Ważne daty

Hiszpania w okresie manieryzmu

W II połowie XVI wieku odpowiedź Kościoła na Reformację przybierała różną formę. W architekturze włoskiej silnie rozwinęła się działalność misyjna i tworzenie zakonów, dbających o surową w swym wymiarze postawę moralną – ascezę. Hiszpania natomiast, w przeciwieństwie do w dużej części protestanckich Niemiec czy Francji, stała się jednym z najmocniejszych filarów papiestwa. Za pierwszego malarza hiszpańskiego, tworzącego w duchu manieryzmu, uznaje się Luisa de Moralesa, zwanego boskim (hiszp. el divino), ze względu na charakter jego dzieł. W jego przepełnionej duchem mistycyzmu twórczości obecne były wpływy niderlandzkie i cechy manieryzmu włoskiego, a najchętniej podejmowane tematy dotyczyły cierpienia: Ecce homoEcce homoEcce homo, PietaPieta Pieta, Mater DolorosaMater DolorosaMater Dolorosa czy Niesienie krzyża. **

Mistycyzm hiszpańskiej pobożności najpełniej jednak wyraził malarz pochodzący z Grecji, który większość życia spędził w Toledo, Dominikos Theotokopulos. O wartości jego sztuki zadecydowały przede wszystkim warsztat malarski i sposób postrzegania świata. Poszczególne fazy twórczości artysty wynikały z otoczenia i środowiska artystycznego, w którym pracował.

Młodość El Greca – okres kreteński

Dominikos Theotokopulos (w dosłownym tłumaczeniu Theotokopulos to „syn matki Boga”) urodził się w 1541 roku w Kandii, stolicy Krety, która do XII wieku była częścią Bizancjum, a od 1204 roku znalazła się pod panowaniem Wenecji. Wpływ obydwu kultur stał się więc na wyspie bardzo widoczny. Theotokopulos wcześnie zajął się twórczością malarską, ucząc się malarstwa u prawosławnych mnichów. Z tego okresu pochodzi namalowana z tradycją bizantyjską ikona Zaśnięcie Marii; jednak malarz wychodzi poza schematy ikonopisania, wprowadzając trzeci wymiar i gestykulację.

Okres wenecki

W 1567 roku malarz udał się do Wenecji. Prawdopodobnie wstąpił do pracowni Tycjana oraz poznał kilku innych artystów włoskich: Paola Veronese’a, Jacopa Bassana, Jacopa Tintoretta. Od pierwszego z nich przejął zimną kolorystkę oraz zamiłowanie do szczegółów. Grupowanie postaci można uznać za naśladowanie Bassana. Natomiast Tintorettowi zawdzięcza dramatyzm rysunku, sposób dzielenia kompozycji na sfery oraz zamiłowanie do silnych akcentów kolorystycznych. Dzieła artystów weneckich będą ważnym źródłem inspiracji dla młodego twórcy, którego prace staną się nie tylko urozmaicone kolorystycznie i bardziej świetliste, ale wzbogacone zostaną o rozbudowaną architekturę w tle oraz silne skróty perspektywiczne, eksponujące temat i nadające niespokojnej, a jednocześnie mistycznej maniery. Głównymi tematami prac Theotokopulosa będą w tym okresie epizody z życia Chrystusa, m.in. Wypędzenie kupców ze świątyni i Chrystus uzdrawiający ślepca (w późniejszych okresach powstaną kolejne wersje obrazów). Wśród artystów weneckich malarz zyskał przydomek El Greco (Grek), odnoszący się do jego pochodzenia.

RzSUKzeipI9Gj

Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Wypędzenie kupców ze świątyni”. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Układ postaci nawiązuje do Tintoretta, a czysta kolorystyka, zwłaszcza błękity, wskazują na związek z malarstwem Tycjana. 2. W obrazie pojawiają się jeszcze wpływy renesansu w stosowaniu elementów architektury rzymskiej. 3. Twarz Chrystusa posiada rysy pociągłe - to reminiscencje bizantyjskie.

Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Wypędzenie kupców ze świątyni”. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Układ postaci nawiązuje do Tintoretta, a czysta kolorystyka, zwłaszcza błękity, wskazują na związek z malarstwem Tycjana. 2. W obrazie pojawiają się jeszcze wpływy renesansu w stosowaniu elementów architektury rzymskiej. 3. Twarz Chrystusa posiada rysy pociągłe - to reminiscencje bizantyjskie.

