III w. p.n.e. – Budowa jednego z najstarszych domów w Pompejach - domu chirurga
89 p.n.e. – Mieszkańcy Pompejów stają się obywatelami rzymskimi
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RPZEwGv6CLmvc
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:
1) formy fleksyjne rzeczowników regularnych deklinacji I – V;
3) formy fleksyjne przymiotników deklinacji I – III;
8.dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:
1) odmienia rzeczowniki regularne deklinacji I–V;
3) odmienia przymiotniki deklinacji I–III;
17) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu;
19) dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową;
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
6. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu życia publicznego i prywatnego w starożytnej Grecji i Rzymie:
3) życie domowe i rodzinne w Grecji i Rzymie (dom; rodzina; dzieci i edukacja; imiona i nazwiska greckie i rzymskie; ubiór w Grecji i Rzymie);
13. potrafi scharakteryzować i poddać interpretacji uwzględniającej właściwy kontekst kulturowy następujące kluczowe zjawiska z zakresu życia publicznego i prywatnego w starożytnym Rzymie:
2) życie domowe i rodzinne w Grecji i Rzymie (dom, rodzina: dzieci i edukacja; imiona i nazwiska greckie i rzymskie; ubiór w Grecji i Rzymie).
Nauczysz się
czytać tekst w języku łacińskim i rozumieć jego znaczenie;
opowiadać o realiach dotyczących budowy domów w starożytnym Rzymie;
nazywać co najmniej 3 główne elementy domu starożytnego Rzymu.
Prezentacja Słownictwa
RLDDCVnC7rqz0
RgPbEzOtZqgkB1
Ćwiczenie 1
Rcsq91kOmRAc0
Ćwiczenie 2
Vīlla et hortus
RF7Bm3nVcKLpq
Ecce vīlla et hortus Iūliī. Iūlius in magnā vīllā habitat. Pater et māter et trēs līberī in vīllā habitant. Iūlius et Aemilia trēs līberōs habent: duōs fīliōs et ūnam fīliam - nōn duās fīliās.
In vīllā multī servī habitant. Dominus eōrum est Iūlius: is multōs servōs habet. Ancillae quoque multae in vīllā habitant. Domina eārum est Aemilia: ea multās ancillās habet.
Iūlius in vīllā suā habitat cum magnā familiā. Pater et māter habitant cum Mārcō et Quīntō et Iūlia. Iūlius et Aemilia in vīllā habitant cum līberīs et servīs et ancillīs.
Oto willa i ogród Julii. Juliusz mieszka w wielkiej willi. Ojciec i matka i troje dzieci mieszkają w willi. Juliusz i Emilia mają trójkę dzieci: dwóch synów i jedną córkę - nie dwie córki.
W willi mieszka wielu niewolników. Ich panem jest Juliusz: ten ma wielu niewolników. Liczne niewolnice także w willi mieszkają. Ich panią jest Emilia: ta ma wiele niewolnic.
Juliusz w swojej willi mieszka z dużą rodziną. Ojciec i matka mieszkają z Markiem, Kwintusem i Julią. Juliusz i Emilia w willi mieszkają z dziećmi, niewolnikami i niewolnicami.
R1VUxiDruZuT9
Vīlla Iūliī in magnō hortō est. In Ītaliā sunt multae vīllae cum magnīs hortīs. In hortīs sunt rosae et līlia. Iūlius multās rosās et multa līlia in hortō suō habet. Hortus Iūliī pulcher est, quia in eō sunt multae et pulchrae rosae līliaque. Aemilia fēmina pulchra est. Syra nōn est fēmina pulchra, neque pulcher est nāsus eius, sed foedus est. Syra, quae bona ancilla est, nāsum magnum et foedum habet. Iūlius est vir Aemiliae, fēminae pulchrae. Iūlius Aemiliam amat, quia ea pulchra et bona fēmina est. Aemilia Iūlium virum suum amat et cum eō habitat.
