W jaki sposób przedstawić na mapie zjawiska i obiekty geograficzne?
Kiedy geografowie uporali się z problemem, w jaki sposób przedstawić kulistą Ziemię na płaszczyźnie, pojawiła się kolejna kwestia do rozstrzygnięcia. Jak na płaskiej mapie zobrazować niezwykle urozmaicone ukształtowanie powierzchni Ziemi i różnorodne obiekty naturalne oraz te związane z działalnością człowieka? Teraz i Ty dowiesz się, jak to zrobić.
R1UNBNvTtPgPi
Ilustracja przedstawia mapę, gdzie rzeźba terenu odwzorowana została metodą kreskową. Lewa strona mapy to zabudowania mieszkalne. Kontury budynków zaznaczone zostały kolorem czerwonym. Są to zabudowania niemieckiego miasta Freital, kontury budynków położone są blisko siebie. Przez środek miejscowości płynie rzeka, która jest oznaczona za pomocą czarnej wijącej się linii. W dole mapy także oznaczono zabudowania czerwonymi prostokątami, podobnie na północnym wschodzie. Są to wiejskie zabudowania luźno ułożone wzdłuż drogi. Drogi na mapie wyznaczono za pomocą dwóch cienkich linii biegnących równolegle do siebie. Środek mapy pokryty jest drobnymi kreskami. Kreski są rozmieszczone równolegle do siebie. Długość każdej kreski to kilka milimetrów. Im wyższe wzniesienie terenu, tym bliżej szczytu, kreski umieszczone są gęściej obok siebie. Na bardzo stromych zboczach kreski nachodzą na siebie, dzięki czemu uzyskiwany jest efekt cieniowania. Łagodne nachylenie terenu to kreski rozmieszczone rzadziej. Metoda ta sprawia wrażenie, że niektóre obszary na mapie leżą niżej, a niektóre wyżej. Odwzorowano w ten sposób wzniesienia terenu. W centralnej części mapy znajduje się wzniesienie, którego stok północny, zachodni i południowy jest stromy, stok wschodni ma łagodny przebieg (kreski ułożone są rzadko). Widać, że miasto Freital leżące na zachodzie znajduje się u podnóża tego wzniesienia. Wierzchołek oznaczono czarnym trójkątem z dodaną obok niego wysokością – trzysta pięćdziesiąt dwa metry. Na północy mapy, na obszarze, gdzie znajdują się zabudowania i droga, podano wysokość terenu wynoszącą dwieście dwadzieścia dwa metry nad poziomem morza. Las porastający stoki wzniesienia zaznaczono za pomocą symboli w kształcie dwóch pionowych, stykających się kresek przypominających trójkąt pozbawiony podstawy na dole.
Ukształtowanie powierzchni przedstawione metodą kreskową na mapie okolic niemieckiego miasta Freital pochodzącej z lat 30. XX wieku
Źródło: nn. (http://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 3.0.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
konstrukcję mapy oraz jej znaczenie jako narzędzie dla geografa;
ukształtowanie terenu Polski.
Twoje cele
opiszesz metody prezentacji form powierzchni na mapach;
wyjaśnisz, jakie są geograficzne metody ukazywania na mapach rzeźby terenu i wysokości;
wymienisz podstawowe formy powierzchni Ziemi.
iFTSIbrj1A_d5e359
Podstawowe formy powierzchni Ziemi wyróżnione na mapach
Biorąc pod uwagę wysokości względne i bezwzględne, geografowie podzielili powierzchnię naszej planety na różniące się pod pewnymi względami formy powierzchni Ziemi (także dna morskiego i oceanicznego). Wyróżnili wśród nich przede wszystkim: górygórygóry, wyżynywyżynywyżyny, nizinynizinyniziny i depresjedepresjadepresje na powierzchni Ziemi, a szelfy kontynentalneszelf kontynentalnyszelfy kontynentalne, stoki kontynentalnestok kontynentalnystoki kontynentalne, baseny oceanicznebasen oceanicznybaseny oceaniczne i rowy oceanicznerów oceanicznyrowy oceaniczne poniżej poziomu morza.
Niziny to równinne lub słabo urzeźbione obszary o wysokościach nieprzekraczających 300 m n.p.m., w obrębie których występują depresje, czyli obszary lądu położone poniżej poziomu morza. Obszary o wysokościach bezwzględnychwysokość bezwzględnawysokościach bezwzględnych przekraczających 300 m n.p.m. i wysokościach względnychwysokość względnawysokościach względnych mniejszych niż 300 m uznaje się za wyżyny. Jednak w wielu krajach, w tym w Polsce, graniczną wartością rozdzielającą niziny od wyżyn jest 200 m n.p.m., co wynika z faktu, że w konkretnych warunkach środowiska oprócz kryterium wysokości bierze się także pod uwagę budowę geologiczną. Wzniesienie wyżyn nad poziomem morza jest różne; wyżyny europejskie położone są przeważnie na wysokości 300‑600 m n.p.m.
Mianem gór określa się zwykle formy terenu o dużym nachyleniu stoków i wysokościach względnych powyżej 300 m w stosunku do sąsiadujących dolin. Ze względu na wysokości względne i stromość stoków wyróżnia się góry niskie, średnie i wysokie.
Na styku kontynentów i przylegających do nich mórz lub oceanów występuje szelf kontynentalny, czyli zalana wodami morza część kontynentu. Szelf sięga do głębokości ok. 200 m poniżej poziomu morza, gdzie gwałtownie załamuje się i przechodzi w stok kontynentalny, który ma znaczny kąt nachylenia i z kolei stanowi przejście do głębszych partii oceanów. Jedną z najrozleglejszych stref głębokiego oceanu (ok. 50% powierzchni Ziemi) są baseny oceaniczne. Ich dno znajduje się na głębokości od 3000 m do 6000 m poniżej poziomu morza. Innymi głębokimi strukturami rzeźby den oceanicznych są rowy oceaniczne stanowiące wydłużone obniżenia o głębokości ponad 6000 m.
Procentowy udział poszczególnych głównych form w całej powierzchni Ziemi ilustruje krzywa hipsograficzna.
RRN3o28S4MNTI
Ilustracja przedstawia krzywą hipsograficzną, na którą składają się dwie osie liczbowe wychodzące z tego samego punktu. Jedna znajduje się po lewej stronie i jest pionowa, a druga znajduje się u dołu w poziomie.
Oś pionowa podzielona jest na dwadzieścia odcinków. Każdy koniec odcinka opisany jest po lewej stronie co tysiąc metrów – od minus jedenastu tysięcy metrów poniżej poziomu morza, przez zero metrów na poziomie morza, do dziewięciu tysięcy metrów nad poziomem morza. Zero metrów znajduje się na środku osi. U szczytu pionowej osi znajduje się napis: Mount Everest osiem tysięcy osiemset czterdzieści osiem metrów nad poziomem morza. Oś pozioma jest podzielona na dziesięć równych odcinków opisanych co dziesięć procent od zera do stu. Nad krzywą umieszczona została legenda wyjaśniająca zastosowanie kolorów. Kolor czerwony oznacza góry, żółty – wyżyny, zielony – niziny, jasnoniebieski – szelfy, niebieski – stoki kontynentalne, ciemnoniebieski – baseny oceaniczne, granatowy – rowy oceaniczne, a fioletowy – grzbiety oceaniczne. Między osią pionową a osią poziomą powierzchnia wypełniona jest pionowymi kolorowymi pasami, których górną granicę (wysokość) określa krzywa przebiegająca nad osią poziomą. Zaczyna się na wysokości prawie dziewięć tysięcy metrów, po czym bardzo gwałtownie opada do poziomu około trzech tysięcy metrów, następnie biegnie w dół pod kątem około czterdziestu stopni do wartości pięciuset metrów nad poziomem morza. Tak wyznaczony czerwony pionowy pas oznacza obszary górskie, stanowi około trzynastu procent powierzchni Ziemi. Następny pas ma kolor żółty, są to wyżyny. Na krzywej to krótki odcinek, krzywa łagodnie opada od wysokości pięciuset metrów do około trzystu metrów nad poziomem morza. Odcinek pasa wyżyn na krzywej stanowi około trzech procent długości. Około czternastu procent zajmują niziny oznaczone na zielono. Wyznaczająca je krzywa jest niemal płaska, biegnie od wysokości trzystu metrów do zera metrów nad poziomem morza. Jasnoniebieskim kolorem oznaczono szelfy, które zajmują około pięć i pół procent powierzchni. Strefa ta sięga do około dwustu metrów poniżej poziomu morza, obrazująca