I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;
6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców.
Nauczysz się
opowiadać o historii awangardy polskiej;
wymieniać najważniejszych artystów tego okresu;
definiować pojęcia: awangarda, unizm, surrealizm.
Narodziny awangardy polskiej
W pierwszych latach XX stulecia, środowisko artystów polskich podziwiało i inspirowało się osiągnięciami twórców impresjonizmu i symbolizmu. Rewolucyjne przemiany w sztuce, które w tym czasie zachodziły we Francji, Niemczech, Włoszech i w Rosji, stopniowo zdobywały coraz większe zainteresowanie wśród młodych polskich artystów. W 1913 roku twórca berlińskiej galerii Der Sturm urządził we Lwowie (wówczas były to tereny polskie) Wystawę Futurystów, Kubistów i Ekspresjonistów, licząc na zainteresowanie nowatorskimi formami oraz zachętę do eksperymentowania w sztuce. Propozycje awangardoweAwangardaawangardowe nie przypadły jednak do gustu mieszkańcom Lwowa. Za początki nowoczesności w sztukach plastycznych w Polsce, uważa się rok 1917, kiedy artyści zaczęli odchodzić od realizmu. Dotychczas sztuka pozostawała w związku z historią narodu, awangarda natomiast inspirowana była dziedzinami nauki i techniki. Ludzie sztuki odrzucali dorobek artystyczny poprzednich epok, by nie naśladować rzeczywistości, ale ją kształtować. Od XX wieku za sztukę uważa się ogólną zdolność człowieka do twórczego działania, a dziełem sztuki można nazwać już nie tylko obiekty piękne, ale także te poruszające, zaskakujące, prowokujące.
Sztuka dwudziestolecia międzywojennego i grupy artystyczne
Jednym z pierwszych nurtów awangardowych był kubizmKubizmkubizm. Polski artysta Tadeusz Makowski, w 1908 roku wyjechał do Paryża, który w tamtym czasie był stolicą nowoczesnej sztuki. Tam też zetknął się z wybitnymi postaciami awangardowego malarstwa, które wywarły znaczący wpływ na kształt jego dorobku artystycznego. Nazwa tego kierunku pochodzi od łacińskiego słowa cubus, co oznacza sześcian, kostkę. Najważniejszymi cechami kubizmu jest geometryzacjaGeometryzacjageometryzacja kształtu i odrzucenie zasad perspektywy (co uniemożliwia zbudowanie w dziele złudzenia trójwymiarowej przestrzeni). Tadeusz Makowski, zafascynowany nowoczesnym stylem malarstwa Zachodu Europy, upraszczał kształty przedstawianych przez siebie motywów. Artysta jest szczególnie znany z podejmowania tematyki związanej z dziećmi, teatrem, niepokojącą, baśniową atmosferą prac.
R1XOYw9VCU9yZ1
RgAOgj2zzgNrY1
Wraz końcem I wojny światowej w Polsce zwracano się w stronę nowych form w malarstwie, rzeźbie i grafice. Twórcy łączyli się w grupy artystyczne, coraz śmielej zrywające z dotychczasowymi wyobrażeniami o sztuce, jej funkcji i kształcie. Jedną z pierwszych byli Ekspresjoniści Polscy, którzy w późniejszym okresie przekształcili się w Formistów. Ugrupowanie stworzyło jeden z dwóch oryginalnie polskich kierunków awangardowych, zwany formizmemFormizmformizmem. Jak wskazuje nazwa grupy, przedkładali oni formę dzieła plastycznego nad kryjącą się pod nią treść. Głównym teoretykiem nurtu był Stanisław Ignacy Witkiewicz, zwany Witkacym. Formiści dążyli do stworzenia narodowego nurtu nowoczesnego malarstwa, wyrastającego z tradycji polskich. Inspirowali się sztuką ludową oraz osiągnięciami artystów awangardowych z Zachodu. Śmiałe, zrywające z odwzorowywaniem rzeczywistości dzieła, również współcześnie zaskakują odbiorców. Znaczącymi zrzeszeniami artystycznymi okresu międzywojnia były też grupy artystów grafików Bunt oraz Jung Idysz.
ReLcAZJmMBN731
Rmp7FHsEsfmbh1
RK1HILuMMkgpp1
Rozwój polskiej awangardy
Kluczową rolę w sztuce polskiej odegrała postać Władysława Strzemińskiego, który jest twórcą unizmuUnizmunizmu. Kierunek ten zakładał oddziaływanie na widza poprzez czystą sztukę plastyczną, dzieło malarskie ograniczono do wąskich gam kolorystycznych, brył geometrycznych, faktury farby. W przeciwieństwie do formistów, uniści chcieli stworzyć uniwersalny styl międzynarodowy, pozbawiony indywidualizmu. Twórca teorii unizmu dążył do wyeliminowania w obrazie wszystkich kontrastów i zapewnienia spójności dzieła.