Willa Juliusza jest w dużym ogrodzie. W Italii są liczne wille z dużymi ogrodami. W ogrodach są róże i lilie. Juliusz liczne róże i liczne lilie ma w swoim ogrodzie. Ogród Juliusza jest piękny, ponieważ są w nim liczne i piękne róże i lilie. Emilia jest piękną kobietą. Syra nie jest piękną kobietą, ani jej nos nie jest piękny, lecz jest brzydki. Syra, która jest dobrą niewolnicą, ma nos duży i brzydki. Juliusz jest mężem Emilii, pięknej kobiety. Juliusz kocha Emilię, ponieważ ona jest piękną i dobrą kobietą. Emilia kocha Juliusza, swojego męża i z nim mieszka.
Źródło: Hans H. Orberg, Lingua Latina per se illustrata, Familia Romana, Anno MMVII Edizioni Accademia Vivarium Novum, Montella 1991.
RivoibXp3WpZP
Ćwiczenie 3
Vīlla et hortus II
RNArRKSbxSfvH
In vīllā sunt duo ōstia: ōstium magnum et ōstium parvum. Vīlla duo ōstia et multās fenestrās habet. In vīllā Iūliī magnum ātriumAtriumātrium est cum impluviō. Quid est in impluviō? In eō est aqua. In ātriō nūllae fenestrae sunt.
R2NvggSmMvRbx
In vīllā sunt multa cubicula. Quīntus in cubiculō parvō dormit. Estne magnum cubiculum Mārcī? Id quoque parvum est. Iūlius et Aemilia in cubiculō magnō dormiunt. Ubi dormiunt servī? Iī quoque in cubiculīs dormiunt. Suntne magna eōrum cubicula? Ea nōn magna sunt, et multī servī in ūnō cubiculō dormiunt. Etiam ancillae multae in ūnō cubiculō dormiunt, nequae eae magna cubicula habent.
R1BmM208ip9TG
Aemilia in peristȳlō est. Estne sōla? Aemilia sola in peristȳlō nōn est: līberī cum ea in peristȳlō adsunt. Iūlius abest. Aemilia sine virō suō Iūliō in vīllā est. Ubi est Iūlius? In oppidō Tusculō est sine Aemiliā, sed cum servīs quattuor.
Źródło: Hans H. Orberg, Lingua Latina per se illustrata, Familia Romana, Anno MMVII Edizioni Accademia Vivarium Novum, Montella 1991.
RR4BAfC0atjC8
Ćwiczenie 4
RKjeALgoU9UKa
Ćwiczenie 5
Accūsātīvus et Ablātīvus
R1agAzr0N80n8
Accūsātīvus
(A) Masculīnum.
Iūlius nōn ūnum fīlium, sed duōs fīliōs habet.
„Fīlium” est accūsātīvus singulāris. „Fīliōs” accūsātīvus plūrālis est. Accūsātīvus: singulāris -um (nōminātīvus -us), plūrālis -os (nōminātīvus -ī).
(B) Fēminīnum
Iūlius nōn duās fīliās, sed ūnam fīliam habet.
„Fīliam” est accūsātīvus singulāris. „Fīliās” accūsātīvus plūrālis est. Accūsātīvus: singulāris -am (nōminātīvus -a), plūrālis -as (nōminātīvus -ae).
(C) Neutrum
Vīlla nōn ūnum cubiculum, sed multa cubicula habet.
„Cubiculum” accūsātīvus singulāris est. „Cubicula” accūsātīvus plūrālis est. Accūsātīvus: singulāris -um (= nōminātīvus -um), plūrālīs -a (= nōminātīvus -a).
RPE0CMpDApl1W
Ablātīvus
(A) Masculīnum.
In hortō Iūliī. In hortīs Ītaliae.
„Hortō” est ablātīvus singulāris. „hortīs” ablātīvus plūrālis est. Ablātīvus: singulāris -ō (nōminātīvus -us), plūrālis -is (nōminātīvus -ī).
(B) Fēminīnum
In vīllā Iūliī. In villīs Rōmānīs.
„Vīlla” est ablātīvus singulāris. „Vīllis” ablātīvus plūrālis est. Ablātīvus: singulāris -ā (nōminātīvus -a), plūrālis -is (nōminātīvus -ae).
