Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia zdjęcie Pałacu na wodzie w Warszawskich Łazienkach. Ukazuje fragment budowli z widokiem na portyk wejściowy z kolumnadą.
Ważne daty
1721 – narodziny Bernarda Belotta w Wenecji
1748‑1758 – pełnienie funkcji nadwornego malarza Augusta III w Dreźnie
1758‑1761 – pobyt na dworze cesarskim w Wiedniu
1767 – przybycie na zaproszenie Stanisława Augusta Poniatowskiego do Warszawy
1770‑1780 – stworzenie cyklu 26 wedut Warszawy i Wilanowa
1776 – namalowanie Elekcji Stanisława Augusta (druga wersja z 1778)
1780 – śmierć artysty w Warszawie
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
R1MiPjwKMsRUT
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi osiągnięciami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
II.13.c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;
II.15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;
II.3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
II.5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
III.8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
V.2. zna najistotniejszych fundatorów, mecenasów i marszandów, na których zlecenie powstawały wybitne dzieła sztuki;
V.3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.
Nauczysz się
charakteryzować cechy malarstwa Canaletta;
przyporządkowywać dzieła do miejsc ich przechowywania;
określać mecenat artystyczny artysty;
wyjaśniać pojęcie weduty na podstawie wskazanych dzieł;
wskazywać ukazywane na obrazach pejzaże Warszawy.
Malarstwo wedutowe i znaczenie techniki camera obscura
Canaletto (właśc. Bernardo Bellotto) urodził się w Wenecji w 1721 roku. Matka artysty była siostrą sławnego malarza‑pejzażysty, Giovanniego Antonio Canala, od którego, w dorosłym już życiu, Bernardo przejął pseudonim. Bernardo Bellotto od 1740 roku stawiał pierwsze malarskie kroki właśnie w warsztacie wuja. W latach 1742‑1744 młody malarz odbył podróż po Włoszech i wkrótce po jej zakończeniu rozpoczął karierę nadwornego malarza. Pierwszym jego zleceniodawcą był urzędujący w Turynie Karol Emmanuel III, który zamówił u niego serię widoków miasta. Zanim Canaletto pojawił się na dworze Stanisława Augusta, tworzył pejzaże Drezna dla Augusta III Mocnego. Z powodu wojny z Drezna musiał udać się do Wiednia. W habsburskiej stolicy, na dworze Marii Teresy, namalował m.in. widok pałacu Schönbrunn. Po powrocie do Drezna Canaletto na nowo objął posadę nadwornego malarza, lecz stracił ją wraz ze śmiercią Augusta III. Kolejnym celem artysty był w 1766 roku dwór carycy Katarzyny w Petersburgu, lecz już w następnym roku Canaletto wraz z synem pojawił się w Warszawie, gdzie pozostał do końca życia (malarz zmarł w 1780 roku). Włoskiemu przybyszowi zlecono początkowo wykonanie dekoracji Pałacu Ujazdowskiego, jednakże Canaletto szybko zdobył uznanie króla i dzięki temu podziwiać dziś możemy serię widoków niezachowanej do dziś architektury stolicy. Dzieła Canaletta przechowywane są w Muzeum Narodowym oraz na Zamku Królewskim (w tzw. Sali Canaletta znajdują się 22 obrazy) w Warszawie. Podczas powojennej odbudowy Warszawy wedutyWedutawedutyCanaletta stały się podstawą do rekonstrukcji wielu obiektów zabytkowych.
Canaletto specjalizował się w wedutach, czyli obrazach przedstawiających krajobraz miejski. Obraz taki przedstawiać mógł panoramę lub tylko wycinek pejzażu miasta. Wedutyści stosowali zazwyczaj perspektywę zbieżną z jednym punktem zbiegu, a ożywieniu zazwyczaj realistycznie oddawanych zabudowań służył sztafażSztafaższtafaż, czyli wprowadzenie do pejzażu postaci ludzkich. Canaletto wywodził się ze szkoły weneckiej, w której popularnymi zabiegami artystycznymi były m.in. fantazje architektoniczne inspirowane rzeczywistymi budowlami, lecz powstałe w umyśle malarza architektoniczne przestrzenne kompozycje ożywione sztafażem (tzw. veduta ideata). Malarstwo wedutowe cieszyło się popularnością przede wszystkim ze względu na jego dekoracyjny charakter. Cenione było także za niemal fotograficzną wierność krajobrazu miejskiego. Dokładność i wierność perspektywie obecna w dziełach malarzy tworzących weduty wynikała z posługiwania się przyrządem znanym jako [camera obscuraCamera obscura[camera obscura], dzięki któremu artysta otrzymywał odwrócony obraz obserwowanej rzeczywistości.
