Co to jest grafika?

Słowo grafika pochodzi od greckiego gráphō: piszę, rysuję i związane jest z rylcem do pisania na woskowych tablicach. Współcześnie grafika to dziedzina sztuki umożliwiająca powielanie z matrycyMatrycamatrycy dzieła artystycznego na płaszczyźnie w wielu egzemplarzach.

Grafika warsztatowa

Współcześnie grafikę możemy podzielić na grafikę użytkową i artystyczną, zwaną też warsztatową.

Grafika użytkowa wyróżnia się praktycznym charakterem i towarzyszy nam w życiu codziennym, m.in. w postaci plakatów, nadruków, reklam, banknotów, znaczków pocztowych itp. Charakteryzuje ją duży nakład odbitek.

Z kolei w grafice artystycznej ilość odbitek jest niewielka. Artysta tworzy rysunek na metalu, klocku drewnianym, kamieniu albo eksperymentuje z technikami graficznymi w celu uzyskania niepowtarzalnych efektów wizualnych, które działają na wyobraźnię i pobudzają uczucia i refleksję. Rysunek na matrycy zawsze wykonywany jest przez samego artystę, natomiast odbitka może być wykonywana przez drukarza.

Artysta grafik pracę rozpoczyna od opracowania projektu w formie szkicu na kartce, który następnie przenosi na matrycę. Należy pamiętać, by na matrycę przenieść jego lustrzane odbicie, co pokazuje poniższa ilustracja.

Proces opracowania grafiki uzależniony jest od techniki, w jakiej powstają odbitki. Każda technika graficzna posiada typowe dla siebie elementy:
matrycę graficzną, narzędzia graficzne, papier i farbę, prasę graficzną, odbitkę zwaną ryciną.
Matryca jest to płaszczyzna, którą artysta opracowuje, by następnie pokryć ją farbą i odbić na kartce w sposób ręczny lub za pomocą prasy graficznej. Do opracowania matrycy wykorzystywane są różne materiały: drewno, metalowe płytki, kamień, gipsowe tablice czy linoleum. W zależności od techniki matrycę można wycinać, ryć, dłubać, drapać, rysować, ścierać, trawić lub grawerować.
Niezwykle istotny jest sposób, w jaki matryca pokrywa powierzchnię. Jeśli to, co zostało wyryte, wypełniane jest farbą, która w tym właśnie miejscu pozostawia ślad barwny na płaszczyźnie, wtedy mówimy o druku wklęsłym. Kiedy wyżłobione miejsca pozostają puste, a farbę nakłada się tylko na te fragmenty matrycy, które pozostały wypukłe, wtedy mamy do czynienia z drukiem wypukłym. Trzecią odmianą jest druk płaski, w którym nie ingeruje się w płaszczyznę matrycy, a jedynie zabezpiecza te obszary, które nie mają być pokryte farbą.
Trzy kolejne ilustracje interaktywne przedstawiają schematy tworzenia odbitek poszczególnymi technikami. Aby zapoznać się z opisem etapów tworzenia grafiki daną techniką, kliknij każdą z ilustracji.

Etapy pracy grafika

Opracowaną matrycę (il. 1) grafik pokrywa farbą drukarską (il. 2). Następnie przygotowuje papier do druku (il. 3), na który za pomocą odpowiedniej prasy graficznejPrasa graficznaprasy graficznej (il. 4) przenosi obraz z matrycy. Tak powstałą odbitkę należy pozostawić do wyschnięcia, a następnie podpisać.

RV1yjPinsv8nT1

Ilustracja przedstawia narzędzia do grafiki. Na linorycie leży rylec, obsadzony w drewnianą rękojeść, a powyżej elektryczne dłutko. Na linoleum zostały już wycięte fragmenty. Sporządzony wcześniej czarny rysunek pozostał niewycięty.

RJ3VMD2Qhsuk11

Ilustracja przedstawia leżący na stole arkusz linoleum zamalowany na czarno wałkiem. Obok leżą narzędzia pracy: dwa różnej wielkości wałki do nakładania farby oraz szpachelka. Druga szpachla wisi na ścianie. Po przeciwnej stronie znajduje się zwój kabli. W dolnym, prawym rogu widoczny jest fragment dłoni w żółtej, gumowej rękawicy ubrudzonej drukarską, czarną farbą.

R1G9IgnYdXPoH1

Ilustracja przedstawia fragment postaci z dłońmi, trzymającymi w palcach białą kartkę na matrycy. U dołu leży gotowa odbitka z motywami kwiatowymi na czarnym tle, położona na stosie białych kartek.

R1WlnvBkJEJ3l1

Ilustracja przedstawia prasę drukarską, w której zamieszczona została matryca. Zdjęcie ukazuje proces odbijania grafiki. Matryca zostaje przepuszczana przez prasę i przechodzi przez stalowy wałek. Prawa ręka u dołu trzyma za dźwignię, regulującą docisk.

Istnieje wiele technik graficznych. Do druku wypukłego zaliczamy drzeworyt, gipsoryt i linoryt. Technikami druku wklęsłego są m.in.: akwafortaAkwafortaakwaforta, akwatinta, kamienioryt, kwasoryt, mezzotintaMezzotintamezzotinta, miedziorytMiedziorytmiedzioryt, miękki werniksMiękki werniksmiękki werniks, stalorytStalorytstaloryt, sucha igłaSucha igła (suchoryt)sucha igła. Druk płaski to m.in. algrafiaAlgrafiaalgrafia, cynkografia, fotolitografiaFotolitografiafotolitografia, litografia, serigrafia (sitodruk).

Druk wypukły – drzeworyt/linoryt/gipsoryt

Drzeworyt jest jedną z najstarszych technik graficznych, powstałych w starożytności. Najstarszym zachowanym przykładem zastosowania tej techniki są tkaniny koptyjskie z VI wieku. Matrycą w tej technice jest gładko wyszlifowana deska z twardego drewna, natomiast narzędziami wykorzystywanymi w niej są głównie dłuta, rylce i nożyki. W matrycy wycinane są te elementy, które mają pozostać białe. Za pomocą wałka farba nanoszona jest tak, by pokryła tylko wypukłe miejsca. Farba odbijana jest za pomocą prasy na papier. W przypadku, gdy matryca zostanie zrobiona nie z drewna, lecz z linoleum, otrzymamy linoryt, a jeśli zostanie użyta płyta gipsowa, wtedy będzie to gipsoryt. Możemy również odbić na papierze czystą matrycę, bez farby drukarskiej, za to przy zwiększonym nacisku prasy. Powstanie w ten sposób tzw. druk pustyDruk pusty (ślepy)druk pusty, zwany też drukiem ślepym.

R1WU4sRIxH9sO1

Ilustracja przedstawia pracę Marka Basiula „MassimoBattollaexl”. Praca podzielona jest na cztery części po przekątnej. Lewa i prawa strona to wypukłe kropki. Po przekątnej, z lewego górnego do prawego dolnego rogu znajdują się dwa wypukłe, wąskie czworokąty. Górna część jest gładka, a w dolnej znajdują się litery oddzielone gwiazdkami.

R12gfCAL0pNxa1

Ilustracja przedstawia dzieło Marka Basiula „Warkoczogłowa”. Ukazuje głowę dziewczyny z tyłu. Włosy ma zaplecione w warkocz. Jej plecy to wklęsłe punkty. W narożach: dolnym lewym, górnym lewym i górnym prawym znajdują się wklęsłe kwadraciki. Na lewym boku wytłoczony jest tytuł, a na górnym i prawym inne napisy.

ROBkc1HNc1prK1

Ilustracja przedstawia obraz Marka Basiula „Interior – obszar zamknięty”. Praca jest abstrakcją w kolorach czarnym, szarym i białym. Ukazuje szarą plamę, na której znajdują się mniejsze, czarne plamy i kreski oraz białe kreski.

Rw54J0fuFvPZG1

Ilustracja przedstawia obraz Marka Basiula "ExteriorVII". Ukazuje abstrakcję w kolorze szarym z różnej grubości liniami czarnymi oraz fakturowymi, rozmieszczonymi pod różnymi kątami. W pracy znajdują się także białe punkty różnej wielkości z czarnym i szarym otokiem, zamieszczone u góry. Jeden taki punkt jest również w prawym, dolnym rogu.

R1EYKZKrsvrSd1

Ilustracja przedstawia linoryt Joanny Frydrychowicz‑Janiak „Tu każdy ma swojego Anioła Stróża”. Przedstawia dwie idące postacie i lecące na nimi anioły. Postacie są niewielkie, idą wśród drzew. Na ziemi leżą duże liście. Nad nimi lecą dwa uśmiechnięte anioły z zamkniętymi oczami. Wszystkie postacie, drzewa i liście są schematyczne, uproszczone i przedstawione w żółtym kolorze. Ziemia jest koloru niebieskiego, a niebo to wijące się, fioletowo‑żółte pasy.

R16ZyL95cIrqV1

Ilustracja przedstawia linoryt Joanny Frydrychowicz‑Janiak „Gdańsk”. Praca podzielona jest na cztery części. Pierwsza od góry przedstawia widok na architekturę Gdańska nad Motławą. Druga ukazuje kobietę i mężczyznę, stojących na plaży. W tle pływają dwa ptaki na tle dużego słońca. Trzecia przedstawia pięć stojących kobiet w strojach kąpielowych. Na ostatniej ukazana jest starówka z pomnikiem Neptuna, wokół którego chodzą gołębie. W tle widoczna jest zabudowa architektoniczna.

Linoryt został rozpowszechniony na początku XX wieku przez ekspresjonistów niemieckich, zaliczanych w sztukach plastycznych do prądów awangardowych. Do tej grupy artystów należał m,in. Ernst Ludwig Kirchner.

R1DLFhyL141Lq

Ilustracja interaktywna przedstawia grafikę Ernsta Ludwiga Kirchnera „Głowa mężczyzny. Autoportret”. Ukazuje mężczyznę w średnim wieku, za którym znajduje się pozująca do aktu kobieta. Mężczyzna jest frontalnie ustawiony do widza, ma wysokie czoło, ubrany jest w kurtkę z postawionym kołnierzem. Kobieta skierowana jest w lewo, ale głowę odwróconą ma w prawą stronę. Grafika jest czarno-biała. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami: 1. Płaska, czarna plama oraz czarne linię świadczą o tym, że te części nie zostały wyryte na matrycy., 2. Części jasne to kolor papieru. Na matrycy zostały one wycięte.

