z wyrazami najlepiej wykonać czerwonym markerem na białym kartonie.

Kolejne etapy tego ćwiczenia:

• nauczyciel odsłania na kilka (3‑5) minut tekst dyktanda zapisanego wcześniej na tablicy, by dzieci zapamiętały występujące w nim wyrazy,

• nauczyciel prosi, by uczniowie zapamiętali minimum dwa wyrazy z trudnością ortograficzną z tekstu dyktanda,

• nauczyciel ponownie zasłania tekst dyktanda,

• nauczyciel głośno i powoli czyta tekst, a zadaniem uczniów jest zgłoszenie się do odpowiedzi i podejście do kartonu, na którym poprawnie został zapisany odczytany wyraz,

• uczeń podaje regułę uzasadniającą pisownię danego wyrazu.

Za każdą poprawną odpowiedź uczeń otrzymuje jeden plusik. Jeśli uda mu się zgromadzić

pięć plusów wciągu jednej lekcji, otrzymuje ocenę bardzo dobrą.

Uczniowie wykonują ćwiczenia (karta pracy). Można także wykorzystać ćw. 38, str. 41, ćw. 46, str. 47; ćw. 52, str. 52. z książki M. Iwanowicz , Mistrz ortografii. Podręcznik do systematycznej nauki ortografii dla klas IV‑VI szkoły podstawowej, Res Polona, Łódź 2000.

c) Faza podsumowująca

Po wykonaniu ćwiczeń nauczyciel omawia z uczniami pracę domową.

5. Bibliografia

1. Iwanowicz M., Mistrz ortografii. Podręcznik do systematycznej nauki ortografii dla klas IV‑VI szkoły podstawowej, Res Polona, Łódź 2000.

2. Polański E., Dydaktyka ortografii i interpunkcji, WSiP, Warszawa 1995.

3. Słownik ortograficzny języka polskiego wraz z zasadami pisowni i interpunkcji, red. nauk. M. Szymczak, wyd. 17 popr., Wydawnictwo PWN, Warszawa 1995.

6. Załączniki

a) Załącznik 1 dyktando

Zbliża się dżdżysta i wietrzna jesień. Coraz rzadziej przygrzewa słońce, a niebo chmurzy się i przeraża swą ponurą barwą. Do podróży przygotowują się ptaki. Odlecą żurawie, trznadle, piegże i kszyki. Skrzydlaci mistrzowie nie będą już umilać nam wieczorów, nie skryją się między gałązkami wierzby ani w krzaku róży. Pożegnali nas aż do pierwszych zwiastunów wiosny. Wrócą, gdy zakwitną przebiśniegi i żonkile.

b) Karta pracy ucznia

Ćwiczenia 1

Od podanych rzeczowników utwórz przymiotniki:

drukarz –

pszczelarz-

gitarzysta-

morze –

dworzec –

żołnierz –

mędrzec –

Ćwiczenie 2

Podane wyrazy ułóż w porządku alfabetycznym:

podróż, niż, żaba, wróżka, wąż, bagaż, rzeczywistość, przygoda, piegża, wyżeł, jarzębina, porządek, wierzch, chrzan, brzask, grzebień, marzyciel

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Wybierz 4 wyrazy i ułóż z nimi zdania.

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Ćwiczenie 3

Wyjaśnij pisownię następujących wyrazów:

bukszpan –

kształt

drzewo-

mżawka-

wstążka –

potężny –

ważny -

c) Zadanie domowe

Przygotuj własny tekst dyktanda, w którym wykorzystasz inne wyrazy niż te omawiane na lekcji.

Praca dla chętnych: Przygotuj tekst dyktanda sprawdzającego znajomość pisowni rz, ż, przestrzegając zasady, iż kolejne zdanie zaczyna się od litery kończącej zdanie poprzednie.
W tekście mogą wystąpić tylko zdania pojedyncze rozwinięte. Tekst może liczyć maksymalnie dziesięć zdań, w każdym zdaniu powinny się znaleźć minimalnie trzy wyrazy zawierające rz i ż. Tekst zapisz na kartce A4 czcionką 12 lub 14.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak