W Senacie Rzeczypospolitej Polskiej

Senat

Senat, czyli izba wyższa parlamentu Rzeczypospolitej, powstał z Rady Królewskiej, która była organem doradczym władcy. Początki istnienia Rady sięgają wieku XIV. W tym czasie senatorami byli najwyżsi dostojnicy państwa i biskupi.

Trwałe uformowanie Senatu i ustalenie kompetencji tej izby historycy datują na początek wieku XVI. Obradom Senatu przewodniczył król za pośrednictwem marszałka wielkiego koronnego - pierwszego ministra państwa polskiego. Podczas nieobecności władcy obrady izby prowadził prymas, który w czasie bezkrólewia był interrexem, czyli zastępował panującego.

W czasie I Rzeczypospolitej senatorowie uczestniczyli w pracach ustawodawczych, w polityce zagranicznej i sądzie sejmowym.

Miejscem obrad izby od 1573 roku do czasu rozbiorów państwa były najczęściej siedziby władcy. Senat istniał do 1794 roku, tj. do powstania kościuszkowskiego.

W II Rzeczypospolitej instytucja Senatu została przywrócona dzięki zapisom konstytucji marcowej z 1921 roku. Senatorów wybierano w wyborach powszechnych - w sumie pięć razy, aż do wybuchu wojny w 1939 r.

W 1946 roku władze komunistyczne zniosły Senat na podstawie sfałszowanych wyników tzw. referendum ludowego. Przez ponad 40 lat Sejm był jedyną izbą polskiego parlamentu. 4 czerwca 1989 r., dzięki umowom zawartym przy Okrągłym Stole, odbyły się wybory nie tylko do Sejmu, ale też do Senatu pierwszej kadencji. Głosowanie zakończyło się ogromnym sukcesem „Solidarności”, której udało się wprowadzić aż 99 (na 100) przedstawicieli do izby wyższej parlamentu.

Miejscem posiedzeń nowopowstałego Senatu była początkowo Sala Kolumnowa w Sejmie. Obecnie Senat ma swoją własną siedzibę, usytuowaną tuż obok budynku Sejmu przy ulicy Wiejskiej.

Do izby wyższej parlamentu RP wybieranych jest 100 senatorów, w wyborach powszechnych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym, w jednomandatowych okręgach wyborczych, na czteroletnią kadencję.

Korytarz Marszałkowski

Budynki parlamentu łączy reprezentacyjny Korytarz Marszałkowski. Jego sufit wspiera się na dwóch rzędach kolumn zwężających się ku dołowi ustawionych wzdłuż ścian. Po jego obu stronach znajdują się wejścia do gabinetów prezydenta i premiera, a także do czterech dużych sal: Konstytucji 3 Maja, Wojciecha Trąmpczyńskiego, Ignacego Daszyńskiego oraz Macieja Rataja. Od strony Senatu korytarz zamyka ozdobna żelazna krata zaprojektowana przez architekta Jana Mizerskiego. Korytarz ten jest najdłuższym hallem w budynkach parlamentu – ma 176 m.

Wiszące schody

Ozdobą budynku Senatu są marmurowe, spiralne schody zaprojektowane na początku lat 50‑tych, przez architekta Bohdana Pniewskiego. Dzięki oryginalnemu pomysłowi sprawiają wrażenie niezwykle lekkich. „Serce hallu stanowi spiralna klatka schodowa. Ma niezależną konstrukcję i wygląda niczym rzeźba obłożona białym marmurem, ozdobiona kutymi balustradami z metalu. Jest też jednym z najciekawszych rozwiązań architektonicznych w całym kompleksie zabudowań polskiego parlamentu” – zachwyca się Jerzy S. Majewski w Spacerowniku po Senacie.

Sala Obrad

W 1989 roku izbie wyższej parlamentu RP – Senatowi, przydzielono jeden z budynków sejmowych, który zaprojektowano z przeznaczeniem na bibliotekę. Zespół architektów pod kierownictwem Andrzeja Kaliszewskiego zaplanował przebudowę i adaptację, z założeniem, że projekt nie może kontrastować z architekturą wnętrz sejmowych. Z trzech sal na I piętrze budynku stworzono jedną o powierzchni 220 m2. Na tej przestrzeni umieszczono 100 foteli dla senatorów w układzie amfiteatralnym, stół prezydialny z mównicą oraz około 40 miejsc dla gości. Wystrój i kolorystykę sali dostosowano do pozostałych wnętrz. Cechuje je staranne wykonanie detali i spokojna kolorystyka - połączenie bieli, szarości i brązu. Senatorowie mają przed sobą okna z widokiem na skarpę wiślaną. Podczas obrad okna są zasłaniane, ponieważ trudno byłoby przez wiele godzin patrzeć pod światło na mównicę i stół prezydialny umieszczone na tle okien. Salę upiększają lustra ze srebrnymi kandelabrami, które pełnią także funkcję użytkową: za nimi znajdują się pomieszczenia przeznaczone dla służb technicznych odpowiedzialnych za nagrania, nagłośnienie i oświetlenie. Godło i laska marszałkowska: Nad stołem prezydialnym w Sali Obrad zawieszono godło Polski zaprojektowane, podobnie jak laska marszałkowska, przez architektów, a wykonane przez Cech Rzemiosł Artystycznych w darze dla odrodzonego Senatu III Rzeczpospolitej. Laska marszałka Senatu została zrobiona z mahoniu i ze srebra, zdobią ją ważne dla historii Polski daty: 3 V 1791 r. - uchwalenie Konstytucji 3 maja, 11 XI 1918 r. - odzyskanie przez Polskę niepodległości, 4 VI 1989 r. - pierwsze po II wojnie światowej wolne wybory do Senatu. Laskę wieńczy stylizowana, pozłacana korona piastowska Kazimierza Wielkiego z czterema bursztynami. Za stołem prezydialnym zasiada marszałek prowadzący obrady oraz sekretarze Senatu. Miejsca poniżej stołu prezydialnego i mównicy przeznaczone są dla pracowników Kancelarii Senatu: stenografów, prawników i informatyków. Specjalne miejsce zostało przeznaczone dla prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Wyróżnia je flaga państwowa oraz wizerunek orła wyhaftowany według wzoru z przedwojennego sztandaru prezydenta. Każdy senator ma swoje miejsce oznaczone mosiężną tabliczką z wygrawerowanym imieniem i nazwiskiem. Na pulpicie znajduje się urządzenie do głosowania. Wyniki głosowań wyświetlane są na dwóch tablicach umieszczonych nad drzwiami sali. Rozmiary wnętrza przesądziły o ograniczeniu liczby miejsc przeznaczonych dla członków rządu, ekspertów, dziennikarzy i publiczności. Po drugiej stronie hallu znajduje się gabinet marszałka Senatu i jego sekretariat. Do sali obrad przylega obszerna sala recepcyjna. Po lewej stronie znajdują się kuluary, w których senatorowie w czasie przerwy w obradach mogą odpocząć, omówić różne sprawy, spotkać się z dziennikarzami. Na ścianie w kuluarach Senatu umieszczono portrety kolejnych marszałków Senatu od 1922 r.

Wiszące schody, piętro

Warto zatrzymać się na chwilę przy końcu schodów. Gdy spojrzymy w dół, zobaczymy, jak tworzą one tunel zakończony siedmioramienną gwiazdą. Z kolei gdy podniesiemy głowę do góry, ujrzymy kręgi na suficie. Tak jakby schody przeglądały się w wodzie. Warto przyjrzeć się też niezwykłemu układowi ornamentów umieszczonych w balustradzie. Wokół schodów, podobnie jak na niższej kondygnacji, widzimy obszerny hall i wejście do sali im. Władysława Raczkiewicza.

Sala im. Raczkiewicza

Sala konferencyjna im. Władysława Raczkiewicza mieści się na drugim piętrze budynku Senatu. Jest ona, jak wszystkie sale w budynku Senatu, nowoczesna i ascetyczna. Zdobią ją jedynie zdjęcia pokazujące najważniejsze wydarzenia z życia patrona sali. W. Raczkiewicz żył w latach 1885–1947, był działaczem politycznym i społecznym, uczestniczył w wojnie z bolszewikami w 1920 r., w dwudziestoleciu międzywojennym trzykrotnie sprawował funkcję ministra spraw wewnętrznych. Wybrany do Senatu w 1930 r., objął stanowisko marszałka izby wyższej. Od 30 września 1939 r. do 1947 r. był pierwszym Prezydentem RP na emigracji.