je krzywa również jest niemal płaska. Znacznym nachyleniem około czterdziestu pięciu stopni cechuje się krzywa przedstawiająca stoki kontynentalne. Krzywa biegnie od wysokości dwustu metrów poniżej poziomu morza do około trzech tysięcy metrów poniżej poziomu morza. Stoki zostały oznaczone kolorem niebieskim, zajmują około siedmiu procent powierzchni. Ciemnoniebieską barwą przedstawiono baseny oceaniczne. One również zajmują około sześciu procent powierzchni. Ich krzywa jest znacznie bardziej wypłaszczona, biegnie od około trzech tysięcy do trzech i pół tysięcy metrów poniżej poziomu morza. Baseny oceaniczne zajmują około pięć i pół procent powierzchni. Granatowym kolorem oznaczono następne w kolejności na krzywej rowy oceaniczne. W tym miejscu krzywa bardzo gwałtownie się załamuje, jest prawie pionowa. Schodzi od wartości trzech i pół tysiąca metrów do jedenastu tysięcy metrów poniżej poziomu morza. Następnie, równie gwałtownie krzywa idzie w górę, osiąga wartość około trzech tysięcy sześciuset metrów poniżej poziomu morza. Rowy zajmują około trzech procent powierzchni. Kolejny odcinek krzywej ponownie przedstawia baseny oceaniczne. Krzywa łagodnie opada od wartości około trzech tysięcy sześciuset metrów do około czterech tysięcy dwustu metrów poniżej poziomu morza. Odcinek zajmuje około czternastu procent powierzchni. Następnie na krzywej fioletowym kolorem przedstawiono grzbiety oceaniczne. Krzywa w tym miejscu gwałtownie wznosi się od wartości czterech tysięcy dwustu metrów poniżej poziomu morza do wartości około trzech tysięcy metrów powyżej poziomu morza, po czym równie gwałtownie opada, osiągając wartość w przybliżeniu czterech i pół tysiąca metrów poniżej poziomu morza. Opisany odcinek za poziomej osi zajmuje około ośmiu procent. Ostatni odcinek krzywej ponownie reprezentuje baseny oceaniczne. Jego długość stanowi około dwudziestu jeden procent na poziomej osi. Krzywa łagodnie opada od wartości czterech i pół tysiąca metrów poniżej poziomu morza do około sześciu tysięcy metrów poniżej poziomu morza. Na krzywej umieszczono również dwie długie, poziome, przerywane linie zaczynające się na osi z wysokością i biegnące równolegle do osi z procentami. Pierwsza z nich, umieszczona tuż pod wartością tysiąca metrów nad poziomem morza ma podpis: średnia wysokość lądu 875 metrów nad poziomem morza. Druga linia umieszczona blisko wartości czterech tysięcy poniżej poziomu morza ma podpis: średnia głębokość oceanu światowego 3794 metry poniżej poziomu morza.
Krzywa hipsograficzna pokazuje procentowy udział poszczególnych form w całej powierzchni Ziemi
Źródło: Olga Mikos, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 1
Na mapie Europy wskaż po jednym przykładzie gór, wyżyn, nizin i depresji. Odczytaj i zapamiętaj ich nazwy.
R1S7Iakfn3xMy
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wykorzystaj atlas geograficzny lub inne dostępne źródła wiedzy.
Na przykład: góry: Karpaty, Alpy, wyżyny: Szaryska, Lubelsko- Lwowska, niziny: Francuska, Wołoska, depresje: Wybrzeże Morza Kaspijskiego, Raczki Elbląskie.
1
Polecenie 1
Korzystając z dostępnych źródeł informacji wymień po jednym przykładzie gór, wyżyn, nizin i depresji w Europie.
RNVohaBbx1TZi
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wykorzystaj dostępne żródła wiedzy, np. mapę geograficzną Europy.
Często trudno jest precyzyjnie określić granicę między wysokimi i dosyć mocno urzeźbionymi fragmentami wyżyn a niskimi i łagodnie nachylonymi górami. W rezultacie czasami obszary wyżynne, a nawet nizinne mają zwyczajową nazwę gór. Najwyższe wzniesienia polskich wyżyn to Góra Świętej Anny na Wyżynie Śląskiej (404 m n.p.m.) i Góra Zamkowa na Wyżynie Krakowsko‑Częstochowskiej, zwana również Górą Janowskiego (516 m n.p.m.). Najwyższe wzniesienia pojezierzy polskich (zaliczanych zgodnie z prezentowaną definicją do nizin) też bywają nazywane górami, np. Dylewska Góra – 312 m n.p.m. czy Góra Szeska – 309 m n.p.m.