R13Tc0X1Uhqyo1
Widoki Warszawy w dziełach Canaletta
Najsłynniejszym dziełem Bellotta jest cykl 26 widoków Warszawy i Wilanowa namalowanych w latach 1770–1780 dla Stanisława Augusta Poniatowskiego do Pokoju Prospektowego (zwanego potem Salą Canaletta) w Zamku Królewskim. Widoki Warszawy utrwalały istotne dla stolicy miejsca, informowały o związanym z nimi życiu publicznym i jednocześnie pouczały. Często były też podporządkowane idei gloryfikacji władcy, gloryfikując jego rządy. Weduty te pełniły funkcję nie tylko dokumentacyjną, ale nabierały wymiaru politycznego. Na obrazie Widok Warszawy od strony Pragi, powstałym na życzenie Stanisława Augusta Poniatowskiego, oprócz imponującego krajobrazu dzielnic Starego i Nowego Miasta widzianych od prawej strony Wisły, na pierwszym planie znalazła się scena rodzajowa. Na praskim brzegu widzimy bowiem samego króla rozmawiającego z malarzem. Prócz Stanisława Augusta i Canaletta w scenie biorą udział także członkowie rodziny malarza oraz nadworny geograf królewski. Obraz cechuje stosunkowo luźna kompozycja, a precyzja rysunku i dokumentaryzm szczegółów nie pozbawiają dzieła walorów artystycznych: perspektywy malarskiej i kolorystyki opartej na barwach lokalnych.
RphvmJo0FrY9P
Podczas prac prowadzonych przy przebudowie Zamku Stanisław August Poniatowski zlecił malarzowi namalowanie Widoku Warszawy z tarasu Zamku Królewskiego. Oprócz architektonicznego pejzażu na obrazie zwraca uwagę zarejestrowane codzienne życie na Zamku Królewskim. Malarz nadał postaciom indywidualne cechy, tworząc portrety osób związanych z dworem króla, także uwiecznionego w dziele. Obraz cechuje się intensywnymi barwami i kontrastowym światłocieniem oraz idealnie wykreśloną perspektywą i precyzją rysunku, zwłaszcza w opracowaniu detali architektonicznych.
R3j8FHEOi1pmz
Na zamówienie Stanisława Augusta Poniatowskiego powstał także obraz Krakowskie Przedmieście w stronę Kolumny Zygmunta. Widok jest przykładem wprowadzenia do weduty sztafażu o charakterze rodzajowym. Tematem dzieła jest nie tylko architektura – malarz przedstawił charakterystykę społeczeństwa ze względu na społeczny status mieszkańców, wykonywane przez nich zajęcia. Architektura stała się tłem do ukazania codzienności życia mieszkańców stolicy.
RtLN6TqUYcOVy
Dokumentalny charakter posiada obraz Widok Ujazdowa i Łazienek. Wczesny etap nadawania Łazienkom ich klasycystycznego kształtu zlecił malarzowi król Stanisław, aby upamiętnić widok swojej prywatnej rezydencji, ukazanej w porze letniej, wśród bujnej zieleni parku. Przed zakończeniem przebudowy rezydencji Canaletto zmarł, co sprawiło, że nie powstała późniejsza wersja obiektu. Obraz łączy w sobie elementy malarstwa pejzażowego, rodzajowego i weduty.
R1MDlgyApdXih
Do znanych wizerunków Warszawy namalowanych dla króla Stanisława należy Ulica Miodowa. NA uwagę tej weduty ze sztafażem zasługuje kompozycja oparta na idealnie wykreślonej perspektywie linearnej oraz gra światła i cienia, a także pogodna kolorystyka, przepełniona jasnymi, pastelowymi kolorami, oddającymi pogodne, słoneczne popołudnie.
R1QqgzgCknMjF
Widok pozbawiony architektury monumentalnej
Wśród wedut Canaletta z widokami Warszawy jest jedno, które różni się ze względu na rodzaj pejzażu. Widok łąk wilanowskich z 1775 jest jedynym dziełem, w którym nie ma architektury monumentalnej. Pejzaż bardziej przypomina późniejsze osiągnięcia barbizończyków niż klasycystyczną wedutę. Na pierwszym planie przedstawiona jest scena pasterska. Prawą stronę zajmuje wiejska zagroda. Prawej stronie malarz przeciwstawił lewą, czyli rodzina wiejska kontrastuje z osobami magnackiego pochodzenia. Tłem tej sceny jest rozciągnięty po sam horyzont pejzaż o realistycznym charakterze.
R1BOX1jcWVpRQ
Polecenie 1
Zastanów się i odpowiedz, czym charakteryzują się ujęcia pejzażu Canaletta.
Zastanów się i odpowiedz, czym charakteryzują się ujęcia pejzażu Canaletta.