(C) Neutrum
In oppidō Tusculō. In oppidīs Graecīs.
„Oppidō” ablātīvus singulāris est. „Oppidīs” ablātīvus plūrālis est. Ablātīvus: singulāris -ō ( nōminātīvus -um), plūrālis -is ( nōminātīvus -a)
Rc6huLTAQDM9i1
Ćwiczenie 6
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Uzupełnij tabelę właściwymi końcówkami:
Masculinum
Femininum
Neutreum
Sg
Pl
Sg
Pl
Sg
Pl
Acc.
Abl.
R1I5U7NGhZ1ep
Ćwiczenie 7
Połącz w pary pojęcia z ich definicjami: w okresie hellenistycznym i rzymskim wewnętrzny dziedziniec domu, ogród otoczony krytą kolumnadą krużganka Możliwe odpowiedzi: 1. Impluvium, 2. Compluvium, 3. Atrium, 4. Perystyl w zamożnych domach rzymskich główna część domu Możliwe odpowiedzi: 1. Impluvium, 2. Compluvium, 3. Atrium, 4. Perystyl otwór w dachu rzymskiego domu, nad atrium, przez który ściekała woda deszczowa do impluvium Możliwe odpowiedzi: 1. Impluvium, 2. Compluvium, 3. Atrium, 4. Perystyl basen na wodę deszczową, znajdujący się w atrium rzymskiego domu Możliwe odpowiedzi: 1. Impluvium, 2. Compluvium, 3. Atrium, 4. Perystyl
Połącz w pary pojęcia z ich definicjami: w okresie hellenistycznym i rzymskim wewnętrzny dziedziniec domu, ogród otoczony krytą kolumnadą krużganka Możliwe odpowiedzi: 1. Impluvium, 2. Compluvium, 3. Atrium, 4. Perystyl w zamożnych domach rzymskich główna część domu Możliwe odpowiedzi: 1. Impluvium, 2. Compluvium, 3. Atrium, 4. Perystyl otwór w dachu rzymskiego domu, nad atrium, przez który ściekała woda deszczowa do impluvium Możliwe odpowiedzi: 1. Impluvium, 2. Compluvium, 3. Atrium, 4. Perystyl basen na wodę deszczową, znajdujący się w atrium rzymskiego domu Możliwe odpowiedzi: 1. Impluvium, 2. Compluvium, 3. Atrium, 4. Perystyl
Połącz w pary pojęcia z ich definicjami:
Atrium, Perystyl, Impluvium, Compluvium
w okresie hellenistycznym i rzymskim wewnętrzny dziedziniec domu, ogród otoczony krytą kolumnadą krużganka
w zamożnych domach rzymskich główna część domu
otwór w dachu rzymskiego domu, nad atrium, przez który ściekała woda deszczowa do impluvium
basen na wodę deszczową, znajdujący się w atrium rzymskiego domu
Słowniki
Słownik pojęć
Atrium
Atrium
(łac. ater - czarny) środkowe pomieszczenie w starożytnych domach rzymskich, niegdyś z ogniskiem pośrodku, znajdujące się bezpośrednio za westybulem wejściowym. Dokoła atrium rozmieszczone były izby mieszkalne. Pierwotnie w atrium koncentrowało się życie rodzinne.
Compluvium
Compluvium
otwór w dachu rzymskiego domu, nad atrium, przez który ściekała woda deszczowa do impluvium.
Impluvium
Impluvium
basen na wodę deszczową, znajdujący się w atrium rzymskiego domu.
Perystyl
Perystyl
(gr. peristylon, paristylon, łac. peristylum) w okresie hellenistycznym i rzymskim wewnętrzny dziedziniec domu, ogród otoczony krytą kolumnadą krużganka.
Słownik łacińsko‑polski
RkgAiXWVQDysu
Galeria dzieł sztuki
R2NvggSmMvRbx
R1BmM208ip9TG
RPE0CMpDApl1W
Bibliografia
H. Ørberg, Lingua Latina per se illustrata. Pars I: Familia Romana, Grenaa 2003.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1990.
L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje, obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983.