W Senacie Rzeczypospolitej Polskiej
Wirtualny spacer po Senacie
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNZLFrfI
Warto wiedzieć
Senat Rzeczypospolitej Polskiej – druga izba parlamentu (tradycyjnie nazywana izbą wyższą). Senat na równych prawach z Sejmem współtworzy Zgromadzenie Narodowe.
Zasiada w nim 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w tajnym głosowaniu, w stu jednomandatowych okręgach. Z każdego okręgu wybierany jest tylko jeden senator. Kadencja Senatu, tak samo jak kadencja Sejmu, trwa cztery lata. Jeśli kadencja Sejmu zostaje skrócona, także rozwiązywany jest Senat.
Wybierać swojego reprezentanta do Senatu może każdy obywatel posiadający prawa wyborcze po ukończeniu 18. roku życia. Startować w wyborach do Senatu można dopiero po ukończeniu 30 lat.
Na czele izby wyższej parlamentu stoi Marszałek, który jest wybierany w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów, na pierwszym posiedzeniu Senatu.
W większości krajów demokratycznych parlamenty są dwuizbowe. Izba wyższa (odpowiednik naszego senatu) ma wbrew nazwie mniejsze kompetencje. W Wielkiej Brytanii to izba wybitnych osobistości, w krajach federacyjnych jest to często izba regionów, gdzie deputowani reprezentują swoje małe ojczyzny bardziej niż konkretne partie polityczne.
Czy Senat jest potrzebny?
Senat ma prawo do inicjatywy ustawodawczej, ale najważniejszym jego zadaniem jest zatwierdzanie ustaw uchwalonych przez Sejm. Zgodnie z konstytucją, ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje Senatowi, który ma 30 dni na przyjęcie jej bez zmian, uchwalenie poprawek bądź odrzucenie w całości. Poprawki Senatu uważa się za przyjęte, jeśli Sejm nie odrzuci ich bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Senat zatwierdza też wybieranych przez Sejm szefów najważniejszych instytucji państwowych (m.in. Najwyższej Izby Kontroli). Może też wystąpić do Marszałka Sejmu o przeprowadzenie referendum ogólnokrajowego. Wraz z Sejmem uchwala też ustawę o wyrażeniu zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej.
Dyskusja
Od wielu lat trwa w naszym kraju dyskusja, czy Senat w Polsce jest rzeczywiście potrzebny. Przeciwnicy Senatu podkreślają, że decyzje o jego przywróceniu podjęto w określonej sytuacji politycznej, podczas rozmów przy Okrągłym Stole. Niedemokratyczny obóz rządzący godził się wówczas jedynie na częściowo wolne wybory do Sejmu – 65 procent miejsc zarezerwowano dla przedstawicieli komunistycznego reżimu. Natomiast do Senatu wybory były całkowicie wolne (99 proc. miejsc zajęli ludzie wywodzący się z „Solidarności”). Kartki wyborcze miały ciężar kamieni, pod którymi załamał się system komunistyczny. Polacy w wolnych i demokratycznych wyborach powołali do życia Senat. (...) Wynik czerwcowych wyborów był dla ówczesnej władzy szokiem. W Senacie ruch Solidarności otrzymał 99 na 100 możliwych mandatów. Wybory te dobitnie pokazały władzy, po której stronie stanęło polskie społeczeństwo – mówił z okazji 20‑lecia istnienia Senatu marszałek Bogdan Borusewicz. Nikt nie neguje zasług Senatu w tamtych czasach, ale czy dziś jest potrzebny?
Kilka partii politycznych szło do wyborów z hasłem rozwiązania Senatu jako drogiej, zupełnie zbytecznej izby, jednak przeprowadzenie tej zmiany wymagałoby nowelizacji konstytucji, czyli też aprobaty samych zainteresowanych. Czy możliwe jest zniesienie izby wyższej parlamentu ?
Podzielcie się na dwie grupy. Zadaniem jednej będzie przedstawienie argumentów za pozostawieniem Senatu, drugiej – za jego likwidacją.
Rozwińcie argumenty sformułowane w punktach:
Przeciwko likwidacji Senatu | Za likwidacją Senatu |
1. Wpisany jest w polską tradycję parlamentarną | 1. Kosztowna, niepotrzebna izba |
2. Szlifuje i udoskonala rozwiązania zaproponowane przez Sejm | 2. Zwalnia posłów z odpowiedzialności za tworzenie dobrego prawa (Senat poprawia buble uchwalone przez Sejm). Likwidacja Senatu zmusiłaby posłów do większej staranności |
3. W krajach o długich tradycjach demokratycznych parlamenty są dwuizbowe (USA, Francja, Wielka Brytania) | 3. W wielu krajach demokratycznych: Danii, Szwecji, Finlandii, Estonii – są parlamenty jednoizbowe |
4. Gwarantuje stabilność, nie jest upolityczniony | 4. Senat jest wielkim biurem podróży za pieniądze podatników. Senatorowie, pod pretekstem spotkań z Polonią, zwiedzają świat |
5. Senat opiekuje się Polonią | 5. W XXI wieku Polonia nie potrzebuje już opieki Senatu |
Senat ratuje honor Sejmu
Zadaniem ustawy krajobrazowej, powstałej z inicjatywy prezydenta RP, miało być przekazanie władzom samorządowym oręża do walki z reklamami szpecącymi polskie miasta i niszczącymi krajobraz. Jednak w trakcie prac parlamentarnych projekt bardzo się zmienił i złagodniał. Po uchwaleniu ustawy przez Sejm największe zdziwienie wywołał fakt obniżenia kar za nielegalne umieszczanie reklam. Mogła być ona nałożona tylko raz i wynosić jedynie 5 tys. złotych.
Prezydenci miast, organizacje samorządowe, a także fundacje i stowarzyszenia dbające o wygląd miast zaczęły naciskać na Senat, aby ten zmienił bulwersujące zapisy. W rezultacie Senat wprowadził do ustawy 30 poprawek, w większości zaakceptowanych przez Sejm. Kara za nielegalną, wielkoformatową reklamę może być nakładana wielokrotnie i wynosić nawet 30 tys. złotych.
Senat IX kadencji
Prawo i Sprawiedliwość | 61 senatorów |
Platforma Obywatelska | 34 senatorów |
PSL | 1 senator |
Niezrzeszeni | 4 senatorów |
Zadanie:
Przygotujcie biogram senatora, którego działalność polityczna wydaje ci się szczególnie ważna. Znani senatorowie obecnej kadencji to m.in. Bogdan Borusewicz i Jan Żaryn, ale możecie opisać też działalność innych, na przykład Zbigniewa Romaszewskiego (1940‑2014), Macieja Płażyńskiego (1958‑2010).
