Scenariusz zajęć

I etap edukacyjny, edukacja wczesnoszkolna

Temat: W grupie siła

Treści kształcenia:

Uczeń:

1) Współpracuje z innymi w zabawie, nauce szkolnej i w sytuacjach życiowych; przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej oraz świecie dorosłych; wie, jak należy zachować się w stosunku do dorosłych i rówieśników; rozumie potrzebę utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami w miejscu zamieszkania: jest chętny do pomocy, respektuje prawo innych do pracy i wypoczynku – edukacja społeczna (5.4),

2) Uważnie słucha wypowiedzi i korzysta z przekazywanych informacji – edukacja polonistyczna (1.1a),

3) Uczestniczy w rozmowach, także inspirowanych literaturą: zadaje pytania, udziela odpowiedzi, prezentuje własne zdanie i formułuje wnioski; poszerza zakres słownictwa i struktur składniowych – edukacja polonistyczna (1.3c),

4) Dobiera właściwe formy komunikowania się w różnych sytuacjach społecznych – edukacja polonistyczna (1.3b),

5) Tworzy wypowiedzi w formie ustnej i pisemnej, m.in. kilkuzdaniową wypowiedź, krótkie opowiadanie, krótki opis, list prywatny, zaproszenie – edukacja polonistyczna (1.3a),

6)Ilustruje sceny i sytuacje (realne i fantastyczne) inspirowane wyobraźnią, baśnią, opowiadaniem, muzyką, korzysta z narzędzi multimedialnych – edukacja plastyczna (4.2a),

7) Podejmuje działalność twórczą, posługując się takimi środkami wyrazu plastycznego jak: kształt, barwa, faktura w kompozycji na płaszczyźnie – edukacja plastyczna (4.2b).

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Współpracuje w grupie,

• Zna korzyści wynikające z pracy w zespole,

• Rozumie potrzebę utrzymywania dobrych relacji z rówieśnikami,

• Uważnie słucha rozmówcy,

• Właściwie komunikuje się z rówieśnikami,

• Korzysta ze słownika,

• Tworzy opowiadanie w formie pisemnej,

• Działa twórczo,

• Ilustruje sceny inspirowane wierszem.

Nabywane umiejętności:

Uczeń:

• Współpracuje,

• Jest odpowiedzialny,

• Uważnie słucha,

• Komunikuje się,

• Twórczo działa,

• Korzysta ze źródeł wiedzy,

• Redaguje opowiadania.

Środki dydaktyczne:

• Zasoby multimedialne: nagranie recytacji wiersza Marii Konopnickiej Przy mrowisku, karty pracy (Mrowisko to… oraz Wspólnie piszemy opowiadanie),

• Słowniki języka polskiego (po jednym dla grupy),

• Woreczki do zabawy Mrówka w tunelu,

• Kolorowe kartki lub lizaki,

• Kartki rysunkowe z dużego bloku,

• Kredki – tłuste pastele,

• Magnesy do ekspozycji prac.

Metody nauczania:

• Problemowe: aktywizujące – tworzenia i definiowania pojęć, dyskusja dydaktyczna,

• Waloryzacyjna: ekspresyjna,

• Praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe.

Formy edukacyjne:

• Grupowa jednolita,

• Grupowa zróżnicowana,

• Zbiorowa jednolita.

Przebieg zajęć:

1. Nauczyciel wita uczniów, a następnie prosi, aby stworzyli grupy 4‑osobowe. Każda grupa otrzymuje jedną kartę pracy, na której wszyscy uczniowie po kolei wpisują w swoim rogu własną definicję mrowiska. Po przeczytaniu indywidualnych definicji i ich przedyskutowaniu wpisują w środek plakatu tę definicję, która ich zdaniem jest najtrafniejsza. Następnie reprezentanci grup – uczniowie o zdolnościach przywódczych – czytają definicje wypracowane w zespole. Kolejnym krokiem jest wyszukanie w słowniku lub encyklopedii definicji mrowiska i głośne jej odczytanie przez dziecko uzdolnione językowo, które dobrze czyta, ale jest nieśmiałe – spróbuje w ten sposób przełamać brak odwagi. Teraz zadaniem uczniów jest ponowne odczytanie zredagowanych definicji w grupie i próba udoskonalenia ich.

