Obraz przedstawia ucieczkę Odysa z wyspy cyklopa Polifema. Po prawej stronie obrazu widoczne są skały na których w rozkroku stoi cyklop i przymierza się do rzucenia ogromnego głazu w stronę odpływającego statku Odyseusza. Cyklop wygląda jak gigantycznych rozmiarów mężczyzna. Jest nagi i ma potargane włosy. Po lewej stronie obrazu znajduje się morze i próbujący odpłynąć jak najdalej od wyspy statek Odyseusza. Jednak ogromna fala spycha statek z powrotem w kierunku wyspy.
Obraz przedstawia ucieczkę Odysa z wyspy cyklopa Polifema. Po prawej stronie obrazu widoczne są skały na których w rozkroku stoi cyklop i przymierza się do rzucenia ogromnego głazu w stronę odpływającego statku Odyseusza. Cyklop wygląda jak gigantycznych rozmiarów mężczyzna. Jest nagi i ma potargane włosy. Po lewej stronie obrazu znajduje się morze i próbujący odpłynąć jak najdalej od wyspy statek Odyseusza. Jednak ogromna fala spycha statek z powrotem w kierunku wyspy.
Wędrówka śladami Odyseusza
Odyseusz i Polifem
Źródło: Arnold Böcklin, 1896, domena publiczna.
Twoje cele
odtworzysz wędrówkę Odyseusza,
zaznaczysz na mapie poszczególne miejsca odwiedzane przez mitycznego bohatera,
wyjaśnisz znaczenie związków frazeologicznych pochodzących z mitu o Odyseuszu,
zastosujesz poprawnie związki frazeologiczne w zdaniach.
Począwszy od starożytności, aż po czasy współczesne przygody Odyseusza wciąż fascynują i inspirują kolejne pokolenia. Powrót bohatera do domu odczytywany jest jako wielka metafora losu ludzkiego. Każdy człowiek, poszukując własnego miejsca na ziemi, musi wcześniej walczyć ze swoimi słabościami i pokonać liczne niebezpieczeństwa.
RtAfTn6xJWoKy
Ćwiczenie 1
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu poprawnych odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R58t0S613UgA6
Ćwiczenie 2
Zadanie interaktywne polega na wpisaniu w puste pola liter h lub ch.
Zadanie interaktywne polega na wpisaniu w puste pola liter h lub ch.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 3
Na podstawie treści mitu opisz, dlaczego Odyseusz, pomimo przeciwności losu, wciąż próbował powrócić do ojczyzny.
ROdKsnEMW968X
(Uzupełnij).
Przypomnij sobie, co myślał i jak postępował Odyseusz, gdy napotykał na swojej drodze trudności w zrealizowaniu celu.
Odyseusz mimo przeciwności losu wytrwale dążył do zrealizowania wyznaczonego celu, jakim był powrót do domu. Nie zniechęcały go przeszkody i liczne niebezpieczeństwa. Gdy pojawiały się problemy, zawsze potrafił znaleźć sposób, aby je rozwiązać. Nie poddawał się w trakcie podróży, ponieważ kochał swoją ojczyznę oraz bliskich, którzy pozostali w Itace.
Polecenie 1
Przypomnij sobie trasę podróży Odyseusza, przeczytaj fragment „Mitologii” Jana Parandowskiego z materiału Los pokierował inaczejPUxytCPjgLos pokierował inaczej.
1
R1MpKI1u7W5Nv
Mapa przedstawia północno‑wschodnią część basenu Morza Śródziemnego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), Azja Mniejsza, Półwysep Apeniński oraz najważniejsze wyspy: Kreta, Sycylia, Sardynia, Korsyka. Od południa mapę zamyka fragment linii brzegowej Afryki Północnej. Na mapie nie zostało uwzględnione ukształtowanie powierzchni lądów. Na mapie zaznaczony został zasięg terytorium Grecji w starożytności. Obejmował on południową część Półwyspu Bałkańskiego, wyspy na Morzu Egejskim oraz wybrzeża Azji Mniejszej. Na mapie zaznaczone zostały najważniejsze punkty podróży Odyseusza: Troja, wyspa Cyklopów, Eolia, ziemie ludu Lajstrygonów, ziemia czarodziejki Kirke, kraina Kimeryjczyków, wyspa syren, Scylla i Charybda, wyspa Ogigia, wyspa Scheria, Itaka.
Mapa przedstawia północno‑wschodnią część basenu Morza Śródziemnego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), Azja Mniejsza, Półwysep Apeniński oraz najważniejsze wyspy: Kreta, Sycylia, Sardynia, Korsyka. Od południa mapę zamyka fragment linii brzegowej Afryki Północnej. Na mapie nie zostało uwzględnione ukształtowanie powierzchni lądów. Na mapie zaznaczony został zasięg terytorium Grecji w starożytności. Obejmował on południową część Półwyspu Bałkańskiego, wyspy na Morzu Egejskim oraz wybrzeża Azji Mniejszej. Na mapie zaznaczone zostały najważniejsze punkty podróży Odyseusza: Troja, wyspa Cyklopów, Eolia, ziemie ludu Lajstrygonów, ziemia czarodziejki Kirke, kraina Kimeryjczyków, wyspa syren, Scylla i Charybda, wyspa Ogigia, wyspa Scheria, Itaka.
