Wartości w naszym życiu

1. Cele

Wiadomości

– prawidłowe definiowanie wyrazu wartość,

Umiejętności

– rozwijanie słownictwa uczniów w dziedzinie nazw wartości, pogłębianie ich samoświadomości w tym zakresie,

– ćwiczenia w dobieraniu odpowiednich wyrazów wartościujących zgodnie z postawionym celem,

– świadome stosowanie słownictwa wartościującego,

– poszerzanie słownictwa uczniów,

– praca ze słownikami,

Cel wychowawczy

– dokonywanie wyboru wartości,

– uświadamianie względności niektórych wartości,

2. Metoda i forma pracy

Metody pracy:

– pogadanka heurystyczna,

– metoda problemowa,

– ćwiczenia praktyczne.

Formy pracy:

– indywidualna,

– zbiorowa,

– praca ze słownikami.

3. Środki dydaktyczne

Słownik języka polskiego, plansza z zestawem związków z wyrazem wartość przygotowana przez nauczyciela,

4. Przebieg lekcji

Faza przygotowawcza

1. Wyjaśnienie znaczeń wyrazu wartość na podstawie:

a) intuicyjnych wypowiedzi,

b) próba zdefiniowania przez uczniów tego wyrazu.

2. Sprawdzenie i porównanie wyniku pracy uczniów z definicją w słowniku języka polskiego.

wartość

1. to, ile coś jest warte pod względem materialnym; cecha jakiejś rzeczy dająca się wyrazić równoważnikiem pieniężnym lub innym środkiem płatniczym; cena*

2. cecha lub zespół cech właściwych danej osobie lub rzeczy, stanowiących o jej walorach (np. moralnych, artystycznych) cennych dla ludzi, mogących zaspokoić jakieś ich potrzeby; ważność, znaczenie kogoś, czegoś*

3. liczba określająca, ile jednostek zawiera dana wielkość fizyczna*

* powyższe definicje zostały zaczerpnięte ze Słownika języka polskiego, pod red. Mieczysława Szymczaka, tom III, wyd. IX, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1994.

4. Zapisanie tematu na tablicy.

Faza realizacyjna

I. Wywieszenie tablicy z zestawem związków wyrazowych ze słowem wartość (ewentualnie, odsłonięcie zapisanych wcześniej na tablicy szkolnej).

II. Uzupełnienie jej propozycjami uczniów.

III. Poinformowanie uczniów, że w dalszej części lekcji mogą w razie potrzeby posługiwać się zebranym słownictwem.

Przykładowy zestaw związków z wyrazem wartość:

być wartością, antywartością,

być wiernym wartościom,

uznawać, cenić wartości,

wybór wartości,

konflikt i kryzys wartości,

hierarchia wartości,

wartości wyższe i niższe,

wartości moralne, etyczne, religijne, poznawcze, wychowawcze,

wartości nieprzemijające, międzyludzkie,

mieć poczucie własnej wartości.

IV. Ćwiczenia

1. Zastanów się o jakich wartościach mówią znane nam przysłowia.

Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe – życzliwość,

Kochaj bliźniego swego jak siebie samego – miłość,

Czym chata bogata, tym rada – gościnność,

Każdy sobie rzepkę skrobie – egoizm,

Bez pracy nie ma kołaczy – pracowitość,

Cudza własność, rzecz święta – uczciwość,

Część przysłów nauczyciel podaje w formie dyktanda. Zwraca uwagę na możliwość popełnienia błędów ortograficznych i interpunkcyjnych. Kolejne przysłowia podają uczniowie. Po wspólnym ustaleniu, obok każdego przysłowia zapisują nazwę właściwej wartości.

2. Uczniowie mają za zadanie zastanowić się nad tym, jakie wartości uznają za cenne w życiu codziennym i dlaczego?

Po kilku minutach cichego przygotowywania się następuje głośna wymiana poglądów, ewentualnie rozmowa albo dyskusja na temat poszczególnych, być może kontrowersyjnych opinii.

3. Spośród podanych rzeczowników abstrakcyjnych uczniowie mają za zadanie wybrać rzeczownikowe nazwy wartości. Istotne jest, aby potrafili uzasadnić swój wybór.

W razie niepewności, co do znaczenia jakiegoś wyrazu mogą posłużyć się słownikiem.

Wyrazy:

bezpieczeństwo, ból, choroba, ciepło, cierpliwość, duma, dzieło, gra, katastrofa, miłość, nędza, odpowiedzialność, ofiarność, osobliwość, poddaństwo, pokój, powinność, problem, rozsądek, solidarność, sprzeciw, ustrój, wierność, współpraca, zasada, życzliwość.

4. Do podanych wartości uczniowie mają podać antywartości.

Np. samodzielność, krytycyzm, przyjaźń, bogactwo.

Faza podsumowująca

1. Rozmowa z uczniami podsumowująca zebrane w trakcie zajęć informacje na temat świata wartości.

5. Bibliografia

Słownik języka polskiego, pod red. Mieczysława Szymczaka, tom III, wyd. IX, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1994.

Puzynina J., Język wartości, Warszawa 1992.

Ziółka T., Język wśród wartości, Poznań 1988.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Napisz jakie wartości są dla ciebie cenne i dlaczego. Uzasadnij swój wybór.

7. Czas trwania lekcji

45 minut