Ilustracja interaktywna przedstawia grafikę Ernsta Ludwiga Kirchnera „Głowa mężczyzny. Autoportret”. Ukazuje mężczyznę w średnim wieku, za którym znajduje się pozująca do aktu kobieta. Mężczyzna jest frontalnie ustawiony do widza, ma wysokie czoło, ubrany jest w kurtkę z postawionym kołnierzem. Kobieta skierowana jest w lewo, ale głowę odwróconą ma w prawą stronę. Grafika jest czarno-biała. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami: 1. Płaska, czarna plama oraz czarne linię świadczą o tym, że te części nie zostały wyryte na matrycy., 2. Części jasne to kolor papieru. Na matrycy zostały one wycięte.

1

2

1. Płaska czarna plama oraz czarne linię świadczą o tym, że te części nie zostały wyryte na matrycy.

2. Części jasne to kolor papieru. Na matrycy zostały one wycięte.

Za ojca grafiki uważa się Albrechta Dürera, niemieckiego artystę, tworzącego na przełomie XV i XVI wieku. Jego twórczość malarska i graficzna przemożnie oddziałała na większość artystów niemieckich i niderlandzkich. Zasłynął jako najwybitniejszy grafik czasów, w których żył oraz przyczynił się do rozwoju grafiki nie tylko w Niemczech, ale w całej Europie.

Druk wklęsły – techniki metalowe

Techniki metalowe sięgają XV w. Ich nazwa pochodzi od rodzaju podłoża stanowiącego matrycę graficzną, którą jest metalowa blacha. Techniki metalowe możemy podzielić na techniki suche i techniki trawione (mokre).

Techniki suche polegają na pozostawianiu wgłębień w blasze za pomocą takich narzędzi, jak: rylec, igła, chwiejka. Im większa siła, z jaką przyciskane jest narzędzie, tym większe powstaje wgłębienie, w którym zatrzymuje się farba. Odbitka wiernie odwzorowuje ślad narzędzia w matrycy. Do technik suchych należą m. in.: miedziorytMiedziorytmiedzioryt i sucha igłaSucha igła (suchoryt)sucha igła.

Rq4oKpu6lcaHs1

Ilustracja przedstawia suchoryt Marka Zajki "Dziwne stany pana Macieja". Ukazuje głowę mężczyzny patrzącą w dół. Czytelność przedstawienia głowy zaburzona jest poprzez wprowadzenie licznych linii i plam, które przysłaniają twarz. Linie prowadzone są w różnych kierunkach, krzyżują się pod różnymi kątami, są przerywane.

RigGTOnsqORme1

Ilustracja przedstawia suchoryt Marka Zajki „Bukowski I”. Ukazuje portret w dwu wymiarach. Twarze w nim przedstawione są połączone. Lewa ukazana jest frontalnie, prawa z profilu. W suchorycie dominuje kreska składająca się na krzyżujące się linie, tworzące silny światłocień i z prawej strony przechodzące w plamę.

Techniki trawione, zwane też mokrymi to techniki, w których do opracowania matrycy graficznej artysta wykorzystuje środki chemiczne – roztwory kwasów. Najpopularniejsze wśród tych technik są akwatinta i akwaforta.
W technice akwaforty całość metalowej matrycy zabezpieczana jest kwasoodporną substancją zwaną werniksem. Następnie rysuje się na powierzchni blachy igłą, zdrapując ochronną warstwę werniksu. Tak przygotowaną matrycę zanurza się w kwasie, który „wygryza” niezabezpieczone fragmenty, tworząc w ten sposób wgłębienia w powierzchni. Im dłuższe trawienie w kwasie, tym wgłębienia są większe. Farba po nałożeniu, a następnie wytarciu, zatrzymuje się w wytrawionych fragmentach. Pod naciskiem prasy farba odbijana jest na papierze, który dla tej techniki powinien być lekko mokry. W pracach wykonanych tą techniką dominuje kreska, dlatego efekt przypomina rysunek piórkiem.
Zapoznaj się z poniższą ilustrację interaktywną, która przedstawia schemat tworzenia odbitek techniką akwaforty.

W technice akwatinty dominują jasne i ciemne płaszczyzny, przypominające lawowanieLawowanielawowanie tuszem. Efekt ten można uzyskać dzięki pokryciu metalowej płytki drobnym pyłkiem substancji, których ziarenka są kwasoodporne (1). Po zanurzeniu w kwasie, trawi on przestrzenie pomiędzy ziarnami (2). W matrycy powstają dzięki temu mikropunkty, w których po nałożeniu gromadzi się farba (3).