2. Wysłuchanie wiersza Marii Konopnickiej pt. Przy mrowisku i rozmowa ukierunkowana pytaniami:

• O czym opowiadał wiersz?

• Który fragment wiersza podobał ci się najbardziej? Dlaczego?

• Jaka atmosfera panuje w mrowisku?

• Jakimi prawami kieruje się mrowisko?

Nauczyciel powinien tak pokierować rozważaniami dzieci, żeby zwróciły uwagę na takie pojęcia jak współpraca i siła grupy.

3. Zabawa ruchowa Mrówka w tunelu.

Dzieci ustawiają się w dwóch lub trzech w miarę równych rzędach. Stoją w rozkroku, na odległość ramion. Do zabawy potrzebne są dwa lub trzy woreczki, w zależności od liczby rzędów. Na umówiony znak pierwszy uczeń rzuca woreczkiem, w taki sposób, żeby przez powstały tunel doleciał do ostatniego gracza. Ten biegnie na początek i znów rzuca woreczkiem. Zabawa trwa tak długo, aż woreczek trafi do dziecka, które rozpoczynało grę. Wygrywa grupa, która pierwsza zakończy zabawę.

4. Tworzenie historyjki obrazkowej pt. W mrowiskuIndeks górny 1¹.

Klasa zostaje w sposób losowy podzielona na sześć grup: dzieci losują kolorowe kartki lub lizaki. Każdy zespół dostaje arkusz papieru i kredki – tłuste pastele, a następnie lider grupy losuje zadanie i wpisuje jego numer na papierze. Zadania:

1. Narysujcie mrowisko pod drzewem.

2. Narysujcie mrówki znoszące do mrowiska igliwie, patyczki.

3. Narysujcie mrówki budujące domy, ulice, mosty, wały.

4. Narysujcie mrówki broniące swojego mrowiska.

5. Narysujcie, jak mrówki przygotowują się do zimyIndeks górny 2².

6. Narysujcie, jak mrówki zimująIndeks górny 3³.

Rysunek w żadnym wypadku nie może być kopią ilustracji mrowiska. Czas przeznaczony na rysowanie to 20 minut. Po upływie tego czasu uczniowie przypinają na tablicy swoje rysunki zgodnie z numeracją i nadają obrazom tytuły, które zapisują na tablicy.

Następnie dzieci tworzą plan do opowiadania, którego napisanie będzie ich kolejnym zadaniem. Najpierw swobodnie wypowiadają się na temat wspólnego dzieła. Mogą zadawać pytania autorom poszczególnych obrazów.

Nauczyciel uświadamia uczniom, że oni, podobnie jak mrówki, wysiłkiem każdego stworzyli tę obrazkową historyjkę.

5. Redagowanie opowiadania na podstawie powstałej historyjki – karta pracy Wspólnie piszemy opowiadanie.

Dzieci w tych samych grupach dopisują rozwinięcie do rozpoczętego opowiadania, kierując się planem, a nad pracami czuwają uczniowie uzdolnieni literacko.

Po skończonej pracy następuje czytanie opowiadań. Nauczyciel zachęca dzieci do uważnego słuchania, ponieważ będą później oceniać te historie. Każdy uczeń wypowiada się na temat opowiadania, które podobało mu się najbardziej, według schematu: „Najbardziej podobało mi się opowiadanie grupy pierwszej, bo…”.

Alternatywną wersją tego ćwiczenia jest po prostu opowiadanie historyjki: jedno dziecko zaczyna opowieść, następne rozwija tę myśl, kolejne dalej opowiada. Opowieść trwa tak długo, aż uczniowie uznają, że jest skończona.

