R1KwBThK0oV4n1
Ilustracja jest tłem tematu lekcji. Przedstawia wykonany techniką komputerową projekt ściany minimalistycznego budynku. Żółte ściany są podzielone na prostokąty. Po prawej stronie znajduje się proste okno. Na ilustracji znajduje się czarny pasek z tekstem: Ważne dzieła współczesnej architektury europejskiej.

Ważne dzieła współczesnej architektury europejskiej

Ważne daty

1918 - koniec I wojny światowej;

1919 - powstaje szkoła BauhausBauhausBauhaus w Weimarze;

1920‑1922 – budowa obserwatorium astronomicznego im. Alberta Einsteina w Poczdamie;

1929 – van der Rohe projektuje wejście do pawilonu niemieckiego na wystawie światowej w Barcelonie;

1943‑1959 – powstaje muzeum Guggenheima w Nowym Jorku;

1956 – powstaje kaplica Notre Dame du Haut w Ronchamp.

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1TQJcjucVhHK1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online skills, cc0.

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

1) zna dziedzictwo kulturowe najbliższego otoczenia, wymienia zabytki i dzieła architektury (historycznej i współczesnej);

2) zapoznaje się z twórczością artystów w obrębie „małej ojczyzny”;

5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;

6) rozumie i charakteryzuje na wybranych przykładach z różnych dziedzin pojęcie stylu w sztuce.

Nauczysz się

rozpoznać wybrane, ikoniczne, szczególnie ważne dla dorobku kultury europejskiej sylwetki twórców architektury współczesnej;

omawiać ramową historię architektury modernistycznej w XX wieku;

formułować samodzielne, przejrzyste i logiczne wypowiedzi na temat architektury współczesnej, uwzględniając właściwą terminologię, język i styl.

Ważne dzieła współczesnej architektury europejskiej

Architektura stanowi niezwykle ważną dziedzinę sztuki. Od początków istnienia cywilizacji ludzkiej, budowle pełnią różne funkcje: świeckie, sakralne, mieszkalne czy obronne. Tendencje, moda i estetyka wznoszonych budynków różnią się od siebie na przestrzeni wieków. Współcześni budowniczowie posiadają znacznie więcej możliwości tworzenia niż mieli np. starożytni Grecy. Prawdziwe perły nowoczesnej architektury w Europie zaczęły pojawiać się w XX wieku, a szczególny wpływ na ich kształt miał postęp techniczny. Wynaleziono bowiem wiele skomplikowanych maszyn, służących do budowy rozmaitych brył budynków oraz wprowadzono nowoczesne materiały: beton, żelbetonŻelbetonżelbeton i stal.

Ważnym kierunkiem we współczesnej architekturze europejskiej stał się modernizm i trwający do dziś postmodernizm. Wraz z końcem pierwszej wojny światowej, zaczęto wznosić nowe budynki, jednak w całkiem odmiennym, niespotykanym wcześniej stylu, nie nawiązującym do architektury poprzednich wieków. Styl modernistyczny bazował na prostych, jednolitych powierzchniach brył budynku, minimalizmieMinimalizmminimalizmie, odrzuceniu wszelkich ozdób, ornamentówOrnamentornamentów; stosowano płaski dach. Architekci XX wieku tworzyli swoje dzieła inspirując się rozwijającymi się wówczas nowoczesnymi, abstrakcyjnymiAbstrakcjonizmabstrakcyjnymi formami w malarstwie czy rzeźbie. Bryła budynku modernistycznego nawiązywała więc do najnowszej, najmodniejszej sztuki, miała być kompozycją abstrakcyjną. Nietrudno sobie wyobrazić, że tak jak sztuka awangardowa – modernistyczne budownictwo budziło duże kontrowersje, czasem niesmak lub nawet bunt.

Modernizm reprezentowało bardzo wiele wybitnych postaci ze świata architektury, a każda z nich manifestowała indywidualny styl. Wśród najbardziej znaczących architektów możemy wyróżnić Ludwiga Mies van der Rohe (czytaj: mis van der roe) i Le Corbusier (czytaj: le korbizje). Ich budowle to oparte na asymetrii wielkie, szkieletowe konstrukcje. Do grona cenionych projektantów możemy zaliczyć również Ericha Mendelssohna (czytaj: Mendelson) oraz Franka Lloyd Wright’a (czytaj: lojd rajt). Reprezentują oni nurt ekspresyjny modernizmu.

