W duecie z rzeczownikiem – pojęcie i funkcje przyimka
W duecie z rzeczownikiem – pojęcie i funkcje przyimka
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zna definicję przyimka,
wie, jakie funkcje w zdaniu pełni przyimek,
zna definicję wyrażenia przyimkowego.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
wskazywać przyimki w zdaniu,
poprawnie posługiwać się przyimkami w wypowiedziach ustnych i pisemnych,
tworzyć wyrażenia przyimkowe,
poprawnie zapisywać wyrażenia przyimkowe.
2. Metoda i forma pracy
Podająca, poszukująca, ćwiczenia utrwalające.
3. Środki dydaktyczne
Zeszyt ćwiczeń.
Ćwiczenia przygotowane przez nauczyciela.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel prosi uczniów o krótki opis wyglądu klasy. Zaleca, aby uczniowie zwrócili szczególną uwagę na położenie poszczególnych elementów i posłużyli się takimi wyrazami, jak: pod, nad, obok, w, między, na, przy, za.
np.: Na ścianie wisi tablica.
Po wykonaniu polecenia, prosi uczniów o podkreślenie wyżej wymienionych wyrazów i określenie, z jakimi innymi wyrazami się one łączą. (ważne, aby uczniowie wskazywali przyimki w sąsiedztwie z rzeczownikiem).
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel wyjaśnia, iż wymienione wyrazy to przyimki. Zapisuje temat lekcji na tablicy. Podaje definicję, którą uczniowie zapisują do zeszytach:
Przyimek to nieodmienna i niesamodzielna część mowy. W zdaniu łączy się z reguły z rzeczownikiem, z którym występuje we właściwym przypadku zależnym.
Następnie prosi o podanie przykładów przyimków. Uczniowie wykonują ćwiczenia (zadania 1 i 2 - karta pracy). Po ich wykonaniu nauczyciel pomaga uczniom sformułować wnioski:
Przyimek może łączyć się także z zaimkami osobowymi.
Podane w parach przyimki mają takie same znaczenie, zaś ich różne formy stosuje się, aby ułatwić wymowę.
Przyimek w połączeniu z rzeczownikiem lub zaimkiem osobowym tworzy wyrażenie przyimkowe.
Potem prowadzący prosi o wykonanie kolejnych ćwiczeń (zadania 3 i 4 - karta pracy). Po skończeniu pracy i sprawdzeniu poprawności odpowiedzi wspólnie z dziećmi formułuje wniosek, który uczniowie zapisują w zeszytach:
Przyimki łącząc się z rzeczownikiem lub zaimkiem rzeczownym, określają stosunki przestrzenne, czasowe, celowe i przyczynowe zachodzące między wyrazem nadrzędnym a podrzędnym.
Następnie wyjaśnia uczniom zasady pisowni obowiązujące w przypadku przyimków złożonych. Dla utrwalenia wiadomości prosi o wykonanie kolejnego ćwiczenia (zadanie 5 - karta pracy).
5. Bibliografia
Dobrowolska H., Jutro pójdę w świat. Zeszyt ćwiczeń do klasy 5, Wydawnictwo Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa 1999.Dobrowolska H., Jutro pójdę w świat. Zeszyt ćwiczeń do klasy 6, Wydawnictwo Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa 2000.Malczewski J., Szkolny słownik nauki o języku, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1991.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
Zadanie1. Podane zdania uzupełnij odpowiednimi formami następujących rzeczowników: klasa, szkoła, teatr.
Idę do ..................................... .
Cała nasza klasa zebrała się koło ..................................... .
Przed naszą ..................................... stoi tablica ogłoszeń.
Umówiłam się z tobą w ..................................... .
Za ..................................... znajduje się jezioro.
Przed ..................................... nie wolno siadać na podłodze.
Określ przypadki, z jakimi łączą się podane przyimki:
Do, koło – ..................................... .
Przy, w – ....................................... .
Za, przed – ..................................... .
Zadanie 2. Do podanych wyrazów dobierz właściwy przyimek z nawiasu:
........................... wodą ........................... mną (pod, pode)
........................... nami ........................... wszystkim (przed, przede)
........................... kolegi ........................... mnie (bez, beze)
........................... domu ........................... władzy (w, we)
........................... stołem ........................... mną (nad, nade)
........................... braćmi ........................... sobą (z, ze)
........................... lady ........................... łba (spod, spode)
Zadanie. 3. Do podanych wyrazów dopisz brakujące przyimki tak, aby powstałe wyrażenia i zwroty miały sens. Określ przypadek każdego rzeczownika
wyjechał budynek
.......z..... mieszkania ...D. lp... .......z..... drewna ...D. lp...
.............. podróż .............. .............. centrum ..............
.............. Bałtyk .............. .............. peryferiach ..............
.............. wieś .............. .............. jeziorem ..............
.............. rodzeństwem .............. .............. uczniów ..............
.............. bagażu .............. .............. gankiem ..............
.............. cioci .............. .............. szkoły ..............
.............. świcie .............. .............. remontu ..............
Zadanie 4. Uzupełnij podane zdania odpowiednimi przyimkami zgodnie ze wzorem. Spróbuj wyjaśnić, jaką funkcję pełnią te przyimki? (dla ułatwienia ćwiczenia można podać uczniom przyimki, które powinni wykorzystać: po, ze, na , za, do)
Wzór: Książka leży (gdzie?) na stole.
Wracam (..........) ......... szkoły (..........) ......... domu.
(..........) ......... lekcjach jadę do Warszawy.
Stanąłem (..........) ......... nim.
(..........) ......... obiedzie pójdziemy (..........) ......... spacer.
Idź do sklepu (..........) ......... chleb.
Zadanie 5. Połącz przyimek „ z „z podanymi przyimkami tak, aby powstały przyimki złożone (czyli takie, które składają się z dwóch lub więcej przyimków). Zwróć uwagę na poprawny zapis tych przyimków, pamiętając, że niektóre z nich piszemy zgodnie z wymową, gdzie zamiast „z” wymawiamy „s”.
Z + pod; poza; przed; po; śród; między; za; nad
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
..................................................................
b) Zadanie domowe
Uzupełnij podane powiedzenia następującymi wyrażeniami przyimkowymi:
za zębami, w worku, w płot, na głowie, w nosie, na skrzydłach, spode łba, pod psem
Mieć muchy .................................................... .
Patrzeć ............................................................ .
Trafić jak ........................................................ .
Pogoda ............................................................ .
Lecieć jak ....................................................... .
Trzymać język ............................................... .
Stawać ............................................................ .
Kupić kota ..................................................... .
7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak