Wstęp

Czy znasz i stosujesz zasady dbałości o zdrowie własne i bliskich? Czy wiesz jakie produkty/substancje, choć często łatwo dostępne, są szkodliwe zwłaszcza dla młodego organizmu? Czy kupujesz, bez zgody i wiedzy rodziców jakieś produkty które bardzo polubiłeś? Jak często Ci się to zdarza? Nawet jeżeli pierwsze odpowiedzi są pozytywne, a ostatnie negatywne, porozmawiajmy profilaktycznie o używkachUżywkaużywkachuzależnieniachUzależnienieuzależnieniach. Choć słowo używka przewija się w codzienności, warto przypomnieć jego definicję. Używka to substancja niebędąca niezbędna do życia i prawidłowego funkcjonowania organizmu, a która jest często spożywana. Wpływa na człowieka w określony sposób, zwykle pobudzająco lub uspokajająco. Używki mogą być bardzo szkodliwe. Mogą zniszczyć zdrowie, a nawet spowodować zgon. Szczególnie niebezpieczne jest to, że wiele używek uzależnia, przez co nawet jeśli wiemy, że przyjmowanie ich  jest szkodliwe dla naszego zdrowia albo nawet śmiertelnie niebezpieczne nie możemy się temu oprzeć.
Czym bowiem jest uzależnienie? Uzależnienie to nieodparta potrzeba, czy też konieczność, wykonywania określonej czynności, zażywania konkretnych środków i substancji.

Czy wszystkie używki mają na nas taki sam wpływ? Czy na każdą osobę dana używka działa tak samo? Nie, działanie różnych używek jest inne. Wpływ używek na osoby spożywające je też może być inny. Może zależeć od wielu czynników, między innymi od częstotliwości spożywania, wieku czy masy ciała danej osoby.

RtREYKM89ZCic1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o.
Nauczysz się
  1. wyjaśniać, co to są uzależnienia,

  2. dlaczego nie należy przyjmować używek i środków energetyzującychŚrodki energetyzująceśrodków energetyzujących,

  3. podawać przykłady i opisać konsekwencje ich przyjmowania.

1

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

  1. wyjaśnia czym są używki,

  2. rozpoznaje negatywne skutki stosowania wybranych używek,

  3. podaje przykłady zachowań asertywnych wobec presji otoczenia.

m4ff0032df5039e5b_1502093859156_0

UŻYWKI, CZYM SĄ I DLACZEGO SĄ SZKODLIWE? - audiobook

Rozdziały audiobooka:

  1. Uwaga, niebezpieczeństwo!

  2. W świecie używek

  3. 7 oznak uzależnienia

1
Uwaga!

Notatka dla prowadzącego:

Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak wdrożyć materiały multimedialne w tok lekcji.

RXwXw5MZyDpbN1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wskazówka

Po odsłuchaniu audiobooka zastanów się: Czy znasz wokół siebie bliskie Ci osoby, które na co dzień stosują niezdrowe używkiUżywkaużywki? Czy wiesz, co to są używki? Może nieświadomie sam również je stosujesz? Czy jesteś świadomy, że być może niszczą Twoje zdrowie? Czy masz odpowiednią wiedzę, aby spróbować przekonać osobę stosującą używki do zmiany trybu życia? Jeżeli nie masz takiej wiedzy, czy wiesz gdzie można szukać pomocy?

R13rDH9aVDqEf1
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Przeciętny palacz wydaje dziennie około 13 zł na papierosy, dodatkowo dochodzi miesięczny koszt około 20 zł na środki higieny jamy ustnej, gumy do żucia, miętusy, kontrolne badania u lekarza, czyszczenie tapicerki mebli w domu czy samochodzie. Oblicz w jakim miesiącu roku kalendarzowego palacz, który rzucił palenie 1 stycznia może zakupić z zaoszczędzonych pieniędzy najnowszego IPhone za cenę przynajmniej 4000 zł. Zapisz obliczenia, podaj miesiąc kalendarzowy, w którym zaoszczędzi potrzebną kwotę.

Polecenie 2

Zgodnie z normami opisującymi wydatki energetyczne wynikające z Podstawowej Przemiany Materii (PPM) dzienne zapotrzebowanie energetyczne dla chłopców w wieku 10‑12 lat wynosi 2600 kcal natomiast dla dziewcząt 2300 kcal. Równocześnie zaleca się, aby w zdrowej diecie cukier stanowił maksymalnie 10% dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Średnio na 100 g napoju energetyzującegoŚrodki energetyzująceenergetyzującego przypada 12 g cukru. Zakładając, że 1 g cukru zawiera 48 kcal, oblicz, czy wypijając jeden napój energetyczny dziennie przekraczasz dzienną zalecaną porcję cukru. Odpowiedź uzasadnij obliczeniami.

Polecenie 3

Promil (łac. pro mille – na tysiąc) – jedna tysięczna pewnej wartości liczbowej, zwanej podstawą. Oznaczany symbolem ‰. Stanowi dziesiątą część procenta

Polskie prawo zabrania prowadzenia pojazdów, jeśli zawartość alkoholu w organizmie jest równa lub wyższa wartości 0,2‰. Stężenie alkoholu we krwi równe lub wyższe 0,2‰ oznacza stan po użyciu alkoholu.
W stanie nietrzeźwości znajduje się osoba, u której  stężenie alkoholu we krwi jest wyższe od 0,5‰.

