W świecie teatru greckiego

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna genezę i cechy teatru greckiego, wie, czym były Wielkie Dionizja.

Uczeń wie, co to jest tragedia i komedia i jakie są ich cechy charakterystyczne.

Uczeń zna sylwetki Ajschylosa, Sofoklesa, Eurypidesa i Arystofanesa oraz znaczenie pojęcia katharsis.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi zdefiniować termin katharsis, wskazać cechy dramatu antycznego i odnaleźć je w konkretnych przykładach.

2. Metoda i forma pracy

Heureza: sprawdzenie ogólnej wiedzy uczniów na temat teatru. Nauczyciel pyta, kto obejrzał ostatnio jakaś sztukę. Uczniowie odpowiadają i zastanawiają się nad różnicami między teatrem dzisiejszym a antycznym.

Oglądanie zdjęć i rycin przedstawiających teatry starożytności.

Metoda podająca: nauczyciel przedstawia wiadomości dotyczące genezy i cech gatunkowych tragedii i komedii (opcjonalnie – krótkie, wcześniej przygotowane wypowiedzi wybranych uczniów). Zapisanie ważnych definicji (m.in. pojęcia katharsis). Opowiadanie nauczyciela wprowadzające w atmosferę starożytnego teatru.

3. Środki dydaktyczne

1. Współczesne zdjęcia przedstawiające teatr grecki.

2. Słownik terminów literackich.

3. Powiększone wizerunki największych dramaturgów starożytnej Grecji.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Kto ostatnio był w teatrze? Jaką sztukę obejrzał? Co to jest teatr telewizji?
Wprowadzenie: teatr w starożytnej Grecji a teatr na początku XXI stulecia – różnice, podobieństwa określane na podstawie wiadomości uczniów.

b) Faza realizacyjna

Tragedia:

1. Etymologia słowa tragedia.

2. Geneza tragedii jako gatunku dramatycznego.

3. Tragedia jako „przedstawienie losu bohaterskiego w momencie krytycznym”.

4. Cechy gatunkowe tragedii.

5. Pojecie katharsis.

6. Wielcy dramaturdzy starożytności: Ajschylos, Sofokles, Eurypides i ich dzieła.

Komedia:

1. Etymologia słowa komedia.

2. Geneza komedii jako gatunku dramatycznego.

3. Komedia jako „opis spraw prywatnych bez wprowadzania motywów zagrożenia”.

4. Cechy gatunkowe komedii.

5. Komedie Arystofanesa.

Opowiadanie przygotowane przez nauczyciela. Improwizacja w formie wspomnień, narracja pierwszoosobowa. Ojciec i syn (narrator) w drodze do Aten – spieszą na Wielkie Dionizja. Przeżycia narratora związane z perspektywą uczestnictwa w wielkim wydarzeniu. Narrator mówi o swoich oczekiwaniach. Daje wyraz swojej wiedzy na temat Wielkich Dionizji oraz charakteryzuje Małe Dionizja, które dobrze już zna. W pobliżu Aten bohaterowie opowiadania spotykają dwóch członków chóru. Od nich dowiadują się ciekawych rzeczy o tragedii.
O świcie rozpoczyna się program. Narrator opisuje stroje aktorów, muzyków, chór, spogląda na architekturę, zastanawia się nad kosztami przygotowań, ilością prób.

c) Faza podsumowująca

Podsumowaniem zajęć powinno być obejrzenie sztuki w teatrze. Wyboru przedstawienia należy dokonać wspólnie przez uczniów i nauczyciela. Uczniowie zapoznają się
z repertuarem i na forum klasy przedstawiają argumenty za wybraną przez siebie sztuką. Decyzja jest podjęta większością głosów. Szkoła demokracji. W przypadku, gdy uczniowie nie są zainteresowani wyborem, nauczyciel czyni to za nich, decydując się na Antygonę.
Tym sposobem uczniowie dowiadują się, że najgorsza w demokracji jest obojętność.

5. Bibliografia

1. O dramacie. Od Arystotelesa do Goethego: poetyki, manifesty, komentarze, pod red. E. Udalskiej, wyd. 2 popr. i uzup. Katowice, „Śląsk” 2001.

2. Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław, Ossolineum 2000.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Przejrzenie repertuaru teatrów. Wybór sztuki i przygotowanie argumentów do dyskusji, na które przedstawienie warto się wybrać.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Wprowadzenie do lekcji powinno mieć charakter zachęcający uczniów do zainteresowania się tematyką zajęć. Z tego powodu warto spróbować przeprowadzić swobodną rozmowę dotyczącą dzisiejszego teatru. Czym jest teatr, jaką rolę pełni w kształtowaniu kultury, jakie znaczenie odgrywa w życiu społeczeństwa? Na deskach teatru odnajdujemy dziś lustro naszej barwnej i szybko zmieniającej się współczesności. W tym lustrze możemy przejrzeć się i my. Wystarczy kupić bilet i poświęcić jeden wieczór. Szeroki repertuar (choć to już jest niestety zależne od miejsca zamieszkania) gwarantuje, że każdy znajdzie coś dla siebie.