W świecie egzotycznej podróży

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna cechy narracji pierwszoosobowej,

• zna budowę tekstu literackiego,

• zna i rozumie pojęcie powieść przygodowa.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• czytać tekst ze zrozumieniem,

• podejmować dyskusję, umiejętnie dobierając argumenty i stosując odwoływania do tekstu,

• poprawnie budować wypowiedź ustną,

• precyzować swoje ceny i opinie,

• barwnie opowiadać o swoich przygodach i przeżyciach,

• wskazywać analogie między różnymi znakami kultury (literatura a film).

2. Metoda i forma pracy

Praca z tekstem, poszukująca, pogadanka, pytania pomocnicze.

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik do kształcenia literackiego.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie, zamieszczonego w podręczniku, fragmentu książki Arthura Conan Doyle’a W zaginionym świecie. [A. Kowalczykowa, K. Mrowcewicz, Kto czyta, nie błądzi. Literatura i kultura. Gimnazjum 2, Wydawnictwo STENTOR, Warszawa 2000, s. 252.]

b) Faza realizacyjna

Po lekturze nauczyciel proponuje, by zapoznać się z sylwetką autora. W tym celu prosi wyznaczonego wcześniej ucznia o przybliżenie klasie sylwetki Arthura Conan Doyle’a.

Następnie sugeruje, by pracę nad tekstem rozpocząć od przedstawienia wydarzeń i bohaterów przeczytanego fragmentu. Określić, na czym polega niezwykłość powieści, gdzie rozgrywają się zdarzenia, jaki jest cel podróży postaci.

Kolejnym etapem pracy jest określenie formy narracji utworu. Uczniowie podają jej cechy, a swoje wnioski popierają cytatami.

• Występuje narracja pierwszoosobowa

• Narratorem jest młody dziennikarz – Malone, który jednocześnie jest uczestnikiem wydarzeń.

• Przedstawione zdarzenia są niejako przefiltrowane przez samego narratora, poznajemy jego uczucia, przemyślenia, stosunek do innych bohaterów.

• Zapis wydarzeń dokonuje się na bieżąco, przypomina swoistą relację lub dziennik.

• Narrator posługuje się detalami, jego opisy są bardzo szczegółowe i jednocześnie niezwykle plastyczne.

• Dziennikarz dokładnie zapisuje przebieg wszystkich wydarzeń.

• Język narratora jest barwny, obrazowy, silnie oddziałujący na wyobraźnię czytelnika.

• Malone przytacza słowa innych uczestników wyprawy.

Po zbadaniu formy utworu, prowadzący proponuje zająć analizą treści. Aby ułatwić uczniom zadanie, formułuje kolejno pytania:

1. Kto, według ciebie, jest głównym bohaterem przeczytanego fragmentu powieści Conan Doyle’a? Spróbuj scharakteryzować tę postać. Jak ją sobie wyobrażasz? Opisz jej wygląd (zgodnie z własnym wyobrażeniem) oraz cechy charakteru wynikające
   z przeczytanego fragmentu.

[Przykładowa odpowiedź:

• Główną postacią jest profesor George Edward Challenger;

• wyobrażam go sobie jako starszego pana, zdziwaczałego naukowca;

• typ przywódcy, człowieka, który wie praktycznie wszystko;

• ubrany jest w strój typu „safari” (krótkie spodenki i koszula w kolorze oliwkowym, skórzany pasek, na głowie kapelusz, wysokie buty umożliwiające chodzenie po skałach);

• posiada atrybuty takie jak: plecak, mapa, karabin, notatnik, okulary, lornetka, kij pomagający w chodzeniu;

• profesor posiada żywe usposobienie;

• jednocześnie jest nerwowy, niezwykle ambitny, za wszelką cenę chce udowodnić wszystkim, iż jest wielkim odkrywcą;

• nieco przemądrzały i zarozumiały, wyniosły, uwielbia okazywać swą intelektualną wyższość;

• dogłębnie przeżywa każdą swoją porażkę;

• niezwykle dumny ze swoich pomysłów i umiejętności znajdywania rozwiązań nawet w największych opałach.]

  2. Na podstawie omawianego tekstu spróbuj podać wyznaczniki powieści przygodowej.

[Przykładowa odpowiedź:

• Bohaterami są niestrudzeni podróżnicy, ludzie ciekawi świata, pragnący odkryć tajemnice przyrody; ludzie żądni przygód i mocnych wrażeń,

• fabuła obejmuje niezwykłe przygody, jakie mają miejsce podczas wyprawy
  do egzotycznych krain,

• autor posługuje się żywym, obrazowym językiem,

• powieść przygodowa bogata jest w drobiazgowe, plastyczne opisy przyrody,

• bohaterowie stają się uczestnikami niebezpiecznych, zaskakujących zdarzeń.]

Analizę kończy odwołanie się do osobistych doświadczeń uczniów. Nauczyciel pyta, czy przeżyli kiedyś niezwykłą przygodę, która mogłaby stać się tematem powieści. Słucha kilku wypowiedzi.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel prosi uczniów, aby wymienili tytuły znanych im filmów przygodowych. Inicjuje pogadankę na temat związków literatury z filmem o podobnej tematyce.

5. Bibliografia

A. Kowalczykowa, K. Mrowcewicz, Kto czyta, nie błądzi. Literatura i kultura. Gimnazjum 2, Wydawnictwo STENTOR, Warszawa 2000.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Opisz w zeszycie wymyśloną przez siebie niesamowitą historię. Nie zapomnij o barwności języka, budowaniu napięcia, niezwykłych postaciach i wydarzeniach.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Lekcję powinna poprzedzić praca domowa dla chętnego ucznia polegająca na przygotowaniu referatu na temat życia i twórczości Arthura Conan Doyle’a.