Uwagi na temat palenia tytoniu
Uwagi na temat palenia tytoniu
Powszechnie znany jest fakt pogarszającego się stanu zdrowia dzieci i młodzieży w Polsce, podobnie, jak zwiększania się liczby czynników wpływających na taką sytuację. Jednym z najbardziej dostrzeganych jest palenie tytoniu przez młode pokolenie. Odsetek młodzieży rozpoczynającej palenie przed 13 rokiem życia wynosił w Polsce w 1995 roku – 25%.
Rozpoczęcie palenia tytoniu uwarunkowane jest interakcją wielu czynników psychospołecznych, w tym między innymi socjodemograficznych: wiek i płeć dziecka, status społeczny, stan rodzinny i wykształcenie rodziców, problemy wieku dojrzewania, środowiskowych: czynniki interpersonalne (palenie tytoniu przez rodziców, rodzeństwo, rówieśników, zachowanie grup rówieśniczych, więzi społecznej, normy i obyczaje środowiska, w tym reakcje rodziców na palenie przez dziecko, palenie i dostępność tytoniu reklama.
Wyniki badań dotyczących palenia tytoniu wśród młodzieży szkolnej w latach 1990 – 1998 nie są optymistyczne. W roku 1998, w grupie zbadanych uczniów 43,1% paliło codziennie przynajmniej jednego papierosa, fajkę lub cygaro. Odsetek ten, jak wynika z badań prof. B. Wojnarowskiej, zwiększa się z wiekiem: 18,7% u 11‑latków, 5,5% u 15‑latków. Odsetek eksperymentujących w tym zakresie chłopców wynosi 51,2% i jest większy niż u dziewcząt (35,7%). Wśród 15‑latków największy odsetek podejmujących próby palenia, dotyczy uczniów zasadniczych szkół zawodowych. Jako najmniej nasilone zjawisko to występuje u uczniów szkół ogólnokształcących. Stwierdzono również, że pod względem odsetka młodzieży w wieku 11 – 15 lat rozpoczynającej palenie, Polska zajmuje wśród krajów, w których przeprowadzono badania, miejsce środkowe, 27.
W Polsce odsetek chłopców podejmujących próby palenia tytoniu był większy, niż średni odsetek wyliczony dla wszystkich krajów, zaś największe odsetki stwierdzono w Estonii, na Łotwie i Słowacji. U dziewcząt natomiast palenie tytoniu najczęściej zdarza się w Grenlandii, w Walii i Finlandii. Polskie dziewczęta podejmują palenie znacznie rzadziej niż ich koleżanki w świecie. Częstość palenia, a więc już nie próby, zwiększa się wraz z wiekiem. l tak: od 4,2% w wieku 11 lat, do 30,5% w wieku 15 lat. Odsetek palących uczniów w wieku 15 lat jest największy w zasadniczych szkołach zawodowych. Przedstawione badania zawierają najważniejszą dla problemów nikotynizmu informację: w latach 1990 – 1994 nie stwierdzono istotnych zmian w rozpowszechnieniu się palenia tytoniu wśród chłopców, ale zaobserwowano istotny statystycznie jego wzrost u dziewcząt. Odsetek dziewcząt, które próbowały palić, zwiększył się z 22% w 1990 roku, do 36% w 1998, a odsetek palących z 7% do 13%. Wzrost ten był największy w grupie 15‑latków.
Źródło: Ogólnopolskie badania sondażowe oparte na losowej, reprezentatywnej próbie ludności Polski w wieku 16 lub 18 lat i więcej; Centrum Onkologii – Instytut, Warszawa, Polska 1999 r.
Wszystkie cytaty pochodzą z: Joanna Mazur, Barbara Wojnarowska: Palenie tytoniu wśród młodzieży szkolnej w Polsce i innych krajach w latach1990‑1998, Zdrowie Publiczne CIX, nr 9 wrzesień 1999, s. 312‑315.
Ilustracja układu oddechowego człowieka pochodzi z publikacji Program antynikotynowy dla uczniów starszych klas szkół podstawowych i gimnazjum Znajdź właściwe rozwiązanie; IMiDz. W‑wa, 2000 r.; praca zbiorowa J. Szymborski, W. Zatoński i in.