6. Podsumowanie zajęć.

Uczniowie po kolei kończą zdania:

• Na dzisiejszej lekcji podobało mi się…

• Najtrudniejsze było…

• Znudziło mnie…

Ocena zajęć dokonana przez uczniów powinna zainspirować nauczyciela do refleksji.

Dodatkowo:

• Uczniowie mogą przepisać do zeszytów swoje opowiadanie.

• Można rozwiązywać praktyczne zadania matematyczne przy tworzeniu grup, np.: „Ile grup 4‑osobowych możemy utworzyć w klasie?”, „Po ilu uczniów będzie w grupie, jeśli podzielimy klasę na 6 grup?”, „Ile mamy w klasie par?”.

Uwagi:

Tekst wiersza wykorzystanego w czasie zajęć, do wydrukowania dla uczniów z trudnościami słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) lub z problemami z koncentracją:

Maria Konopnicka Przy mrowisku

Co to się tak rusza nisko?

– To, dziateczki, jest mrowisko.

Czyście nigdy nie widziały,

Jak ten naród żyje mały?

O, to światek jest ciekawy!

Ma on swoje ważne sprawy,

A choć drobny, tak się trudzi,

Że zawstydza dużych ludzi.

Miastem mrówek jest mrowisko.

Budują je przy pniu blisko,

By gałęzi dach zielony

W deszcz przydawał im ochrony.

Wnet tam domy i ulice

Wznoszą pilne robotnice,

Wnet budują mosty, wały –

Taki zmyślny ludek mały.

Co igliwia tam naniosą,

Co żywicy z ranną rosą,

Co wszelakiej tam zdobyczy,

Tego, dziatki, nikt nie zliczy!

Mały, duży się przykłada…

Każdy ma – gdy ma gromada,

Zyska gniazdo? – Każdy zyska –

Takie prawo jest mrowiska.

Gdy już miasto się podniesie,

Biją drogi skroś po lesie…

Jedne suchą, ciepłą porą

Na zapasy żywność biorą.

Inne – słomkę drobnej miary

Ciągną cości we trzy pary,

Czasem – w sto – dźwigają z gąszcza

Muchę, osę, lub chrabąszcza.

– I poradzą? –

– A poradzą!

Bo i bąkom się nie dadzą.

Jedna – nic by nie zrobiła,

Lecz mrowisko – to jest siła!

Widzicie tam tego bąka,

Jak w ostrogi złote brząka,

Jak to huczy, w bęben bije!

Jaką to ma grubą szyję!

Patrzcie! Mrówki całą rzeszą

Na obronę miasta śpieszą…

Wszystkie rzędem w jedną stronę

Rożki mają nastawione.

Wszystkie zwartym idą szykiem,

Za swym wodzem naczelnikiem,

Wszystkie w jedno, co sił, mierzą.

– Zmiataj, bąku, nim uderzą!

1. Celem tego działania jest pokazanie dzieciom, jakie korzyści płyną z pracy w grupie – chodzi tu o wypracowanie współodpowiedzialności za zadanie i umiejętności wspólnego dążenia do celu. Warto przywołać słowa Jima Rohna, który opisuje filozofię mrówek: „Nigdy nie przestają szukać drogi do celu, do którego dążą” – mrówki zawsze znajdują jakąś drogę do celu, niezależnie od przeszkód. Chodzi o to, aby dać dzieciom następujący przekaz: „Nigdy nie poddawajcie się w drodze do celu”.↩

2. Należy wyjaśnić dzieciom, które wylosują to zadanie, że mrówki gromadzą jedzenie na zimę w środku lata.↩

3. Należy wyjaśnić dzieciom, które wylosują to zadanie, że mrówki zbijają się w kłębek na dnie zimowiska i przytulone do siebie przesypiają zimowy okres – źródło: „Wigry” 2004, nr 4.↩