RblbYqjPd1szl1

Ilustracja przedstawia schemat tworzenia odbitek techniką akwatinty. Zawiera trzy rysunki z kolejnymi etapami powstawania odbitki. Pierwszy rysunek ukazuje czarną, poziomą linią , na której są cztery kontury kółek. Druga to falowana linia z przylegającymi do jej górnych części konturami kółek. Natomiast trzecia ilustracja jest powtórzeniem drugiej, ale dolne wgłębienia falowanej linii zostały wypełnione różowym kolorem.

Im dłużej matryca pozostaje w kwasie, tym większe są punkty, tym samym zgromadzi się tam więcej farby, zatem płaszczyzna po odbiciu będzie ciemniejsza. Miejsca, które powinny pozostać zupełnie jasne, zabezpiecza się lakierem.

RC23SjKRv1sdO1

Ilustracja przedstawia obraz Piotra Gojowego „Ex libris Józefa Słobosza". Ukazuje głowy postaci znajdujące się nad fantastycznym pojazdem z ołówkiem i śmigłem z tyłu oraz różnymi rozmiarami kół i trybów. Postacie są na tle plamy w kształcie fragmentu półksiężyca w kolorze białym. Tło jest abstrakcją w ślimacznice i abstrakcyjne znaki. U dołu zamieszczone są rysunki trójkątów.

R1e40AqkdwHkn1

Ilustracja przedstawia obraz Piotra Gojowego „Ex libris Profesor G. rozważa paradoks plastyczny”. Ukazuje grafikę podzieloną na połowę. Po prawej stronie znajduje się postać w czarnym stroju z abstrakcyjną fryzurą i czepkiem na głowie oraz zamontowanym do głowy okiem z długimi rzęsami. Lewa strona to dwa białe trójkąty z czarnymi cieniami na tle w poziome paski.

Druk płaski – litografia/serigrafia (sitodruk)/druk cyfrowy

Litografia to technika powstała w XVIII w. Matrycą jest gładko i precyzyjnie wypolerowany kamień. Artysta za pomocą piórka lub pędzla nanosi rysunek tłustą substancją. Tłuszcz w farbie wiąże się z zewnętrzną warstwą kamienia. Następnie kamień zwilżany jest rozczynem kwasu azotowego lub solnego, dzięki czemu powstaje związek chemiczny, który nie przyjmuje farby drukarskiej. Farba z miejsc niezarysowanych jest usuwana poprzez wytarcie miękką, wilgotną ściereczką. Do wykonania odbitek potrzeba specjalnej prasy litograficznej, takiej jak ta na poniższym zdjęciu.

R1cDgc9CAdBbk1

Ilustracja przedstawia prasę litograficzną. Urządzenie składa się z cześć dociskowej z korbą ręczną, wykonanych z metalu i pomalowanych na czarno oraz płyty roboczej, wykonanej ze stali. Na płycie leży kamień, a na nim papier z odbitą grafiką.

Przyjrzyj się grafikom będącym litografiami.

RFblOH61EipAj1

Ilustracja przedstawia obraz Tomasza Barczyka „Madness Wild”. Ukazuje abstrakcję z elementami figuralnymi i fragmentami anatomicznymi ludzkiego ciała. Po lewej stronie stoi postać z głową zwierzęcia, trzymająca w ręku naczynie. Ubrana jest w garnitur, białą koszulę i krawat. Pośrodku, u dołu znajduje się fragment dłoni położony na strzałce. Po prawej stronie znajduje się owal, przypominający twarz z jednym okiem. Na ilustracji zamieszczono wiele strzałek i haseł. Dolna część jest fioletowa, górna czarna. Pomiędzy nimi znajduje się zniekształcony, biały schemat pudełka.

RMYcFIUNsIVTe1

Ilustracja przedstawia obraz Tomasza Barczyka „Uważaj na słowa”. W górnej części ukazuje głowę mężczyzny zamontowana na koronkowej podstawie. U dołu znajdują się dłonie trzymające zniekształcone, różowe pudełko. Tłem są czarne i jasnobrązowe napisy oraz plamy i kreski.

Serigrafia, zwana też sitodrukiem, to technika rozpowszechniona w XX w. Matrycą w tej technice jest naciągnięta na ramy siatka z niewielkimi dziurkami. Wykonanie odbitki polega na przetłaczaniu farby przez matrycę.

RYOOwanHW4HsW

Ilustracja interaktywna: 1. farba, 2. rakiel, 3. odkryta część siatki przepuszczająca farbę, 4. część siatki zakryta szablonem, 5. rama siatki, 6. odbitka graficzna.

Ilustracja interaktywna: 1. farba, 2. rakiel, 3. odkryta część siatki przepuszczająca farbę, 4. część siatki zakryta szablonem, 5. rama siatki, 6. odbitka graficzna.

1

2

3

4

5

6

1. farba

2. rakiel

3. odkryta część siatki przepuszczająca farbę

4. część siatki zakryta szablonem

5. rama siatki

6. odbitka graficzna

Zdjęcie umieszczone niżej przedstawia moment przeciskania farby przez sito.

RaIvjB4WPBT3g1

Ilustracja przedstawia moment przeciskania farby przez sito. Postać stoi przed sitem i wykonuje sitodruk. Przed nią jest zakratowane okno.