Wyraźny ślad w sztuce architektury europejskiej pozostawiła niemiecka szkoła BauhausBauhausBauhaus (czytaj: bałhałz), pod przewodnictwem Waltera Gropiusa, który głosił pogląd, że każdy rzemieślnik jest artystą, ale i każdy artysta powinien być dobrym rzemieślnikiem. Powstała w 1919 roku w Weimarze i kształciła w kierunku nowoczesnej, funkcjonalnej architektury, plastyki oraz projektowania przemysłowego. Twórcy budowli, korzystając z dorobku szkoły Gropiusa, wykorzystywali nowoczesne technologie i materiały, takie jak szkło, stal, żelbeton. Stosowane przez nich wielkie, jednolite betonowe płyty i stalowe wzmocnienia konstrukcji, zmuszały architekta do ograniczenia kształtu budynku do prostych, geometrycznych brył.

mb5a563d0eac73483_0000000000053

Ważne dzieła współczesnej architektury europejskiej – przykłady

R1Bz6bWKNfYnt1
Ilustracja interaktywna przedstawia budynek muzeum Guggenheima w Nowym Yorku, zaprojektowane przez Franka Lloyda Wrighta. Nowoczesny budynek, przypominający zwiniętą białą wstęgę zwęża się lekko ku dołowi. Spiralny kształt posiada u dołu ramię, na którym widnieje nazwa muzeum. W tle znajduje się wieżowiec. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku jest doskonałym przykładem architektury modernistycznej. Projekty Wrighta stały się inspiracją dla nurtu modernistycznej architektury organicznej, która opierała się na założeniu, że budynki powinny być kształtowane w oparciu o płynne linie, nawiązujące do budowy organizmów żywych.
Frank Lloyd Wright, Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku, 1943-1959, english-speak-english.com, CC BY 3.0
R1CbzNlAOLLN31
Ilustracja interaktywna przedstawia pawilon barceloński, zaprojektowany przez Ludviga Mies van der Rohe’a. Ukazuje widok z okolicy narożnika. Bryła składa się z prostych ścian, zwieńczonych płaskim stropem. Po lewej stronie widoczne jest tylne wyjście z pawilonu. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Budynek zaprojektowany w 1929 roku przez Ludwiga van der Rohe opiera się na założeniach minimalizmu. Architekt chciał uzyskać wrażenie swobodnego przenikania się przestrzeni, dlatego nie istnieje podział na zewnętrzną czy wewnętrzną część budynku. Twórca budynku jest autorem powiedzenia Mniej znaczy więcej.
Ludwig Mies van der Rohe, Pawilon barceloński, 1929, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
R18w7G7OowBjK1
Ilustracja interaktywna przedstawia kaplicę Notre Dame du Haut w okolicach Ronchamp we Francji, zaprojektowaną przez Le Corbusiera. Modernistyczny obiekt wykonany jest z betonu. Przypomina ogromną rzeźbę plenerową, przypominającą statek. Posiada masywne mury, w których na różnych poziomach osadzone są niewielkie okna. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Budowla uznawana jest za jedną z najwybitniejszych na świecie realizacji modernistycznych w architekturze sakralnej. Kaplica zachwyca nieregularnością, asymetrią i dynamiką bryły. Kaplica przypomina ogromną rzeźbę, wyrastającą nad francuskim miasteczkiem Ronchamp. Zachwycająca jest również gra światła wpadającego do wnętrza budynku.
Le Corbusier, kaplica Notre Dame du Haut w okolicach Ronchamp, 1956, online-skills, CC BY 3.0
R1B0Kkt8e9ais1
Ilustracja interaktywna przedstawia budynek Bauhausu w Dessau. Ukazuje obiekt od strony bocznej. Na ścianie, po lewej stronie znajduje się pionowy napis "Bauhaus", prawą stronę zajmuje rząd również ułożonych w pionie okien Prosta bryła oparta jest na geometrycznych układach gładkich płaszczyzn tynkowanego muru oraz kontrastujących z nimi przeszkleń. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Budynek został zaprojektowany przez Waltera Gropiusa wraz z innymi wykładowcami jego szkoły. Projekt stawia przede wszystkim na funkcjonalność oraz na wykorzystanie betonu i szkła w taki sposób, by utworzyć powtarzający się moduł architektoniczny.
Walter Gropius, Budynek Bauhausu w Dessau, 1926, online-skills, CC BY 3.0
RVbjWlACaZOAD1
lustracja interaktywna przedstawia wieżę Einsteina w Poczdamie autorstwa Ericha Mendelsohna. ukazuje masywną bryłę w otoczeniu drzew. Głównym elementem budynku jest mająca trzy kondygnacje wieża, na której szczycie umieszczona jest kopuła obserwacyjna. Okna osadzone są w głębokich i zakrzywionych wnękach. Obiekt jest pozbawiony kątów prostych. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Wykonany z betonu budynek przypomina nieregularną, ekspresyjną rzeźbę. Budowla spełnia funkcję obserwatorium astronomicznego.
Erich Mendelsohn, Wieża Einsteina w Poczdamie, 1921, wikimedia.org, online-skills, CC BY 3.0