1

2

3

1. Układ postaci nawiązuje do Tintoretta, a czysta kolorystyka, zwłaszcza błękity, wskazują na związek z malarstwem Tycjana.

2. W obrazie pojawiają się jeszcze wpływy renesansu w stosowaniu elementów architektury rzymskiej.

3. Twarz Chrystusa posiada rysy pociągłe - to reminiscencje bizantyjskie.

Wieczne Miasto

W 1570 roku malarz przyjechał do Rzymu. Giulio Clovio polecił go kardynałowi Alessandro Farnese, miłośnikowi sztuki i mecenasowi, prosząc o opiekę nad młodym artystą. 18 września 1572 roku El Greco został włączony do rzymskiego cechu malarzy - Akademii świętego Łukasza. W wiecznym Mieście powstała m.in. PietaPieta Pieta, inspirowana rzeźbą florencką Michała Anioła. W dziełach mistrza El Greco odkrył frapujące przejawy baroku: ekspresjonizm i gigantyzm. I choć miał w pogardzie koloryt Toskańczyka, urzekł go heroiczny styl jego nagich postaci (Kazimierz Zawanowski, El Greco, Arkady, Warszawa 1979, s. 6). W obrazach z okresu rzymskiego można także odnaleźć wpływy Correggia i Jacopo Bassana, szczególnie widoczne w Chłopcu zapalającym świeczkę, zawierającym efekty iluminacyjne. Mimo źródeł wskazujących na rozczarowanie sztuką Michała Anioła, wyrażone wprost w słowach skierowanych do Francisco Pacheca, w kolejnej wersji Wypędzenia kupców ze świątyni zamieścił na pierwszym planie popiersie autora malowideł w Kaplicy Sykstyńskiej wraz z Tycjanem, Cloviem i Rafaelem, co dowodzi uznania dla tych artystów.

R16864DC42Ix61

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Pietà”. Ukazuje Maryję z Chrystusem na kolanach, trzymanym pod ramionami. Maria odziana jest w czarno-czerwone szaty. Jezus ma na głowie koronę z cierni, a na dłoniach, stopach i piersi rany ze śladami krwi. Odziany jest w perizonium. Po bokach ciało Chrystusa podtrzymują dwie postacie. W tle możemy dostrzec krajobraz z górą i trzema krzyżami. Tło wypełnia ciemne, fioletowe niebo.

RMHtadGjX1s8s1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia rzeźbę Michała Anioła „Pietà”. Ukazuje cztery postacie: Nikodema, w kapturze, który podtrzymuje ciało martwego Jezusa, Marię Magdalenę oraz matkę Bożą, znajdujące się po bokach i podtrzymujące wygięte i bezwładne ciało zmarłego. Rzeźba ustawiona jest na niskiej płycie. Tło jest szare.

Okres hiszpański

W 1576 roku El Greco przybył do Madrytu, jednak nie znajdując tam zatrudnienia, wyjechał do Toledo. W 1577 roku Diego de Castilla zleca mu wykonanie trzech ołtarzy do kościoła klasztornego Santo Domingo el Antiguo. Program malowideł obejmował dzieciństwo, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa oraz scenę z wniebowzięciem Marii. W tym samym czasie artysta stworzył Trójcę Świętą oraz Obnażenie z szat Chrystusa (Espolio) do zakrystii katedry w Toledo. Tematyka większości obrazów religijnych El Greca odzwierciedla naukę Kościoła katolickiego, sformułowaną podczas Soboru Trydenckiego (1545‑1563), zawierały główne dogmaty wiary, często o tematyce maryjnej. W dorobku El Greca znalazły się też wyobrażenia świętych: Marii Magdaleny, Hieronima, Piotra oraz Franciszka z Asyżu, przedstawianych zazwyczaj w momencie głębokiej modlitwy lub pokuty. Po 1580 roku spod jego pędzla wyszło też wiele oficjalnych portretów mieszkańców miasta i dostojników kościelnych, m.in.: kardynała Fernando Niño da Guevary, Hortensio Félixa de Paravicina.

