Źródło: Horacy, Dwadzieścia dwie ody, Wrocław 1991.
Tłumaczenie: Horacy, Dzieła wszystkie, tłum. A. Lam, Warszawa 2010
R1YVPSNDqDF1l1
Ćwiczenie 1
R3KobINQS0fQI
Ćwiczenie 2
Pojęcie toposu
R1HkGe98BaU2K
Topos to zagadnienie z teorii literatury, rozwinięte przez niemieckiego filologa Ernsta Roberta Curtiusa. Oznacza motyw w literaturze i sztuce, który powielany jest w kolejnych tekstach literackich i dziełach sztuki. Powtarzające się motywy sięgają do starożytności i wywodzą się z Biblii oraz mitologii.
RZq4ryB7O2V3C
R1eMSgJKuEbJZ
Ćwiczenie 3
Topos - wybrane przykłady z antyku
RbY1ILYAvwc8w
Topos cykliczności natury - zmiana pór roku związana z mitem o Demeter i Persefonie, która pół roku spędzała na ziemi - czas wiosny i lata, a drugie pół roku w Hadesie - jesień i zima.
Topos Arkadii, krainy szczęśliwości - kraina na Peloponezie pokryta lesistymi górami, w których żyły dziki, wilki i niedźwiedzie. Południowo‑wschodnia część Arkadii, pełna jezior i bagien, była przez dłuższy czas odcięta od kultury i dlatego w wyobraźni poetów greckich uchodziła za kraj pierwotny i szczęśliwy, kraj pasterzy i wszechogarniającej zieleni.
Prośba o wyspy szczęśliwe
A ty mnie na wyspy szczęśliwe zawieź,
wiatrem łagodnym włosy jak kwiaty rozwiej, zacałuj,
ty mnie ukołysz i uśpij, snem muzykalnym zasyp, otumań,
we śnie na wyspach szczęśliwych nie przebudź ze snu.
Pokaż mi wody ogromne i wody ciche,
rozmowy gwiazd na gałęziach pozwól mi słyszeć zielonych,
dużo motyli mi pokaż, serca motyli przybliż i przytul,
myśli spokojne ponad wodami pochyl miłością.
Konstanty Ildefons Gałczyński, Wiersze zebrane , Warszawa 2003.
Topos homo viator (człowieka podróżnika, tułacza) - mit o Odyseuszu, wracającym z wojny trojańskiej do swojej żony, Penelopy. Tułaczka Odyseusza, zanim dociera do Itaki, pełna jest rozlicznych przygód i mitycznych stworów stojących mu na drodze.
Topos nieśmiertelnej sławy poety - wywodzi się z pieśni Horacego Exegi monumentum.
R13oi1qR380Gw
RtmHkFeZOl5nV
Ćwiczenie 4
Przeczytaj zdania dotyczące rodzajów toposów. Podziel je na zgodne z prawdą (PRAWDA) i odbiegające od stanu faktycznego (FAŁSZ). PRAWDA Możliwe odpowiedzi: 1. Mit o Demeter i Persefonie odnosi się do toposu homo viator. 2. Prośba o wyspy szczęśliwe K.I. Gałczyńskiego zawiera odniesienia do toposu arkadyjskiego. 3. Przykładem toposu homo viator w mitologii greckiej jest Achilles. 4. Termin homo viator oznacza człowieka tułacza, podróżnika. 5. Arkadia to kraina w Italii słynąca z wysoko rozwiniętej kultury, zwłaszcza w dużych miastach. 6. Pieśń Horacego Exegi monumentum związana jest z toposem nieśmiertelnej sławy poety. FAŁSZ Możliwe odpowiedzi: 1. Mit o Demeter i Persefonie odnosi się do toposu homo viator. 2. Prośba o wyspy szczęśliwe K.I. Gałczyńskiego zawiera odniesienia do toposu arkadyjskiego. 3. Przykładem toposu homo viator w mitologii greckiej jest Achilles. 4. Termin homo viator oznacza człowieka tułacza, podróżnika. 5. Arkadia to kraina w Italii słynąca z wysoko rozwiniętej kultury, zwłaszcza w dużych miastach. 6. Pieśń Horacego Exegi monumentum związana jest z toposem nieśmiertelnej sławy poety.
Przeczytaj zdania dotyczące rodzajów toposów. Podziel je na zgodne z prawdą (PRAWDA) i odbiegające od stanu faktycznego (FAŁSZ). PRAWDA Możliwe odpowiedzi: 1. Mit o Demeter i Persefonie odnosi się do toposu homo viator. 2. Prośba o wyspy szczęśliwe K.I. Gałczyńskiego zawiera odniesienia do toposu arkadyjskiego. 3. Przykładem toposu homo viator w mitologii greckiej jest Achilles. 4. Termin homo viator oznacza człowieka tułacza, podróżnika. 5. Arkadia to kraina w Italii słynąca z wysoko rozwiniętej kultury, zwłaszcza w dużych miastach. 6. Pieśń Horacego Exegi monumentum związana jest z toposem nieśmiertelnej sławy poety. FAŁSZ Możliwe odpowiedzi: 1. Mit o Demeter i Persefonie odnosi się do toposu homo viator. 2. Prośba o wyspy szczęśliwe K.I. Gałczyńskiego zawiera odniesienia do toposu arkadyjskiego. 3. Przykładem toposu homo viator w mitologii greckiej jest Achilles. 4. Termin homo viator oznacza człowieka tułacza, podróżnika. 5. Arkadia to kraina w Italii słynąca z wysoko rozwiniętej kultury, zwłaszcza w dużych miastach. 6. Pieśń Horacego Exegi monumentum związana jest z toposem nieśmiertelnej sławy poety.