RtWTE1XXiMtG9
Zdjęcie przedstawia Górę Zamkową. Błękitne niebo, chmury na niebie. Na szczycie wzniesienia ruiny Zamku Ogrodzieniec. Zamek usytuowany jest na środku zdjęcia. Zbocza wzniesienia pokryte są krótko przyciętą trawą, która gdzieniegdzie jest wyschnięta. Ścieżki dla pieszych na pierwszym planie wysypane drobnymi białymi kamieniami. Ścieżki otaczają owalnie ruiny zamku wykonanego z białego wapienia. Ściany zamku wkomponowane są w skały, budynek ma zwartą, masywną bryłę. Dobrze zachowane trzy wieże to najwyższe części zamku. Wieże są w kształcie walca, na jednej z nich wisi flaga Polski. Na lewo od zamku długi biały mur, dalej drzewa. Na prawo od zamku, w na drugim planie u podnóża wzniesienia, widoczne zabudowania współczesnego małego miasteczka.
Najwyższe wzniesienie Wyżyny Krakowsko‑Częstochowskiej – Góra Zamkowa (Góra Janowskiego) sięgająca 516 m n.p.m. i mieszczące się na jej szczycie ruiny Zamku Ogrodzieniec
Wyżyna Tybetańska ze względu na małe różnice wysokości względnych i otoczenie wysokimi, potężnymi łańcuchami (między innymi: Himalajów, Karakorum, Pamiru i Kunlun) uważana jest za wyżynę, choć leży na wysokości ok. 4000–5000 m n.p.m.
RLZl6P8VbVa2i
Fotografia przedstawia krajobraz Wyżyny Tybetańskiej. Pierwszy plan zajmuje rozległy, lekko pofałdowany teren. Nie ma na nim drzew i krzewów, to krajobraz stepowy. W oddali widać rozległy łańcuch pasma górskiego. Szczyty masywne, w połowie ośnieżone. Przeważają kolory ciemnobrązowy, szarobrązowy i ciemnozielony. Na niebie szare chmury kłębiaste.
Krajobraz Wyżyny Tybetańskiej
Źródło: dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ukształtowanie terenu można pokazać także w przekroju wzdłuż wybranej linii. Wykres taki bardzo dobrze obrazuje różnice wysokości pomiędzy poszczególnymi formami rzeźby znajdującymi się wzdłuż danej linii. Wykres tego typu nosi nazwę profilu hipsometrycznego. Profil ten konstruuje się na podstawie mapy poziomicowej. Oś pionowa wykresu przedstawia wartości wysokości bezwzględnych, natomiast pozioma – odległości zgodnie ze skalą mapy, na podstawie której profil był konstruowany.
R17PYpMQvGwz3
Ilustracja pokazuje sposób tworzenia profilu hipsometrycznego na podstawie mapy poziomicowej. W prawym górnym rogu oznaczenie kierunku świata – północ. Ilustracja składa się z dwóch części. Pierwszą stanowi pagórek pokazany za pomocą metody hipsometrycznej. Każda z poziomic ma przypisaną wysokość, są to kolejno wartości – zero, trzy, sześć, dziewięć i jedenaście metrów. Pagórek ma poziomy spłaszczony kształt, szczyt znajduje się w jego wschodniej części, zachodni stok jest łagodniejszy. Kolejnym przedziałom wysokości nadano odpowiednie kolory, są to kolejno (od najniższego): ciemnozielony, zielony, jasnozielony i żółty. Od każdej z poziomic poprowadzono poniżej prostą przerywaną linię, co umożliwiło stworzenie wykresu zwanego profilem hipsometrycznym. Profil składa się z dwóch osi. Na osi pionowej umieszczono kolejne wartości wysokości pagórka odczytane z poziomic od zera do jedenastu. Na osi poziomej poprowadzono przerywane linie od poziomic pagórka, zachowując w ten sposób odległości. Po połączeniu tak wyznaczonych punktów na wykresie otrzymano przekrój wzdłuż linii biegnącej przez środek pagórka. Na profilu zachowano również kolory przyporządkowane dla poszczególnych wysokości. Profil składa się z czterech poziomych warstw nałożonych na siebie: ciemnozielonej (wysokość od zera do trzech metrów), zielonej (od trzech do sześciu metrów), jasnozielonej (od sześciu do dziewięciu metrów) i żółtej (od dziewięciu do jedenastu metrów). Do ich wyznaczenia służą proste poziome linie poprowadzone prostopadle do osi z wysokościami.