Wykonaj obliczenia:
a) przelicz 20‰ na %,

b) oblicz ile promili alkoholu we krwi ma osoba, która wypiła tyle alkoholu, że w efekcie w 1 kg krwi znalazło się 0,5 g czystego alkoholu.

m4ff0032df5039e5b_1502093867461_0

Podsumowanie

Pamiętaj, że jesteśmy na co dzień narażeni na wiele zagrożeń. Należą do nich różne substancje chemiczne, o których nie wiemy wszystkiego, zanim nie zostaną dokładnie przebadane.

Jak się przed nimi uchronić? Nie istnieje żadne idealne rozwiązanie. Możemy jednak wyposażyć się w wiedzę na temat używekUżywkaużywek, w umiejętności podejmowania mądrych wyborów oraz wsparcie w walce ze słabościami ze strony najbliższych.

RfgZUCfGBDc8T1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o.
Praca domowa
Polecenie 4.1

Poszukaj w Internecie lub stwórz własne multimedia (np. wywiad/krótki film/komiks), które zaprezentują przykłady asertywnychAsertywnośćasertywnych postaw młodego człowieka w przypadku presji otoczenia wymuszającego spożycie różnych używek. W przypadku materiałów pobranych z Internetu, pamiętaj o wskazaniu źródeł oraz zachowaniu praw autorskich.

m4ff0032df5039e5b_1503905579466_0

Zadania

Ćwiczenie 1
R1cuja4huUyX01
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 1. Ćwiczenie zatytułowane jest „Uwaga, niebezpieczeństwo!”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: ”Oceń prawdziwość podanych informacji. Wybierz prawda albo fałsz.”. Poniżej w tabeli w ośmiu wierszach podane są informacje, które należy oznaczyć jako prawdziwe lub fałszywe. Opcje wyboru „Prawda”/”Fałsz” znajdują się po prawej stronie każdego zdania w dwóch ostatnich kolumnach. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RulvDoo1aHuQO1
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 2. Ćwiczenie zatytułowane jest „W świecie używek”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi : „Rozwiąż test wybierając do każdego pytania jedną poprawną odpowiedź. W razie potrzeby skorzystaj z informacji zawartych w Internecie.”. Poniżej jest 8 zadań, które należy rozwiązać wybierając odpowiedź z rozwijanej listy. Okienko wyboru znajduje się na końcu każdego pytania. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RrlDUj4WCoxpz1
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 3. Ćwiczenie zatytułowane jest „Profilaktyka – zapobieganie uzależnieniom”. Ma ono postać krzyżówki. Pod diagramem krzyżówki znajdują się opisy haseł do odgadnięcia. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
m4ff0032df5039e5b_1502358147126_0

Słownik

Alkoholizm
Alkoholizm

uzależnienie od picia alkoholu

epodreczniki.pl

Osoba uzależniona pije stale lub z niedługimi przerwami, tworzy przy tym zwykle cały system mechanizmów psychologicznych, zaprzeczających istnieniu choroby (np. bagatelizowanie, oskarżanie innych); zależność od alkoholu ma charakter psychiczny i fizyczny, w niektórych środowiskach także społeczny. Przewlekłe zatrucia alkoholowe powodują występowanie licznych zaburzeń somatycznych (m.in. uszkodzenie wątroby, trzustki, serca, mózgu, przewodu pokarmowego), psychoz alkoholowych oraz ryzyko szkodliwych skutków dla potomstwa; stopniowo narasta degradacja osobowości oraz nieprzystosowanie społ.; alkoholizm ma często znaczenie kryminogenne.

Encyklopedia PWN

Asertywność
Asertywność

Umiejętność obrony własnych praw oraz wyrażania własnego zdania i jego obrony stanowczo, lecz bez zachowań agresywnych lub szkodzących innej osobie.

epodreczniki.pl

E‑papieros
E‑papieros

Niewielkie urządzenie zasilane baterią zawierające pojemnik z  płynem zwanym liquidem z dodatkiem nikotyny, dające użytkownikowi podobne wrażenie, jak przy paleniu papierosa.

Nałóg
Nałóg

Wykonywanie szkodliwych dla organizmu czynności (np. palenia papierosów) wywołane przez uzależnienie.

Środki energetyzujące
Środki energetyzujące

Odżywki - środki spożywcze wzbogacone w określone składniki lub o zwiększonej zawartości składników naturalnych, o różnym przeznaczeniu żywieniowym.

Encyklopedia PWN

Tytoń
Tytoń

Rodzaj roślin pochodzących z obu Ameryk i Australii; liście tytoniu służą jako surowiec to wyrobu papierosów i cygar.

epodreczniki.pl

Uzależnienie
Uzależnienie

Silna potrzeba zażycia jakiejś substancji lub wykonania czynności.

epodreczniki.pl

Używka
Używka

Substancja wywołująca określony wpływ na organizm, zwykle pobudzająca lub uspokajająca, która nie jest niezbędna do życia i prawidłowego funkcjonowania organizmu.

epodreczniki.pl