RZc2vL7jgT8I01

Ilustracja przedstawia obraz Agaty Dworzak‑Subocz „Portrait – pink”. Ukazuje głowę dziewczyny z profilu. Jest ona pozbawiona włosów, a zamiast nich ma różowe, uniesiony do góry, spiralnie zakręcony kształt z linii. Po lewej stronie zamieszczony jest obcięty napis.

RA5cUmK8fWvTE1

Ilustracja przedstawia obraz Agaty Dworzak‑Subocz „Portrait – gold”. Ukazuje abstrakcję złożoną z plam w kolorach złotych. Plamy znajdują się w dolnej części, górna jest niewypełniona.

Wraz z rozwojem technik komputerowych rozwinął się druk cyfrowy. Komputer, a dokładniej komputerowe programy graficzne, zostały potraktowane jako narzędzia dające grafikom nowe możliwości, nieosiągalne w klasycznych technikach graficznych. Projekt opracowany cyfrowo zostaje wydrukowany na materiale dobrej jakości na maszynach drukujących zwanych ploterami.

R1L4oSo7GiNdk1

Ilustracja przedstawia obraz Jakuba Jaszewskiego „XRYT‑004”. Ukazuje fragment drewnianej beczki na tle linii o ostrych zakończeniach. Ilustracja wykonana jest w kolorach szarym, czarnym i białym.

R1BWrl3S0pjDe1

Ilustracja przedstawia obraz Jakuba Jaszewskiego „XRYT‑003”. Ukazuje abstrakcję z grą świateł. Środkowa część jest jasna. Na tym jasnym tle znajdują się kanciaste elementy. Dokoła przestrzeń wypełniona jest różnymi kształtami w kolorach szarym i czarnym.

RIRaeT0kHztY21

Ilustracja przedstawia obraz Jakuba Jaszewskiego „XRYT‑002”. Ukazuje geometryczne elementy ujęte perspektywiczne z różnych punktów widzenia, z wolną przestrzenią w środkowej części. Kąt widzenia sprawia, że elementy tworzą trójwymiarowy obraz. Wśród nich wyróżniają się białe kształty we wzory.

Obejrzyj film z pracowni grafiki warsztatowej. Zobaczysz na nim grafików przy pracy, podczas wykonywania grafik różnymi technikami.

W pracowniach grafiki

Rx1mi17yZEpOk

Film rozpoczyna się dźwiękami automatycznych instrumentów perkusyjnych, następnie pojawia się zapętlony motyw z instrumentami klawiszowymi i perkusji. Ukazuje się czarne tło z tytułem filmu: „Pracownia grafiki”. Następuje zbliżenie na stojak z rylcami w drewnianych rękojeściach, na nim napis "wypukłodruk". W tle znajduje się rozmazany obraz z dwiema dziewczętami podczas pracy. Pierwszy plan jest rozmyty, dziewczęta są wyraźne, pracują. Pojawia się zdjęcie ekranu laptopa z widoczną reprodukcją, a na nim napis: "tworzenie matrycy". Kamera kieruje się na pracująca dziewczynę. Ukazuje jej dłonie wycinające w linoleum matrycę. W kolejnym ujęciu przedstawione są dwie osoby przy pracownianym stole: jedna wycina linoryt, druga na kartce sporządza notatki, potem ujęcie zza głowy innej dziewczyny, wycinającej linoryt. Następuje kadr z gotowymi matrycami – jedna ukazuje kwiat, druga twarz mężczyzny z brodą. Potem przedstawione są inne matryce z motywami roślinnymi. Widzimy scenę z nakładaniem farby - dłonie prowadzą wałek z białym kolorem po matrycy, napis „nakładanie farby”. Pokrywanie powierzchni matrycy w różnych kierunkach, dokładnie. Inne ujęcie tej samej sceny - na pierwszym planie rozmazane: miska ze szmatkami, puszka z farba, rozpuszczalnik. Widok na lezącą matrycę pokrytą farbą i czyszczenie szmatką wybranych jej fragmentów. Kolejne ujęcie z napisem „przygotowanie papieru. Papier zostaje zanurzony w wodzie. Widoczny jest mężczyzna z brodą, następnie ujęcie z daleka ukazuje pracownię i postać wyjmującą papier z wody. Mężczyzna kładzie papier na stole, nakłada materiał w celu jego osuszenia. Przykłada na papier matrycę, zanosi je do prasy. Kolejne ujęcie ukazuje mężczyznę przy prasie i pojawia się napis „drukowanie”. Mężczyzna dociska pracę za pomocą dźwigni. Widzimy zbliżenie na działanie prasy. Mężczyzna unosi odbitkę, oddziela ją od matrycy. Odnosi matrycę na stół, ukazane jest zbliżenie na odbitkę. Następuje zmiana muzyki, słychać instrumenty perkusyjne o głuchym charakterze i pojawia się napis „wklęsłodruk”. Ukazany jest widok na pracownię, w której przy stole stoją dwie dziewczyny. Muzyka industrialna przypomina uderzenia młotków. Pojawia się napis „przygotowanie matrycy” na tle dziewczyny wycierającej blachę, następnie zbliżenie na okulary ochronne, płukanie blachy. Widzimy narzędzia: wałek i rękawice oraz napis „nakładanie werniksu”. Scena ukazuje nakładanie wałkiem werniksu przez kobietę oraz opalanie i kopcenie blachy. Po widoku na komputer pojawia się napis „rysowanie na matrycy”. Ujęcie ukazuje kobietę rysującą wzór twarzy. Po zdjęciu pojemnika z kwasem pojawia się napis „trawienie matrycy”, a potem widok na znak ostrzegawczy z napisem: uwaga kwas azotowy. Kobieta wyciąga blachę, obmywa wodą. Odkłada na stół i wyciera. Pędzlem dokonuje uzupełnień na matrycy. Przygotowuje papier, mocząc go, rozkłada na matrycy, przeciąga przez prasę. Potem oddziela papier od matrycy. Zbliżenie na grafikę, ukazującą twarz mężczyzny, który szmatą i rozpuszczalnikiem myje matrycę. Zbliżenie na farby drukarskie. Mężczyzna przygotowuje farbę. Ukazuje się napis „sitodruk”. Grafik nakłada zieloną farbę na sito, widać napis „nakładanie emulsji światłoczułej na siatkę”. Na tle innego pomieszczenia pojawia się napis „przygotowanie projektu do naświetlania”. Mężczyzna wkłada do maszyny kliszę z ilustracjami oraz sito. Postać zamyka i obraca maszynę. Pojawia się ultrafioletowe światło i napis „naświetlanie”. Po niedługim czasie wyjmuje sito, myje pod prysznicem, nakleja taśmę. Nakłada kontur, dociska przygotowane sito. Grafik dokręca ramiak z sitem. Pojawi się napis „drukowanie”. Przesuwa ramię po sicie, dociskając. Na kartce odbija się motyw: najpierw w kolorze niebieskim, potem czarnym.