U szczytu sławy

El Greco przeniósł się do okolic Madrytu i dla Filipa II, króla i wielkiego mecenasa sztuki, namalował Sen Filipa II, który zyskał przychylność władcy i otworzył sobie drogę do rozbudowującego się wówczas Eskurialu*.*

Do malarskiego wnętrza klasztorno‑pałacowego Filip II zamówił obraz ukazujący Męczeństwo świętego Maurycego. Dzieło nie przypadło jednak zleceniodawcy do gustu. Współpraca z dworem została przerwana, a El Greco wrócił do Toledo. Dnia 18 marca 1586 roku, od księdza Andresa Nuneza z parafii św. Tomasza, malarz otrzymał zamówienie na Pogrzeb hrabiego Orgaza, jedno z najbardziej znanych dziś dzieł. W latach 1608‑1614 wykonał wystrój trzech ołtarzy dla Szpitala Miłosierdzia pod wezwanie św. Jana Chrzciciela oraz jeden z ostatnich obrazów, nieukończone Otwarcie piątej pieczęci Apokalipsy. Zleceniodawca dzieł, Pedro Salazar de Mendoza, zamówił także u artysty pejzaż - Widok Toledo. Do jego późnych prac należy jedyny obraz podejmujący tematykę mitologiczną - Laokoon. El Greco zmarł 7 kwietnia 1614 roku.

Twórczość portretowa El Greca

R1HWCdD1Fvz9n1

Prezentacja przedstawia sześć portretów namalowanych przez El Greca. Wykonana jest w formie kostki, na której ścianach zostały zamieszczone obrazy wraz komentarzami: Portret Jerónima de Cevallosa. Opis: Jeronimo de Cevallos był szanowanym obywatelem miasta Toledo, w którym sprawował funkcję radnego. Utrzymany w ciemnych tonacjach obraz z podkreśloną białą kryzą wokół szyi prezentuje kwintesencje dojrzałego stylu El Greca. Portret brata Hortensia Felixa Paravicina. Opis: Hortensio de Paravicino był przyjacielem malarza, prowincjałem zakonu trynitarzy, teologiem i humanistą, sprawował funkcję profesora uniwersytetu w Salamance. Służył u Filipa III jako kaznodzieja dworu. Na obrazie ukazany został w swobodnej pozie, ze wzrokiem skierowanym w stronę widza. Portret utrzymany jest w monochromatycznej kolorystyce z akcentami bieli w habicie. Portret kardynała Tavera Opis: Kardynał Taver był jednym z najważniejszych hiszpańskich duchownych XVI wieku, wielkim mecenasem sztuki. Pełnił funkcję przewodniczącego Rady Kastylii i wielkiego inkwizytora. Jego imieniem nazwano szpital (Hospital de Tavera), dla którego El Greco wykonał kilka zleceń. Na portrecie ukazany jest w półpostaci jako dostojny, z lewą ręką opartą na księdze i wzrokiem skierowanym na widza. Wydłużona twarz jest właściwa dla dojrzałego stylu El Greca. Portretu kardynała Fernando Niño de Guevara Opis: Kardynał Fernando Niño de Guevara była wielkim inkwizytorem Toledo, później arcybiskupem Sewilli. Dostojnik ukazany jest w oficjalnej pozie, w całej postaci. El Greco z precyzją oddał detale w stroju kardynała oraz wystroju wnętrza. Wnikliwe spojrzenie Guevary podkreślone jest przez okulary, ówczesny wynalazek epoki. Na uwagę zasługuje sposób oddania refleksów w stroju portretowanego. Portret szlachcica z ręką złożoną na piersi Opis: Frontalny, ujęty w półpostaci portret patrzącego wprost na widza mężczyzny prezentuje cechy dojrzałej twórczości El Greca – posiada wydłużoną twarz a kompozycja oparta jest na centralnej osi, którą wyznacza szlachcic. Gest prawej dłoni sugeruje podniosłość chwili – symboliczny znak przysięgi. Ledwie widoczny medal zawieszony na szyi i rękojeść szpady dowodzą szlacheckiego pochodzenia. Portret mężczyzny Opis: Rysy portretowanego oddane zostały z wielką dokładnością, jego spojrzenie jest głębokie i przenikające. Malarz nadał mężczyźnie wyrazistości i zmysłowości. Głowa, podkreślona przez białą kryzę znajduje się w centrum monochromatycznego obrazu . Wielu krytyków i badaczy uważa, ze jest to jedyny indywidualny autoportret El Greca.