Sposób tworzenia profilu hipsometrycznego na podstawie mapy poziomicowej
Źródło: Andrzej Bogusz, Krzysztof Jaworski, licencja: CC BY-SA 3.0.
RUrdzhnPsFy7I
Ilustracja przedstawia profil hipsometryczny Azji. Profil umieszczono na wykresie. Oś pionowa to skala wysokości wyrażona w metrach nad poziomem morza. Podziałka co tysiąc metrów. Skala kończy się na ośmiu tysiącach metrów, dodatkowo na początku na osi została dodana podziałka wskazująca pięćset metrów. Oś pozioma to skala liczbowa w kilometrach. Podziałka liczbowa co osiemset kilometrów. Skala kończy się na siedmiu tysiącach kilometrów i dwustu metrach. Nad lewą pionową osią duża czerwona litera „es” wskazująca południe. Nad prawą osią pionową duża litera „en” wskazująca północ. Profil Azji wskazuje różnice wysokości na prostej linii biegnącej z południa na północ kontynentu. Profil rozpoczyna Sri Lanka. Wysokość terenu nie przekracza stu pięćdziesięciu metrów nad poziomem morza. Ma długość nieco ponad czterystu kilometrów. Następnie profil zanika ze względu na występowanie oceanu pomiędzy wyspą a kontynentem. Kolejnym wyszczególnionym obszarem na przedstawionym profilu jest Wyżyna Dekan. Obszar rozpoczyna się na około siedemsetnym kilometrze, osiągana jest wysokość do dwustu metrów. W okolicach tysiąc pięćsetnego kilometra krzywa profilu unosi się do wartości około sześciuset pięćdziesięciu kilometrów, następnie powraca do poprzednich wartości w okolicach dwutysięcznego kilometra. Obszar ten podpisany jest jako Nizina Gangesu. Po przekroczeniu dwa tysiące pięćsetnego kilometra krzywa wznosi się niemal pionowo, aż do około czterech tysięcy ośmiuset metrów. Wartość ta utrzymuje się przez mniej więcej kilkadziesiąt kilometrów na poziomej skali, a następnie krzywa ponownie wędruje prawie pionowo w górę, osiągając wysokość około siedmiu i pół tysiąca kilometrów. Fragment ten podpisany jest jako Nanda Dewi. Następnie krzywa niemal pionowo opada do wartości około czterech tysięcy ośmiuset metrów. Dalej następują trzy podobne do siebie wzniesienia sięgające około sześciu tysięcy ośmiuset metrów każde. Przedzielone są obniżeniami terenu do około czterech tysięcy ośmiuset metrów. Wzniesienia krzywej mają długość według podziałki wynoszącą około kilkadziesiąt kilometrów, obniżenia około stu kilometrów. Nad wzniesieniami umieszczono napis „Himalaje”. Po trzecim wzniesieniu krzywa ponownie bardzo dynamicznie opada, tym razem jednak aż do niespełna dwóch tysięcy metrów nad poziomem morza. Krzywa utrzymuje się na tym poziomie przez następne czterysta kilometrów, jest podpisana jako Kotlina Kaszgarska. Około trzy tysiące osiemsetnego kilometra ponownie wznosi się niemal pionowo do poziomu około siedmiu tysięcy stu metrów. W tym miejscu nad krzywą jest podpis „Tienszan” i nazwa najwyższego szczytu „Pik Pobiedy”. Długość odcinka opisanego wzniesienia wynosi w przybliżeniu niecałe trzysta kilometrów. Dalej krzywa znów dynamicznie opada do poziomu około dwóch tysięcy kilometrów, a po kilkudziesięciu kilometrach do poziomu tysiąca metrów. Potem wznosi się do około tysiąca czterystu metrów, opada do poziomu pięciuset metrów, a następnie ponownie wznosi do poziomu około tysiąca metrów. Za tym wzniesieniem krzywa opada do poziomu około dwustu pięćdziesięciu kilometrów nad poziomem morza i utrzymuje się mniej więcej na tym poziome. Ostatni odcinek rozciąga się od około cztery tysiące osiemsetnego kilometra, aż do końca kontynentu, czyli do około siedem tysięcy pięćsetnego kilometra. Odcinek podpisany jest jako „Nizina Zachodniosyberyjska”.