Film rozpoczyna się dźwiękami automatycznych instrumentów perkusyjnych, następnie pojawia się zapętlony motyw z instrumentami klawiszowymi i perkusji. Ukazuje się czarne tło z tytułem filmu: „Pracownia grafiki”. Następuje zbliżenie na stojak z rylcami w drewnianych rękojeściach, na nim napis "wypukłodruk". W tle znajduje się rozmazany obraz z dwiema dziewczętami podczas pracy. Pierwszy plan jest rozmyty, dziewczęta są wyraźne, pracują. Pojawia się zdjęcie ekranu laptopa z widoczną reprodukcją, a na nim napis: "tworzenie matrycy". Kamera kieruje się na pracująca dziewczynę. Ukazuje jej dłonie wycinające w linoleum matrycę. W kolejnym ujęciu przedstawione są dwie osoby przy pracownianym stole: jedna wycina linoryt, druga na kartce sporządza notatki, potem ujęcie zza głowy innej dziewczyny, wycinającej linoryt. Następuje kadr z gotowymi matrycami – jedna ukazuje kwiat, druga twarz mężczyzny z brodą. Potem przedstawione są inne matryce z motywami roślinnymi. Widzimy scenę z nakładaniem farby - dłonie prowadzą wałek z białym kolorem po matrycy, napis „nakładanie farby”. Pokrywanie powierzchni matrycy w różnych kierunkach, dokładnie. Inne ujęcie tej samej sceny - na pierwszym planie rozmazane: miska ze szmatkami, puszka z farba, rozpuszczalnik. Widok na lezącą matrycę pokrytą farbą i czyszczenie szmatką wybranych jej fragmentów. Kolejne ujęcie z napisem „przygotowanie papieru. Papier zostaje zanurzony w wodzie. Widoczny jest mężczyzna z brodą, następnie ujęcie z daleka ukazuje pracownię i postać wyjmującą papier z wody. Mężczyzna kładzie papier na stole, nakłada materiał w celu jego osuszenia. Przykłada na papier matrycę, zanosi je do prasy. Kolejne ujęcie ukazuje mężczyznę przy prasie i pojawia się napis „drukowanie”. Mężczyzna dociska pracę za pomocą dźwigni. Widzimy zbliżenie na działanie prasy. Mężczyzna unosi odbitkę, oddziela ją od matrycy. Odnosi matrycę na stół, ukazane jest zbliżenie na odbitkę. Następuje zmiana muzyki, słychać instrumenty perkusyjne o głuchym charakterze i pojawia się napis „wklęsłodruk”. Ukazany jest widok na pracownię, w której przy stole stoją dwie dziewczyny. Muzyka industrialna przypomina uderzenia młotków. Pojawia się napis „przygotowanie matrycy” na tle dziewczyny wycierającej blachę, następnie zbliżenie na okulary ochronne, płukanie blachy. Widzimy narzędzia: wałek i rękawice oraz napis „nakładanie werniksu”. Scena ukazuje nakładanie wałkiem werniksu przez kobietę oraz opalanie i kopcenie blachy. Po widoku na komputer pojawia się napis „rysowanie na matrycy”. Ujęcie ukazuje kobietę rysującą wzór twarzy. Po zdjęciu pojemnika z kwasem pojawia się napis „trawienie matrycy”, a potem widok na znak ostrzegawczy z napisem: uwaga kwas azotowy. Kobieta wyciąga blachę, obmywa wodą. Odkłada na stół i wyciera. Pędzlem dokonuje uzupełnień na matrycy. Przygotowuje papier, mocząc go, rozkłada na matrycy, przeciąga przez prasę. Potem oddziela papier od matrycy. Zbliżenie na grafikę, ukazującą twarz mężczyzny, który szmatą i rozpuszczalnikiem myje matrycę. Zbliżenie na farby drukarskie. Mężczyzna przygotowuje farbę. Ukazuje się napis „sitodruk”. Grafik nakłada zieloną farbę na sito, widać napis „nakładanie emulsji światłoczułej na siatkę”. Na tle innego pomieszczenia pojawia się napis „przygotowanie projektu do naświetlania”. Mężczyzna wkłada do maszyny kliszę z ilustracjami oraz sito. Postać zamyka i obraca maszynę. Pojawia się ultrafioletowe światło i napis „naświetlanie”. Po niedługim czasie wyjmuje sito, myje pod prysznicem, nakleja taśmę. Nakłada kontur, dociska przygotowane sito. Grafik dokręca ramiak z sitem. Pojawi się napis „drukowanie”. Przesuwa ramię po sicie, dociskając. Na kartce odbija się motyw: najpierw w kolorze niebieskim, potem czarnym.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/Rx1mi17yZEpOk