Prezentacja przedstawia sześć portretów namalowanych przez El Greca. Wykonana jest w formie kostki, na której ścianach zostały zamieszczone obrazy wraz komentarzami: Portret Jerónima de Cevallosa. Opis: Jeronimo de Cevallos był szanowanym obywatelem miasta Toledo, w którym sprawował funkcję radnego. Utrzymany w ciemnych tonacjach obraz z podkreśloną białą kryzą wokół szyi prezentuje kwintesencje dojrzałego stylu El Greca. Portret brata Hortensia Felixa Paravicina. Opis: Hortensio de Paravicino był przyjacielem malarza, prowincjałem zakonu trynitarzy, teologiem i humanistą, sprawował funkcję profesora uniwersytetu w Salamance. Służył u Filipa III jako kaznodzieja dworu. Na obrazie ukazany został w swobodnej pozie, ze wzrokiem skierowanym w stronę widza. Portret utrzymany jest w monochromatycznej kolorystyce z akcentami bieli w habicie. Portret kardynała Tavera Opis: Kardynał Taver był jednym z najważniejszych hiszpańskich duchownych XVI wieku, wielkim mecenasem sztuki. Pełnił funkcję przewodniczącego Rady Kastylii i wielkiego inkwizytora. Jego imieniem nazwano szpital (Hospital de Tavera), dla którego El Greco wykonał kilka zleceń. Na portrecie ukazany jest w półpostaci jako dostojny, z lewą ręką opartą na księdze i wzrokiem skierowanym na widza. Wydłużona twarz jest właściwa dla dojrzałego stylu El Greca. Portretu kardynała Fernando Niño de Guevara Opis: Kardynał Fernando Niño de Guevara była wielkim inkwizytorem Toledo, później arcybiskupem Sewilli. Dostojnik ukazany jest w oficjalnej pozie, w całej postaci. El Greco z precyzją oddał detale w stroju kardynała oraz wystroju wnętrza. Wnikliwe spojrzenie Guevary podkreślone jest przez okulary, ówczesny wynalazek epoki. Na uwagę zasługuje sposób oddania refleksów w stroju portretowanego. Portret szlachcica z ręką złożoną na piersi Opis: Frontalny, ujęty w półpostaci portret patrzącego wprost na widza mężczyzny prezentuje cechy dojrzałej twórczości El Greca – posiada wydłużoną twarz a kompozycja oparta jest na centralnej osi, którą wyznacza szlachcic. Gest prawej dłoni sugeruje podniosłość chwili – symboliczny znak przysięgi. Ledwie widoczny medal zawieszony na szyi i rękojeść szpady dowodzą szlacheckiego pochodzenia. Portret mężczyzny Opis: Rysy portretowanego oddane zostały z wielką dokładnością, jego spojrzenie jest głębokie i przenikające. Malarz nadał mężczyźnie wyrazistości i zmysłowości. Głowa, podkreślona przez białą kryzę znajduje się w centrum monochromatycznego obrazu . Wielu krytyków i badaczy uważa, ze jest to jedyny indywidualny autoportret El Greca.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1DfN3mF7

Zadania

Polecenia

Polecenie 1

Porównaj obrazy przedstawione na ilustracjach.

R18HSWXPkNKxn1 lustracja przedstawia dzieło Masaccia. Trójca Święta jest jednym z najbardziej znanych dzieł artysty. Fresk znajduje się w kościele Santa Maria Novella we Florencji. Dzieło ponownie zostało odkryte dopiero w II połowie XIX wieku, wcześniej bowiem przykrywał je XVI-wieczny ołtarz. Mamy tutaj do czynienia z kwadraturą, czyli malarstwem iluzjonistycznym. Polegało ono na namalowaniu elementów architektonicznych na obrazie, dzięki czemu artysta otrzymywał efekt trójwymiarowości. Cała sceneria umieszczona jest we wnętrzu renesansowego kościoła. Kolumny z jońskimi i korynckimi głowicami oraz półkolisty łuk sprawiają, że kompozycja fresku jest zamknięta. Kasetony natomiast nadają obrazowi głębi. Tematyka fresku jest związana z dogmatem o Trójcy Świętej i odnosi się do kontekstu ludzkiej natury Chrystusa.

R18dIAaWhXswM1 Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Trójca Święta”. Ukazuje Trójcę świętą oraz towarzyszące im anioły. Bóg Ojciec podtrzymuje ciało martwego Syna. Przedstawiony jest jako starszy, potężnie zbudowany mężczyzna Na głowie ma założoną mitrę. Jezus ma na ciele widoczne rany. Nad nimi, w postaci gołębicy, unosi się Duch Święty otoczony jaskrawym, żółto-pomarańczowym światłem. Anioły otaczają scenę, adorując. Pod nogami Jezusa i połami płaszcza Boga widoczne są głowy cherubinów.

Podaj po cztery cechy formalne kompozycji.

RBhdUMcAa6vE2

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

---

Podaj po cztery cechy formalne kolorystyki.

