Ważne daty
1521–1524 – powstaje słynny obraz flamandzkiego malarza, Joachima Patinira, Charon przewożący duszę przez Styks
Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:
q) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu;
s)dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową.
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
1. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu mitologii greckiej i rzymskiej:
a) mity o powstaniu świata,
b) mity o bogach olimpijskich i pozostałych bóstwach panteonu greckiego,
c) mity o głównych herosach – Prometeusz, Herakles, Tezeusz, Argonauci,
e) mity ajtiologiczne, wyjaśniające powstanie zjawisk i rzeczy,
f) związki mitologii greckiej z rzymską;
8. potrafi wskazać najważniejsze cechy charakterystyczne i poddać interpretacji uwzględniającej właściwy kontekst kulturowy następujące kluczowe zjawiska z zakresu mitologii greckiej i rzymskiej:
a) mity o powstaniu świata,
b) mity o bogach olimpijskich i pozostałych bóstwach panteonu greckiego,
c) mity o głównych herosach – Prometeusz, Herakles, Tezeusz, Argonauci,
e) mity ajtiologiczne, wyjaśniające powstanie zjawisk i rzeczy,
f) związki mitologii greckiej z rzymską;
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:
3. dostrzega znaczenie języka łacińskiego oraz kultury starożytnej Grecji i Rzymu dla kultury polskiej, europejskiej i światowej;
4. jest świadomy antycznych korzeni kultury polskiej, europejskiej i światowej;
5. dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.
okreslać znaczenie wybranych związków frazeologicznych;
wskazywać pochodzenie określonych wyrażeń i nazw;
dostrzegać antyczne źródła inspiracji w sztuce.
Rola i znaczenie frazeologizmów antycznej proweniencji we współczesnej kulturze
Frazeologizmy pochodzące z mitologiimitologii starożytnej Grecji i Rzymu oraz mające swoje źródło w kulturze antycznej to nie tylko związki wyrazowe, których znajomość jest elementem dobrego wykształcenia humanistycznego. To prawda, że wiedza o ich znaczeniu ułatwia nam lekturę tekstów stworzonych przez erudytów i ludzi z klasycznym wykształceniem (trudno wyobrazić sobie bez niej poznanie i zrozumienie chociażby poezji Herberta). Niezaprzeczalnie znajomość antycznych frazeologizmów może okazać się przydatna w sytuacjach towarzyskich, w czasie uroczystości ze znanymi i wykształconymi ludźmi, którzy swobodnie operują tego rodzaju zwrotami. Przede wszystkim jednak należy podkreślić, że frazeologizmy zawierają w sobie określoną wizję świata. Pokazują nam, jak ludzie postrzegali i tłumaczyli otaczający świat, siebie samych, historię. W każdym związku frazeologicznym kryje się fascynująca historia związana z obrazem świata wynikającym z wierzeń i wyobrażeń starożytnych.
Joachima Patinira, Charon przewożący duszę przez Styks
Uchodzący za ojca pejzażu artysta posłużył się znanym motywem mitologicznym, by upowszechniać nowy typ malarstwa. W czasie, gdy popularne były sceny mitologiczne, a nieznany był jeszcze pejzaż jako temat artystyczny, Patinir dokonał sprytnego połączenia – pokazał mitologiczną scenę wpisaną w pejzaż.
Rodem z antyku
Zadania
Przyporządkuj imiona bogów ich głównym zadaniom:
bogini zemsty, prześladująca zbrodniarzy, zwłaszcza tych, którzy skrzywdzili członka swojej rodziny, bogini sprawiedliwości, obecna w swych wizerunkach w sądach i salach sądowych, bogini symbolizująca plotkę, szybko rozchodzącą się wieść, rozgłos i sławę, bogini płodności, urodzaju, szczęścia, zmiennego losu, ślepego trafu
Fortuna | |
Furia | |
Temida | |
Fama |
Połącz w pary słowo z odpowiadającą mu definicją.
