Zapoznaj się z poniższym tekstem i wskaż genezę rozwoju portretu trumiennego oraz rolę, jaką mu przypisywano.

Portret trumienny to zjawisko występujące jedynie na terenie dawnej Rzeczypospolitej, od końca XVI do końca XVIII wieku. Za najstarszy portret trumienny uznaje się małą podobiznę króla Stefana Batorego z 1586 roku umieszczoną na jego trumnie, choć ma ona owalny kształt i jest prawdopodobnie miniaturą wizerunku oficjalnego. Najwięcej zachowanych przykładów portretów trumiennych pochodzi z 2 połowy wieku XVII. Wizerunki takie, nazywane wówczas „osobami nieboszczykowskimi” malowano zazwyczaj po śmierci, w oparciu wcześniejszych podobizn zmarłego oraz wskazówek krewnych. Wydaje się, że mogły powstawać także za życia modeli, na przykład gdy po śmierci jednego z małżonków malowano portrety trumienne obojga. Autorami ich byli anonimowi malarze cechowi. Są to obrazy malowane z realizmem, zazwyczaj dość linearnie i płaszczyznowo. Sposób ich malowania jest analogiczny do tego, jakim charakteryzują się polskie portrety szlacheckie XVII i XVIII wieku. (…) Osobę identyfikował herb, monogram, często napis. Jej szlachecki rodowód dokumentowały dodatkowe blachy z wyobrażeniami herbów rodowych, wybijanych puncą, lub malowanych. Często w ten sam sposób malowano żałobne napisy gloryfikujące zmarłego. Cały ten zestaw: portret, herby, inskrypcja żałobna stanowił dekorację katafalku zwanego castrum doloris (zamek boleści) ustawianego w kościele na czas uroczystości pogrzebowych. Po ich zakończeniu portrety trumienne zostawały w kościele, często umocowane na jednej tablicy z pozostałymi elementami wystroju - tworząc w ten sposób rodzaj epitafium. Zachowane przykłady portretów trumiennych - najwięcej z terenu Wielkopolski i Rusi, a ściślej z okolic Lwowa, najmniej liczne z Mazowsza - wskazują, że były to przede wszystkim portrety szlachty, katolickiej, protestanckiej i prawosławnej, rzadziej magnaterii czy mieszczan.
Jako świadectwo liturgicznego kultu zmarłych polskie portrety trumienne odzwierciedlają religijność charakterystyczną dla epoki dojrzałego baroku. Polegała ona na dość bogatej stronie obrzędowej uroczystości kościelnych, rozbudowanych w czasie kontrreformacji do rangi wręcz teatralnych widowisk. Portret trumienny, jak wspomniano wcześniej, uczestniczył w nich niczym sam zmarły, po raz ostatni żegnający się z krewnymi.
Polskie siedemnastowieczne i osiemnastowieczne uroczystości związane z pochówkiem mają swój wzorzec w rzymskich obyczajach wczesnochrześcijańskich. Należało do nich także umieszczanie na sarkofagu podobizny zmarłego w formie okrągłego, płasko rzeźbionego medalionu zwanego clipeata imago.

Źródło: Materiał audio z płyty CD Muzeum Narodowe w Warszawie. Galeria Malarstwa Polskiego. Przewodnik Multimedialny, 2005