Film rozpoczyna się dźwiękami automatycznych instrumentów perkusyjnych, następnie pojawia się zapętlony motyw z instrumentami klawiszowymi i perkusji. Ukazuje się czarne tło z tytułem filmu: „Pracownia grafiki”. Następuje zbliżenie na stojak z rylcami w drewnianych rękojeściach, na nim napis "wypukłodruk". W tle znajduje się rozmazany obraz z dwiema dziewczętami podczas pracy. Pierwszy plan jest rozmyty, dziewczęta są wyraźne, pracują. Pojawia się zdjęcie ekranu laptopa z widoczną reprodukcją, a na nim napis: "tworzenie matrycy". Kamera kieruje się na pracująca dziewczynę. Ukazuje jej dłonie wycinające w linoleum matrycę. W kolejnym ujęciu przedstawione są dwie osoby przy pracownianym stole: jedna wycina linoryt, druga na kartce sporządza notatki, potem ujęcie zza głowy innej dziewczyny, wycinającej linoryt. Następuje kadr z gotowymi matrycami – jedna ukazuje kwiat, druga twarz mężczyzny z brodą. Potem przedstawione są inne matryce z motywami roślinnymi. Widzimy scenę z nakładaniem farby - dłonie prowadzą wałek z białym kolorem po matrycy, napis „nakładanie farby”. Pokrywanie powierzchni matrycy w różnych kierunkach, dokładnie. Inne ujęcie tej samej sceny - na pierwszym planie rozmazane: miska ze szmatkami, puszka z farba, rozpuszczalnik. Widok na lezącą matrycę pokrytą farbą i czyszczenie szmatką wybranych jej fragmentów. Kolejne ujęcie z napisem „przygotowanie papieru. Papier zostaje zanurzony w wodzie. Widoczny jest mężczyzna z brodą, następnie ujęcie z daleka ukazuje pracownię i postać wyjmującą papier z wody. Mężczyzna kładzie papier na stole, nakłada materiał w celu jego osuszenia. Przykłada na papier matrycę, zanosi je do prasy. Kolejne ujęcie ukazuje mężczyznę przy prasie i pojawia się napis „drukowanie”. Mężczyzna dociska pracę za pomocą dźwigni. Widzimy zbliżenie na działanie prasy. Mężczyzna unosi odbitkę, oddziela ją od matrycy. Odnosi matrycę na stół, ukazane jest zbliżenie na odbitkę. Następuje zmiana muzyki, słychać instrumenty perkusyjne o głuchym charakterze i pojawia się napis „wklęsłodruk”. Ukazany jest widok na pracownię, w której przy stole stoją dwie dziewczyny. Muzyka industrialna przypomina uderzenia młotków. Pojawia się napis „przygotowanie matrycy” na tle dziewczyny wycierającej blachę, następnie zbliżenie na okulary ochronne, płukanie blachy. Widzimy narzędzia: wałek i rękawice oraz napis „nakładanie werniksu”. Scena ukazuje nakładanie wałkiem werniksu przez kobietę oraz opalanie i kopcenie blachy. Po widoku na komputer pojawia się napis „rysowanie na matrycy”. Ujęcie ukazuje kobietę rysującą wzór twarzy. Po zdjęciu pojemnika z kwasem pojawia się napis „trawienie matrycy”, a potem widok na znak ostrzegawczy z napisem: uwaga kwas azotowy. Kobieta wyciąga blachę, obmywa wodą. Odkłada na stół i wyciera. Pędzlem dokonuje uzupełnień na matrycy. Przygotowuje papier, mocząc go, rozkłada na matrycy, przeciąga przez prasę. Potem oddziela papier od matrycy. Zbliżenie na grafikę, ukazującą twarz mężczyzny, który szmatą i rozpuszczalnikiem myje matrycę. Zbliżenie na farby drukarskie. Mężczyzna przygotowuje farbę. Ukazuje się napis „sitodruk”. Grafik nakłada zieloną farbę na sito, widać napis „nakładanie emulsji światłoczułej na siatkę”. Na tle innego pomieszczenia pojawia się napis „przygotowanie projektu do naświetlania”. Mężczyzna wkłada do maszyny kliszę z ilustracjami oraz sito. Postać zamyka i obraca maszynę. Pojawia się ultrafioletowe światło i napis „naświetlanie”. Po niedługim czasie wyjmuje sito, myje pod prysznicem, nakleja taśmę. Nakłada kontur, dociska przygotowane sito. Grafik dokręca ramiak z sitem. Pojawi się napis „drukowanie”. Przesuwa ramię po sicie, dociskając. Na kartce odbija się motyw: najpierw w kolorze niebieskim, potem czarnym.