RV5UxHTBGyTec

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

---

Podaj po cztery cechy formalne światłocienia.

R1VvdZGXzZ2Uc

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

---

Sformułuj wniosek dotyczący sposobu przedstawienia obu dzieł: uwzględnij ich wyraz.

R2UDpSd4a4ZAc

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

---

Słownik pojęć

Definicje opracowano na postawie: Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod. red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003

Galeria dzieł sztuki

R18HSWXPkNKxn1

lustracja przedstawia dzieło Masaccia. Trójca Święta jest jednym z najbardziej znanych dzieł artysty. Fresk znajduje się w kościele Santa Maria Novella we Florencji. Dzieło ponownie zostało odkryte dopiero w II połowie XIX wieku, wcześniej bowiem przykrywał je XVI-wieczny ołtarz. Mamy tutaj do czynienia z kwadraturą, czyli malarstwem iluzjonistycznym. Polegało ono na namalowaniu elementów architektonicznych na obrazie, dzięki czemu artysta otrzymywał efekt trójwymiarowości. Cała sceneria umieszczona jest we wnętrzu renesansowego kościoła. Kolumny z jońskimi i korynckimi głowicami oraz półkolisty łuk sprawiają, że kompozycja fresku jest zamknięta. Kasetony natomiast nadają obrazowi głębi. Tematyka fresku jest związana z dogmatem o Trójcy Świętej i odnosi się do kontekstu ludzkiej natury Chrystusa.

RMHtadGjX1s8s1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia rzeźbę Michała Anioła „Pietà”. Ukazuje cztery postacie: Nikodema, w kapturze, który podtrzymuje ciało martwego Jezusa, Marię Magdalenę oraz matkę Bożą, znajdujące się po bokach i podtrzymujące wygięte i bezwładne ciało zmarłego. Rzeźba ustawiona jest na niskiej płycie. Tło jest szare.

R16864DC42Ix61

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Pietà”. Ukazuje Maryję z Chrystusem na kolanach, trzymanym pod ramionami. Maria odziana jest w czarno-czerwone szaty. Jezus ma na głowie koronę z cierni, a na dłoniach, stopach i piersi rany ze śladami krwi. Odziany jest w perizonium. Po bokach ciało Chrystusa podtrzymują dwie postacie. W tle możemy dostrzec krajobraz z górą i trzema krzyżami. Tło wypełnia ciemne, fioletowe niebo.

Rsvqo3lNVHI4D1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Widok Toledo” przedstawia miasto zbudowane na zboczach wzgórza, po którym płynie rzeka. Nad pejzażem wisi ciemne, zachmurzone niebo.

R1Y7QCXgHqwHI1

Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Laokoon". Dzieło przedstawia w centralnej części scenę walki z wężami Laokoona i dwóch mężczyzn oraz trzech obserwatorów tej sceny. Tłem ilustracji jest daleki widok na Toledo oraz niespokojne, ciemnoniebieskie niebo z białymi chmurami.

R1dxUU98fqRez1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Otwarcie piątej pieczęci Apokalipsy". Z lewej strony przedstawiony został św. Jan unoszący ręce ku górze. W centralnej części znajdują się zmartwychwstałe postacie, otrzymujące kolorowe szaty od aniołów (żółte, zielone oraz białe).

Ro2JrK3wIpTHd1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta zakończonego półkoliście przedstawia obraz El Greca „Pogrzeb hrabiego Orgaza”. Ukazuje dwie sceny. W dolnej znajduje się moment pochówku Orgaza, w którym uczestniczą duchowni oraz grupa osób znajdująca się z tyłu. Obraz przedstawia szereg zebranych na pogrzebie obywateli Toledo, szlachciców i zakonników. Ich głowy tworzą linię ponad którą otwierają się niebiosa. Górna scena przedstawia wzięcie do nieba. Niebo pełne świętych przyjmuje półnagiego, już w chwili śmierci uświęconego hrabiego Orgaza, a najważniejsze postacie to Jezus Chrystus, Maria i Jan Chrzciciel. Dusza pod półprzezroczystą postacią nagiego dziecięcia jest unoszona przez anioła do nieba.

R1HH8geFQsWRW1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Męczeństwo świętego Maurycego”. Ukazuje trzy sceny – poprzedzającą męczeństwo, moment męczeństwa oraz grupę aniołów z symbolami Męki Pańskiej i instrumentami muzycznymi. Na pierwszym planie obrazu El Greco przedstawił rozmowę Maurycego i towarzyszy, w wyniku której podjęli decyzję o męczeństwie. Na drugim planie Maurycy udziela pomocy traconym legionistom, a w głębi odmawia wykonania rozkazu wydanego przez wysłanników cesarza. W lewym górnym rogu artysta przedstawił grupę aniołów muzykujących i niosących symbole męczeństwa: palmy i wieńce.