Przeczytaj zdania dotyczące rodzajów toposów. Podziel je na zgodne z prawdą (PRAWDA) i odbiegające od stanu faktycznego (FAŁSZ). Umieść odpowiedzi we właściwych miejscach.
Pieśń Horacego <i>Exegi monumentum</i> związana jest z toposem nieśmiertelnej sławy poety., Przykładem toposu <i>homo viator</i> w mitologii greckiej jest Achilles., Mit o Demeter i Persefonie odnosi się do toposu <i>homo viator</i>., Termin <i>homo viator</i> oznacza człowieka tułacza, podróżnika., <i>Prośba o wyspy szczęśliwe</i> K.I. Gałczyńskiego zawiera odniesienia do toposu arkadyjskiego., Arkadia to kraina w Italii słynąca z wysoko rozwiniętej kultury, zwłaszcza w dużych miastach.
PRAWDA
FAŁSZ
Pojęcie archetypu
R19sZ08DP3iK9
Pojęcie archetypu pojawiło się już w starożytnej filozofii greckiej jako pierwowzór, najdoskonalszy wzór, np. w platonizmie archetypem rzeczy materialnych są idee.
Termin archetypu wykorzystał szwajcarski psycholog Carl Jung, który sformułował teorię zbiorowej nieświadomości. Według Junga różnorodność ludzkiego doświadczenia została w pewien sposób zakodowana genetycznie i przekazana następnym pokoleniom. Te pierwotne wzorce i sytuacje wzbudzają takie same uczucia zarówno u czytelnika, jak i u autora. Archetypy według Junga to „czynniki i motywy, które porządkują pewne elementy psychiczne nadając im formę obrazów, i to zawsze w sposób rozpoznawany dopiero na podstawie uzyskanego rezultatu” (zob. bibliografia, pozycja nr 2). Przejawem archetypów są symboliczne obrazy i motywy powtarzające się w mitach, wierzeniach, sztuce różnych epok i kultur, a także w snach. Pod wpływem pism Junga krytycy literatury zaadoptowali pojęcie archetypu i przenieśli je do literatury.
RtQ1DbfbfKORv
R5hQ0xgcaoAn7
Ćwiczenie 5
Archetyp - wybrane przykłady z antyku
Mądry Starzec, Matka, Bohater, Anima
RHpcS880cXUoh
Oto kilka przykładów archetypów wymienionych przez Junga:
Anima - kobiecy pierwiastek człowieka. Jednym z jego stadiów rozwojowych jest Helena, budząca skojarzenia z Heleną Trojańską, najpiękniejszą kobietą na świecie, którą Parys uprowadził ze Sparty, co zapoczątkowało wojnę trojańską. Helena zdobywa sławę na całym świecie, jest piękna, inteligentna, niezależna, choć może niekoniecznie cnotliwa.
Mądry Starzec - w mitologii greckiej uosabiany przez Tejrezjasza, starca - wróżbitę, który pośredniczy w kontaktach ludzi z bogami. Jest jedyną osobą, która potrafi w pełni zrozumieć zarówno bycie mężczyzną, jak i kobietą, ponieważ przez jakiś czas był zamieniony w kobietę. Hera odebrała mu wzrok za wyrażenie opinii, że kobiety są bardziej skłonne do ulegania pokusom miłości, zaś Zeus obdarzył go zdolnością bardzo długiego życia i darem przepowiadania przyszłości.
Matka - jednym z najstarszych bóstw, które wyłoniły się z Chaosu, była Gaja - bogini Ziemi, uosobienie płodności i macierzyństwa. Z jej związku z Uranosem urodziły się nowe pokolenia bogów greckich.
Bohater - heros, pół - człowiek, pół - bóg, obdarzony niezwykłymi zdolnościami, nadludzką siłą, sprytem. Najbardziej znanymi herosami byli Herakles, Perseusz, Tezeusz i Achilles.
RMdkY2qXelyWj
R1dEqdoohp68Q
Ćwiczenie 6
RIVItRcVh9hby
Ćwiczenie 7
Słowniki
Słownik pojęć
Idylla
Idylla
sielanka, pogodny utwór opiewający uroki życia wiejskiego, często o tematyce miłosnej. Gatunek wykształcony w starożytności (Teokryt, Wergiliusz).
Utopia
Utopia
termin pochodzący od łacińskiego tytułu dzieła Thomasa Moor`a Utopia (1516), przedstawiającego idealne społeczeństwo zorganizowane na fikcyjnej wyspie Utopia. Oznacza wizję nieistniejącego w rzeczywistości, doskonałego społeczeństwa lub państwa.
Słownik łacińsko‑polski
RqPKuwJCAnXli
Galeria dzieł sztuki
R1J6q36EUhNmj
R1W7uQXK69vPr
RnWkD6MQ4q1KU
R1HkGe98BaU2K
RZq4ryB7O2V3C
RbY1ILYAvwc8w
R13oi1qR380Gw
RtQ1DbfbfKORv
RHpcS880cXUoh
RMdkY2qXelyWj
Bibliografia
E. R. Curtius, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, Kraków 2005.
C. G. Jung, Archetypy i symbole, Pisma wybrane, przekład J. Prokopiuk, Warszawa 1993.
Oryginalna Azetka. Encyklopedia PWN, Warszawa 2016.