Zadania

R177jmkR0ojhP

Ćwiczenie 2

Wymień etapy tworzenia odbitki.

Wymień etapy tworzenia odbitki.

Na ilustracji widoczny jest proces tworzenia odbitki. Podpisz poszczególne fragmenty ilustracji przeciągając elementy w odpowiednie miejsca.

Szkic przeniesiony na matrycę, w formie lustrzanego odbicia., Szkic/projekt wstępny., Odbitka wykonana na papierze, zgodna ze szkicem.

.................

.................

.................

R17bUxDWt28Gm

Ćwiczenie 5

Odpowiedz na pytanie: jaką techniką graficzną wykonane zostało dzieło Albrechta Dürera „Czterej jeźdźcy Apokalipsy”? Wybierz jedną z odpowiedzi: 1. miedzioryt, 2. linoryt, 3. drzeworyt.

Odpowiedz na pytanie: jaką techniką graficzną wykonane zostało dzieło Albrechta Dürera „Czterej jeźdźcy Apokalipsy”? Wybierz jedną z odpowiedzi: 1. miedzioryt, 2. linoryt, 3. drzeworyt.

Zaznacz pracę, która została stworzona techniką litografii.

• 1
• 2
• 3

Słownik pojęć

Źródło:

sjp.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

R1BlhiuR6KKJo1

Ilustracja przedstawia cylindryczną pieczęć. Po lewej stronie znajduje się matryca, a po prawej wykonana z niej odbitka w glinie. Na odbitce znajdują się dwie postacie skierowane do siebie i gestykulujące oraz motywy zwierzęce i symbole.

R1Dp6WvK6FXNc1

Ilustracja przedstawia stronę księgi „Sutra Diamentowa”. Przedstawia Buddę , który udziela mądrości jednemu z uczniów. Budda siedzi na tronie i gestykuluje. Naprzeciw niego klęczy uczeń. Dokoła znajduje się tłum słuchaczy - wyznawców Buddyzmu, a także motywy dekoracyjne. Po lewej stronie znajduje się zapis w języku chińskim. Ilustracja jest czarno‑biała. Wszystkie postacie i motywy wykonane są linearnie.

RM7tCm5zyAR7A1

Ilustracja przedstawia grafikę Albrechta Dürera „Czterej jeźdźcy Apokalipsy”. Ukazuje cztery postacie na koniach z atrybutami. Pierwszy jeździec, wyposażony jest w łuk. Drugi trzyma w górze miecz. Trzeci jeździec w dłoni trzyma wagę z szalami. Czwarty jest wychudzony, przypomina szkielet i siedzi na szkapie, a w dłoniach trzyma widły. Nad jeźdźcami unosi się anioł w długiej szacie z rozłożonymi skrzydłami. W dolnym, lewym narożniku znajduje się postać w koronie, pożerana przez zwierzę z otwarta paszczą. U dołu, po prawej stronie leżą ludzie. Są przerażeni. Pośrodku, w dolnej części znajdują się inicjały artysty: AD.

R1EYKZKrsvrSd1

Ilustracja przedstawia linoryt Joanny Frydrychowicz‑Janiak „Tu każdy ma swojego Anioła Stróża”. Przedstawia dwie idące postacie i lecące na nimi anioły. Postacie są niewielkie, idą wśród drzew. Na ziemi leżą duże liście. Nad nimi lecą dwa uśmiechnięte anioły z zamkniętymi oczami. Wszystkie postacie, drzewa i liście są schematyczne, uproszczone i przedstawione w żółtym kolorze. Ziemia jest koloru niebieskiego, a niebo to wijące się, fioletowo‑żółte pasy.

R16ZyL95cIrqV1

Ilustracja przedstawia linoryt Joanny Frydrychowicz‑Janiak „Gdańsk”. Praca podzielona jest na cztery części. Pierwsza od góry przedstawia widok na architekturę Gdańska nad Motławą. Druga ukazuje kobietę i mężczyznę, stojących na plaży. W tle pływają dwa ptaki na tle dużego słońca. Trzecia przedstawia pięć stojących kobiet w strojach kąpielowych. Na ostatniej ukazana jest starówka z pomnikiem Neptuna, wokół którego chodzą gołębie. W tle widoczna jest zabudowa architektoniczna.