RuGv1gdqXCoaI1
Strzemiński chciał, by nowoczesna sztuka służyła społeczeństwu i spełniała zadania użytkowe. Znaczącym twórcą nowatorskiej sztuki po II wojnie światowej jest także Tadeusz Piotr Potworowski, zaliczany do grupy kolorystów. Był uczniem uznanego pedagoga krakowskiego, Józefa Pankiewicza, który dzielił się ze swoimi studentami entuzjastycznym podejściem do francuskiej awangardy. Dzięki temu malarstwo Potworowskiego było ówcześnie odkrywcze, pionierskie. Artysta skupiał się na kolorze, który swobodnie nawiązywał do portretowanej rzeczywistości.
RqN2JkQW8a4HS1
Zadania
R1SnKiNvNOPkc
Ćwiczenie 1
classicmobile
Ćwiczenie 2
R1BAnnEHBXWGI1
static
Ćwiczenie 2
Przyjrzyj się wybranym fotografiom i dopasuj do nich nazwiska autorów.
R1PXZkHrdUCti1
1 - Władysław Strzemiński 2 - Tadeusz Makowski 3 - Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy)
A‑1,B‑2,C‑3
Inna wersja zadania
Odpowiedz na forum klasy o historii awangardy polskiej.
classicmobile
Ćwiczenie 3
R16A73VXFqAXA1
static
Ćwiczenie 3
Do którego nurtu awangardowego nawiązuje grafika?
R1K7HsOhyqVBr1
A - formizm B - futuryzm C - kubizm
C
Inna wersja zadania
Wymień najważniejszych artystów awangardy polskiej.
Odpowiedz prawda bądź fałsz. Unizm to koncepcja artystyczna stworzona przez Władysława Strzemińskiego, której podstawową zasadą kompozycji obrazu jest organiczna, pozbawiona kontrastów jedność form i kolorów.
RUS1o1zAYL1NJ
Ćwiczenie 7
Inna wersja zadania
Awangarda to: Możliwe odpowiedzi: 1. krakowski ruch artystyczny z początku XX wieku, pokrewny kubizmowi, głoszący nadrzędną rolę formy w sztuce. 2. tendencja w sztuce XX wieku, charakteryzująca się sprzeciwem wobec tradycji i powszechnie panującym regułom estetycznym (np. futuryzm, ekspresjonizm, kubizm). 3. kierunek w sztuce awangardowej, rezygnujący z iluzjonistyczności, perspektywy. Charakterystyczną cechą kubizmu jest geometryzacja form.
Polecenie 1
Wybierz dwa dzieła awangardowe: jedno autorstwa artysty polskiego, drugie zagranicznego. Może to być malarstwo, rysunek, rzeźba lub grafika. Dokonaj analizy porównawczej dzieł.
R19s9ACkTOIAR
m4e839ee8db8c71b2_0000000000008
m4e839ee8db8c71b2_0000000000008
Przyjrzyj się wybranym fotografiom i dopasuj do nich nazwiska autorów.
tendencja w sztuce XX wieku, charakteryzująca się sprzeciwem wobec tradycji i powszechnie panującym regułom estetycznym (np. futuryzm, ekspresjonizm, kubizm).
Formizm
Formizm
krakowski ruch artystyczny z początku XX wieku, pokrewny kubizmowi, głoszący nadrzędną rolę formy w sztuce.
Geometryzacja
Geometryzacja
stosowanie w sztukach plastycznych form i motywów geometrycznych lub nadawanie wszystkim kształtom zaczerpniętym z natury form geometrycznych, najczęściej opartych na sześcianie, stożku i kuli.
Koloryzm
Koloryzm
kierunek w polskim malarstwie okresu międzywojennego, akcentujący rolę koloru jako elementu budującego przestrzeń plastyczną.
Kubizm
Kubizm
kierunek w sztuce awangardowej, rezygnujący z iluzjonistyczności, perspektywy. Charakterystyczną cechą kubizmu jest geometryzacja form.
Surrealizm
Surrealizm
kierunek artystyczny w literaturze i sztuce, ukształtowany w latach dwudziestych XX w., zgodnie z którym wyrażano swoje wnętrze, podświadomość, wizje, sny, halucynacje.
Unizm
Unizm
koncepcja artystyczna stworzona przez Władysława Strzemińskiego, której podstawową zasadą kompozycji obrazu jest organiczna, pozbawiona kontrastów jedność form i kolorów.