R17gE4bwlcogY1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Adoracja imienia Jezus/ Sen Filipa II/Alegoria Świętego Przymierza”. Przedstawia dwie grupy – dolną, ziemską ze św. Filipem i papieżem oraz innymi osobami oraz górną, niebiańską, otaczającą monogram IHS.

R65XtAheHiWXE1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Obnażenie z szat”. W centrum znajduje się Chrystus w czerwonej szacie. Obok niego stoi mężczyzna, który w zaciśniętej pięści trzyma sznur przywiązany do ręki Jezusa. Inny z głębi wyciąga ku niemu oskarżycielski palec. Po lewej stronie postać w zielonej tunice zdziera z Jezusa szaty. Po prawej stoi rycerz w zbroi z ręką wspartą na biodrze. U dołu nad krzyżem pochyla się żołnierz, zaznacza miejsca na gwoździe. W lewym, dolnym rogu stoją trzy kobiety. Maria Magdalena spogląda na mężczyznę przy krzyżu jednocześnie odsuwając rękę Matki Boskiej.

R7NOKhOZTIAWv1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Trójca Święta”. Ukazuje Trójcę świętą oraz towarzyszące im anioły. Bóg Ojciec podtrzymuje ciało martwego Syna. Przedstawiony jest jako starszy, potężnie zbudowany mężczyzna Na głowie ma założoną mitrę. Jezus ma na ciele widoczne rany. Nad nimi, w postaci gołębicy, unosi się Duch Święty otoczony jaskrawym, żółto-pomarańczowym światłem. Anioły otaczają scenę, adorując. Pod nogami Jezusa i połami płaszcza Boga widoczne są głowy cherubinów.

RveFLNKYlL4wu1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Chłopiec zapalający świeczkę". Ukazuje młodzieńca zapalającego świeczkę. Ma na sobie jasną szatę z wyłożonym białym kołnierzem. W lewej dłoni trzyma świeczkę, którą podpala. Usta ma złożone do dmuchania. Tło obrazu jest czarne.

RQ99TmLzO3wWN1

Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Wypędzenie kupców ze świątyni”. Układ postaci nawiązuje do Tintoretta, a czysta kolorystyka, zwłaszcza błękity, wskazują na związek z malarstwem Tycjana. W obrazie pojawiają się jeszcze wpływy renesansu w stosowaniu elementów architektury rzymskiej. Twarz Chrystusa posiada rysy pociągłe - to reminiscencje bizantyjskie.

RGWrEgv9FCAOT1

Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz El Greca „Chrystus uzdrawiający ślepca". Ukazuje Jezusa stojącego na ogromnym dziedzińcu, który uzdrawia ślepca. Towarzyszą mu dwie grupy osób. Tłem jest architektura Wenecji i błękitne niebo pokryte chmurami.

R4meKOAN7Lckw1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz El Greca "Zaśnięcie Marii". Ukazuje zmarłą Marię, której ciało złożone jest na marach, przed którymi stoją świeczniki. Zmarła ma na sobie czerwoną suknię i ręce złożone na piersi. Dookoła niej skupieni są ludzie, nad Maryją przedstawieni są święci. Chrystus stojący nad matką unosi prawą dłoń w geście błogosławieństwa. Głowy apostołów otaczają nimby. Tło stanowi zarys budynków i ogniste niebo.

RXGrkJPxBv02a1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Luisa de Morales „Ecce Homo". Ukazuje postać Chrystusa w czerwonej szacie z włócznią w ręku i koroną cierniową na głowie. Jego twarz jest pełna bólu, po czole spływają krople krwi. Chrystus ma wzrok skierowany ku górze i lekko rozchylone usta. Ręce związane są sznurem. Tło obrazu jest czarne.

Bibliografia

E. H. Gombrich, Rebis, Poznań 2009

J. Białostocku, Sztuka cenniejsza niż złoto, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004

K. Zawanowski, El Greco, Arkady, Warszawa 1979

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod. red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003

Sztuka świata, tom 6, praca zbiorowa, Arkady 2009

Wielcy Malarze, ich życie, inspiracje i dzieło, Nr 64. El Greco

Wielka kolekcja sławnych malarzy, El Greco, Poznań 2008