Profil hipsometryczny Azji wzdłuż południka 80°E. Różnice wysokości są w Azji bardzo duże, co oznacza, że kontynent ten charakteryzuje się kontrastami wysokościowymi.
Źródło: Andrzej Boczarowski, edycja: Krzysztof Jaworski, licencja: CC BY-SA 3.0.
Pamiętaj
Powierzchnia Ziemi i dno morskie zostały podzielone na kilka najważniejszych form ukształtowania powierzchni: góry, wyżyny, niziny, depresje, szelfy kontynentalne, stoki kontynentalne, baseny oceaniczne i rowy oceaniczne.
Praca domowa
Zastanów się i odpowiedz:
Dlaczego trudno określić jednoznacznie różnicę między wyżynami i górami?
Dlaczego wiele depresji nie jest zalanych wodą, choć leżą poniżej poziomu morza?
R2QXZ4on6dZkj
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pokaż podpowiedź#15537cwhite
Przypomnij sobie definicje wysokości względnej oraz bezwzględnej, aby określić różnice między wyżynami i górami.
Zwróć uwagę na procesy geologiczne i geomorfologiczne prowadzące do powstawania depresji i ich wpływ na zatrzymywanie wody w tych zagłębieniach terenu.
forma ukształtowania dna oceanicznego; baseny oceaniczne leżą na głębokości od 3000 m do 6000 m poniżej poziomu morza i zajmują łącznie ok. 50% powierzchni całej Ziemi
depresja
depresja
obszar lądowy położony poniżej poziomu morza
góry
góry
formy terenu o silnie urozmaiconej rzeźbie, dużym nachyleniu stoków i wysokościach względnych powyżej 300 m
niziny
niziny
to tereny o wysokości bezwzględnej poniżej 200 m n.p.m. albo 300 m n.p.m., w obrębie których przeważają obszary równinne
rów oceaniczny
rów oceaniczny
wydłużone obniżenie dna oceanu o głębokości ponad 6000 m
stok kontynentalny
stok kontynentalny
wąski fragment dna morskiego poniżej szelfu kontynentalnegoszelf kontynentalnyszelfu kontynentalnego o stromym nachyleniu; stanowi przejście od szelfu do głębi oceanicznej
szelf kontynentalny
szelf kontynentalny
to część kontynentu zalana wodami morza; szelf sięga do głębokości ok. 200 m p.p.m., gdzie gwałtownym załomem przechodzi w stok kontynentalnystok kontynentalnystok kontynentalny
wysokość bezwzględna
wysokość bezwzględna
to różnica wysokości między wybranym obiektem a uśrednionym poziomem morza
wysokość względna
wysokość względna
to różnica wysokości między wybranym obiektem a punktem odniesienia innym niż poziom morza
wyżyny
wyżyny
to obszary, których wysokości bezwzględne przekraczają 300 m n.p.m., a wysokości względne nie przekraczają 300 m
iFTSIbrj1A_d5e1151
Ćwiczenia
2
Ćwiczenie 1
RM5jnZbzyYV0e1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Uzupełnij puste miejsca, wybierając brakujące elementy z listy.
poziomice, bardziej stromy, ładniejszy, kolorem, łączące, równoleżniki, bardziej nachylony, dzielące, sygnatury, południki, łagodniejszy, kreskowaniem, poziomujące, odwzorowujące, nachyleniem, cieniowaniem
Poziomice to linie na mapie .................................... punkty o tej samej wysokości powyżej (albo poniżej) poziomu morza. Gęsto narysowane .................................... świadczą, że stok jest stromy. Im dalej od siebie wykreślono poziomice, tym stok jest ..................................... Jeżeli powierzchnię między poziomicami wypełnimy odpowiednim .................................... , to uzyskujemy mapę hipsometryczną.
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2
RUStdUeb8HpUj1
zadanie interaktywne
Dwie z wymienionych poniżej wielkości można odczytać na mapie poziomicowej. Zaznacz je.
wysokość względna
wysokość bezwarunkowa
niskość względna
wysokość bezwzględna
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 3
R1Xax194XMwDu1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 4
R1d61CPgZyPYu1
Zadanie interaktywne
Zadanie interaktywne
Każdy z opisów połącz z odpowiednią nazwą podstawowej formy powierzchni Ziemi.