nazywana przez autora <i>Eneidy</i> <i>stugębną</i>, pogromca Meduzy, wybawiciel Andromedy, świadek narodzin Pegaza, śmiałek zrzucony przez Pegaza z grzbietu w czasie próby dotarcia na Olimp, małżonek Temidy, jedna z pięciu rzek Hadesu, Charon przewozi przez nią dusze w swojej łodzi
Styks | |
Perseusz | |
Bellerofon | |
Zeus | |
Fama |
Połącz antyczne wyrażenia i nazwy z ich metaforycznym znaczeniem.
wyrzuty sumienia, zemsta, natchnienie poetyckie, sprawiedliwość, bezstronność, zmienność, nieprzewidywalność, plotka, pogłoska
Pegaz | |
Temida | |
Fama | |
Koło Fortuny | |
Erynie |
Przetłumacz podany tekst, korzystając ze słowniczka
De Orco
De Orco, qui idem Hades appellabatur, haec traduntur. Ut quisque de vita decesserat, manes eius ad Orcum, sedem mortuorum, a deo Mercurio deducebantur. Huius regionis, quae sub terra fuisse dicitur, rex erat Pluto, cui uxor erat Proserpina, Iovis et Cereris filia. Manes igitur a Mercurio deducti primum ad ripam veniebant Stygis fluminis, quo regnum Plutonis continetur. Hoc transire necesse erat antequam in Orcum venire possent. Cum tamen in hoc flumine nullus pons factus esset, manes transvehebantur a Charonte quodam, qui parva scapha ad ripam exspectabat. Charon pro hoc officio mercedem postulabat, neque quemquam, nisi hoc praemium prius dedisset, transvehere volebat. Quam ob causam mos erat apud antiquos nummum in ore mortui ponere eo consilio, ut, cum ad Stygem venisset, pretium traiectus solvere posset. Ei autem qui post mortem in terra non sepulti erant Stygem transire non potuerunt, sed in ripa per centum annos errare coacti sunt; tum demum Orcum intrare licebat.
Na podstawie: H. Ørberg, Lingua Latina per se illustrata. Pars I: Familia Romana, Grenaa 2003.
TłumaczenieTłumaczenie
Słowniki
Słownik pojęć
określenie świata starożytnego, głównie kultury greckiej i rzymskiej z okresu między I tysiącleciem przed naszą erą do V wieku naszej ery
przewoźnik dusz zmarłych przez rzekę Acheront lub Styks do Hadesu, czyli świata podziemnego;
utrwalone w języku stałe połączenie wyrazów o znaczeniu metaforycznym, nie należy go tłumaczyć dosłownie ani zmieniać żadnych jego elementów; pochodzenie frazeologizmów może być związane z historią, kulturą, zwyczajami, religią, stylem życia lub obyczajami
nazwa świata podziemnego i imię jego władcy, syna Kronosa i Rei, brata Zeusa, Posejdona, Hery, Hestii i Demeter, małżonka Persefony;
zbiór mitów, czyli opowieści o bogach, wierzeniach i zwyczajach danej społeczności; mitologia jest źródłem wiedzy o kulturze i umysłowości tworzących ją narodów
skrzydlaty rumak; według jednej z wersji syn Posejdona i Meduzy; nosiciel piorunów Zeusa, przeniesiony między gwiazdy; w czasach nowożytnych uznany za synonim natchnienia poetyckiego (Hippokrene, Bellerofont).
Słownik łacińsko - polski
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
M. Dłuska, Władysław Strzelecki, Metryka grecka i łacińska, Wrocław 1959.
R. Greaves, Mity greckie, Vis‑a-vis, Kraków 2009.
L. Miraglia, Fabulae Syrae, Focus Publishing/R Pullins & Colorado, 2011.
J. Parandowski, Mitologia, Londyn 1992.
J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 2013.
J. Korpanty, Mały słownik łacińsko‑polski, Warszawa 2012.