Zastanów się i odpowiedz, czym charakteryzują się ujęcia pejzażu Canaletta.
Porównaj dzieło Canaletta z powstałym ok. pół wieku później obrazem Théodore’a Rousseau. Odpowiedz, co łączy pejzaż Belotta z krajobrazem przedstawiciela szkoły z Barbizon. Skorzystaj z definicji zamieszczonej poniżej.
Barbizończycy - nazwa grupy francuskich malarzy, którzy w latach 30. XIX w. utworzyli kolonię artystyczną we wsi Barbizon koło Fontainebleau (…); uprawiali malarstwo oparte na bezpośrednim, plenerowym studium natury (gł. pejzaże leśne i drzewa) (…).
Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/barbizonczycy;3874329.html (dostęp z dnia 31.03.2018)
R14uDKZBJ1KmL
R1GmX8wo90Rqg
Scena historyczna z pejzażem w tle
Canaletto namalował dwie wersje obrazu Elekcja Stanisława Augusta. Pierwsza z 1776 roku znajduje się w Muzeum Narodowym w Poznaniu, druga, stworzona dwa lata później – w Zamku Królewskim w Warszawie. Dzieła różnią się sposobem ujęcia pierwszoplanowego sztafażu. Poniatowski zlecił artyście upamiętnienie swego wyboru na króla, narzucając tematykę. Belotto, specjalizujący się w pejzażu architektonicznym, mimo że na pierwszym miejscu zamieścił scenę elekcji, tłem uczynił rozległy pejzaż ze studium chmur.
R1a0BvZMXUuzT
Znaczenie twórczości artysty
Musiały one mieć znaczny wpływ na współczesną sztukę, rozbudziły zamiłowanie do malowania widoków ojczystej ziemi, jej architektonicznych zabytków wtedy, kiedy malarstwo rozwijało się u nas przeważnie w dziale portretu. Canaletto nie może się mierzyć z Canalem ani ze współczesnym sobie weneckim Guardim. Nie ma tego kolorytu ani przejrzystości powietrza, ale obrazy jego posiadają wiele wdzięku i nastroju i przedstawiają nam widoki naszego kraju ożywione współczesnymi ludźmi.
Źródło: Feliks Kopera, Malarstwo w Polsce od XVI do XVIII wieku, Kraków 1926, s. 273.
Polecenie 2
Na podstawie twórczości artysty i wybranych dzieł wskaż rolę Canaletta dla malarstwa wedutowego. W pracy odwołaj się do dzieł barokowych.
Rtk1nbypKsv2W
Polecenie 3
Określ znaczenie mecenatu artystycznego Stanisława Augusta Poniatowskiego dla twórczości malarskiej Canaletta.
RAXCdTAlf8ltg
RL1SY1ghksVGM
Ćwiczenie 1
RKigx6QBtIeUI
Ćwiczenie 2
R131456zGLUcz
Ćwiczenie 3
R1IQ1FbeD5O7C1
Ćwiczenie 4
R5EJZCkOcDe8x
Ćwiczenie 5
RaIzzQkk5XMzC
Ćwiczenie 6
R1TR0GtCjvwXg
Ćwiczenie 7
Słownik pojęć
Camera obscura
Camera obscura
łac., komora ciemna, ciemnia optyczna, światłoszczelne pudło z małym otworkiem w jednej ściance, przez który — dzięki prostoliniowemu rozchodzeniu się światła — na przeciwległej ściance tworzy się odwrócony obraz przedmiotu znajdującego się przed otworkiem.
Fête champêtre
Fête champêtre
fr. fet szãpẹtr; scena pasterska, przedstawienie sielankowych scen pasterskich; charakterystyczne dla dworskiego malarstwa rokokowego w XVIII w.
Sztafaż
Sztafaż
niewielkie postacie ludzi, zwierząt lub scenki rodzajowe uzupełniające i ożywiające pejzaż lub widok wnętrza.
Weduta
Weduta
wł. veduta -widok, w malarstwie, rysunku i grafice przedstawienie ogólnego widoku miasta (panorama) lub jego fragmentu, często ze sztafażem; jako samodzielny temat weduta występowała od XVII w., rozkwit w XVIII w., głównie w Wenecji (G.A. Canal, B. Bellotto, F. Guardi); popularna w XIX w.
Galeria dzieł sztuki
R11kBNvyCH7kL1
RNV4PeqGV4LQ21
RHpMXx4booal3
R5nDEI0aTdVh3
RYupDv6ODphr01
RgpgOXUutS35o
R1BOX1jcWVpRQ
Bibliografia
Kozakiewiczowie H. i S., W kręgu Sztuki. Bernardo Bellotto zwany Canaletto, Arkady, Warszawa 1975
Galeria Malarstwa Polskiego. Przewodnik Multimedialny, WSiP 2005