Zadania

Rg3BDhgLl2a9w1
Ćwiczenie 1
Odpowiedz na pytanie. W którym wieku w architekturze pojawił się modernizm? Możliwe odpowiedzi: 1. dziewiętnastym, 2. dwudziestym, 3. dwudziestym pierwszym.
Źródło: online-skills.
R1L7A5P8JsD94
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytanie. Jakie materiały zostały użyte do budowy elewacji budynku Szkoły Bauhausu w Dessau? Możliwe odpowiedzi: 1. drewno, 2. stal, 3. szkło i beton.
RbLQogPQuGdVf1
Ćwiczenie 3
Przyporządkuj znanym nazwiskom architektów dwudziestego wieku pasujące do nich zdania. Architekt pierwszy to Le Corbusier. Możliwe zdania do przyporządkowania: 1. Założyciel szkoły Bauhaus; 2. Twórca Notre Dame du Haut w okolicach Ronchamp; 3. Autor powiedzenia „Mniej znaczy więcej” Architekt drugi to Walter Gropius. Możliwe zdania do przyporządkowania: 1. Założyciel szkoły Bauhaus; 2. Twórca Notre Dame du Haut w okolicach Ronchamp; 3. Autor powiedzenia „Mniej znaczy więcej” Architekt trzeci to Ludwig Mies van der Rohe. Możliwe zdania do przyporządkowania: 1. Założyciel szkoły Bauhaus; 2. Twórca Notre Dame du Haut w okolicach Ronchamp; 3. Autor powiedzenia „Mniej znaczy więcej”.
Źródło: online-skills.
R1JAKLjY7S6xV
Ćwiczenie 4
Odpowiedz na pytanie. Który z poniższych kierunków w architekturze jest najbardziej dekoracyjny? Możliwe odpowiedzi: 1. secesja, 2. konstruktywizm, 3. minimalizm.
R1bMMOlbvH8ag
Ćwiczenie 5
Jaki kierunek reprezentuje wieża Einsteina w Poczdamie?
RxqWpN1x0Nl9d
Ćwiczenie 6
Odpowiedz na pytanie. Które z wymienionych cech można przypisać kaplicy Notre Dame du Haut w okolicach Ronchamp? Możliwe odpowiedzi: 1. dynamika, 2. asymetria, 3. geometryzacja.
R19lKsDUNGW74
Ćwiczenie 7
Wskaż cechy architektury modernistycznej. Możliwe odpowiedzi: 1. zrezygnowanie z ornamentu, 2. zdobienia elewacji budynku, 3. modularyzacja, 4. użycie żelbetonu.
Polecenie 1
Opisz, jakie Twoim zdaniem cechy powinien posiadać budynek, by można o nim powiedzieć, że jest funkcjonalny.
Opisz, jakie Twoim zdaniem cechy powinien posiadać budynek, by można o nim powiedzieć, że jest funkcjonalny.
mb5a563d0eac73483_0000000000176

Słownik pojęć

Abstrakcjonizm
Abstrakcjonizm

charakterystyczna dla sztuki XX wieku tendencja polegająca na rezygnacji z odtwarzania rzeczywistości i posługiwaniu się formami plastycznymi powstałymi z połączenia figur geometrycznych, kompozycji kolorowych płaszczyzn i plam.

Bauhaus
Bauhaus

Niemiecka wyższa szkoła artystyczna, powstała w 1919 r., kształcąca w kierunku nowoczesnej, funkcjonalnej architektury, plastyki oraz projektowania przemysłowego.

Brutalizm
Brutalizm

nurt w architekturze europejskiej lat 40.–60. XX w., charakteryzujący się użyciem betonu jako materiału do formowania różnych kształtów, surowym monumentalizmem form, niezafałszowaną ekspresją materiałów oraz powierzchniową fakturą odsłaniającą metody konstrukcyjne.

Ekspresjonizm
Ekspresjonizm

[fr. expressionnisme < łac.], kierunek w sztukach plastycznych, literaturze, muzyce, teatrze i filmie, rozwijający się od ok. 1910 do początku lat 30., głównie w Niemczech i stamtąd oddziaływał na inne kraje. Głównym tematem był człowiek, stosowano łamaną, grubą kreskę, stosowano jaskrawe kolory a także posługiwano się kontrastem, w ceku spotęgowania wyrazu i ekspresji. Źródła: encyklopedia.pwn.pl, historia.na6.pl

Konstruktywizm
Konstruktywizm

kierunek artystyczny zapoczątkowany po pierwszej wojnie światowej w Rosji pod hasłem syntezy sztuki, nauki i wiedzy technicznej.

Minimalizm
Minimalizm

kierunek w sztukach plastycznych zakładający ograniczenie środków wyrazu do podstawowych kształtów i zestawień barw.

Modularyzacja
Modularyzacja

podział na moduły.

Ornament
Ornament

inaczej: ozdoba.

Secesja
Secesja

fr. sécession < łac. seccesio ‘odejście’], kierunek artystyczny rozwijający się ok. 1895–1905, który nazwę zawdzięcza charakterystycznemu dlań oderwaniu się od akademickich tendencji sztuki XIX w., przejawia się głównie w architekturze wnętrz i sztuce użytkowej oraz ornamentyce.

Żelbeton
Żelbeton

beton wzmacniany prętami stalowymi, inaczej żelazobeton lub żelbet.

encyklopedia.pwn.pl

wsa.art.pl

mb5a563d0eac73483_0000000000189

Galeria dzieł architektonicznych