Mapa interaktywna nosi tytuł: Podróż Odyseusza. Mapa przedstawia północno‑wschodnią część basenu Morza Śródziemnego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), Azja Mniejsza, Półwysep Apeniński oraz najważniejsze wyspy: Kreta, Sycylia, Sardynia, Korsyka. Od południa mapę zamyka fragment linii brzegowej Afryki Północnej. Na mapie nie zostało uwzględnione ukształtowanie powierzchni lądów. Na mapie zaznaczony został zasięg terytorium Grecji w starożytności. Obejmował on południową część Półwyspu Bałkańskiego, wyspy na Morzu Egejskim oraz wybrzeża Azji Mniejszej. Na mapie zaznaczone zostały najważniejsze punkty podróży Odyseusza: Troja, wyspa Cyklopów, Eolia, ziemie ludu Lajstrygonów, ziemia czarodziejki Kirke, kraina Kimeryjczyków, wyspa syren, Scylla i Charybda, wyspa Ogigia, wyspa Scheria, Itaka. Mapa składa się z warstwy bazowej i 6 warstw dodatkowych. Opis warstwy bazowej: Mapa przedstawia północno‑wschodnią część basenu Morza Śródziemnego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), Azja Mniejsza, Półwysep Apeniński oraz najważniejsze wyspy: Kreta, Sycylia, Sardynia, Korsyka. Od południa mapę zamyka fragment linii brzegowej Afryki Północnej. Na mapie nie zostało uwzględnione ukształtowanie powierzchni lądów. Na mapie zaznaczony został zasięg terytorium Grecji w starożytności. Obejmował on południową część Półwyspu Bałkańskiego, wyspy na Morzu Egejskim oraz wybrzeża Azji Mniejszej. Warstwy dodatkowe: ● Warstwa 1 - Pierwszy etap tułaczki. Mapa przedstawia basen Morza Egejskiego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), wyspy na Morzu Egejskim oraz Azja Mniejsza. Na warstwie 1 znajduje się 1 punkt z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Koń trojański. Grekom udało się wygrać wojnę z Trojanami, dzięki podstępowi wymyślonemu przez Odyseusza. Nakazał on wybudować drewnianego konia, na którym napisano modlitwę poświęconą Atenie i pozostawiono u bram Troi. Król Priam zaciekawiony nietypową budowlą rozkazał, aby wprowadzić konia do miasta. Nie spodziewał się, że w środku ukrywają się najlepsi spośród greckich wojowników, którzy w nocy zaatakują miasto. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Zdjęcie kilkumetrowego drewnianego konia z prostokątna nadbudówką na grzbiecie. Z podbrzusza wystają schody, w tułowiu konia są cztery okna. Z dwóch okien wyglądają ludzie, na schodach stoi człowiek. W tle drzewa i niebo. Z przodu konia kolumna. ● Warstwa 2 - Drugi etap tułaczki. Mapa przedstawia fragment basenu Morza Śródziemnego znajdujący się między Kretą a Wybrzeżem Afryki. Na warstwie 2 znajduje się 1 punkt z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Kraj Lotofagów. Lotofagowie zamieszkiwali wybrzeże Libii, żywili się rosnącymi tam, zamiast zboża, lotosami. Niestety miały one czarodziejską moc, kto ich skosztował, nie chciał wracać do swojej ojczyzny. Kilku towarzyszy Odyseusza musiano siłą sprowadzić na pokład. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia czterech mężczyzn na zboczu. W tle góra. Dwóch na pierwszym planie leży. Pierwszy leży na boku z ręką wyciągniętą do przodu, a z drugą za plecami. Ma czerwoną koszulę, niebieską przepaskę i spodnie do kolan. Drugi ma opaskę na głowie, koszulę i wyciągnięte ręce do przodu. Trzeci mężczyzna kuca. Jest nagi. Czwarty opiera się o niego. ● Warstwa 3 - Trzeci etap tułaczki. Mapa przedstawia północno‑wschodnią część basenu Morza Śródziemnego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), wyspy na Morzu Egejskim oraz Azja Mniejsza. Na warstwie 3 znajduje się 1 punkt z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Wyspa Cyklopów. Cyklopi byli dzikim ludem pasterskim zamieszkującym jaskinie na Sycylii. To jednookie istoty o potężnej masie ciała i ogromnej sile. Najpotężniejszym wśród nich był Polifem, syn Posejdona. Został oślepiony przez Odyseusza, gdyż uwięził go wraz z towarzyszami w jaskini, a następnie rozszarpał i zjadł dwóch z nich. Cyklop rzucił na Odyseusza klątwę, która spełniła się co do słowa. Stracił wszystkie okręty i towarzyszy, a po powrocie do domu spotkała go niedola. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia brodatego olbrzyma, który nachyla się nad owcami. W ręku trzyma kij, a jego biodra przykrywa płachta płótna. Pomiędzy owcami leżą mężczyźni. W stronę olbrzyma schyla się mężczyzna w hełmie i zbroi oraz czerwonym okryciu. Za nim stoi 5 ludzi. Dwóch ostatnich ma dzidy i wystaje z pomieszczenia z krowami. ● Warstwa 4 - Czwarty etap tułaczki. Mapa przedstawia basen morza Tyrreńskiego, którego obszar wyznaczają wyspy Sycylia, Sardynia i Korsyka oraz wybrzeże Półwyspu Apenińskiego. Na warstwie 4 znajduje się 5 punktów z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Syreny. Syreny w mitologii greckiej były przebiegłymi i groźnymi stworzeniami. Przedstawiane jako pół kobiety lub pół ptaki, zamieszkiwały wyspę znajdującą się między siedzibą Kirke a Scyllą i Charybdą. Kuszącym śpiewem wciągały statki w niebezpieczne na morzu miejsca, topiących się żeglarzy wyciągały na brzeg i wysysały im krew. Odyseusz za radą Kirke uniknął niebezpieczeństwa. Kazał przywiązać się do masztu, a towarzyszom zalepił uszy woskiem. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia statek na morzu. Na statek próbują się dostać nagie syreny. Na pierwszym planie syrena z ogonem, która opiera się o wiosło. Dwie syreny na burcie mają nogi. Na pokładzie jest 6 mężczyzn, 4 wiosłuje. Do masztu z żaglem przywiązany jest mężczyzna w białej szacie. Brodaty. Za nim stoi mężczyzna, który trzyma sznur, którym jest związany mężczyzna. Przywiązany patrzy w niebo. ► Punkt 2 - Kraina Kimeryjczyków. Starożytni Grecy wierzyli, że na ostatnich krańcach zachodu, gdzie ziemia się kończy, znajduje się brama do Hadesu. Dusze wędrują przez nią do podziemi, mijając po drodze miasto Kimeryjczyków. Odyseusz długo żeglował, zanim trafił do Krainy Kimeryjczyków, tam Tejrezjasz przepowiedział mu dalszą tułaczkę i powrót do ojczyzny. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Rzeźba przedstawia trzygłowego psa z marmuru. Obok stoi brodaty mężczyzna z długimi włosami, który wspiera się na kiju. Nie ma prawej ręki. Ubrany jest w szatę. ► Punkt 3 - Kraj Lajstrygonów. Lajstrygonowie byli dzikim, ludożerczym plemieniem olbrzymów, mieszkającym na wyspie niedaleko Italii. Zajmowali się hodowlą bydła i owiec. Zaatakowali okręty Odyseusza, ciskając w nie ogromne głazy. Ocalał tylko jeden statek. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia statki w zatoce. Ze szczytów otaczających klifów nadzy ludzie rzucają kamieniami i dzidami. 3 statki blokują wypłynięcie z zatoki. Statki mają wysoką rufę i dziób. ► Punkt 4 - Kirke. Kirke była córką boga słońca Heliosa oraz nimfy Perseis. Początek znajomości z Odyseuszem był niefortunny, gdyż pozamieniała jego towarzyszy w świnie. Potem jednak zmieniła swoje nastawienie, stała się łagodna, kochająca i pomocna. Objawiła Odyseuszowi wolę bogów i wskazała miejsce pobytu wróżbity Tejrezjasza. Dzięki niej wiedział, jak omijać niebezpieczeństwa dalszej podróży. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia dwa duże dzikie koty. Nad nimi pochyla się kobieta, która wlewa krople do dzbanka. Kobieta jest ubrana w białą koszulę i pomarańczową szatę, jest na bosaka. W tle nakryty stół, słoneczniki oraz okno na morze. Na morzu trzy statki po prawo, płynące za sobą. ► Punkt 5 - Eolia. Eol był synem Zeusa, bogiem wiatrów i burz. Zamieszkiwał Wyspy Liparyjskie zwane Eolskimi. Znajdują się one na Morzu Tyrreńskim, na północ od Sycylii. Eol przyjął Odyseusza gościnnie i zapewnił mu bezpieczną żeglugę, oddając zamknięte w worku niesprzyjające wichry. Niestety towarzysze rozwiązali worek, a uwolnione wiatry porwały okręty na dalekie morza. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Płaskorzeźba przedstawia głowę człowieka, który dmucha na roślinę wystającą z gruntu. ● Warstwa 5 - Piąty etap tułaczki. Mapa przedstawia obszar położony między wyspą Sycylią a południową częścią Półwyspu Apenińskiego. Na warstwie 5 znajduje się 1 punkt z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Scylla i Charybda. Pomiędzy wybrzeżem Italii a Sycylią znajduje się wąski przesmyk morza. Po obu jego stronach znajdują się dwie skały, w jednej mieszkała Scylla, w drugiej Charybda. Scylla była potworem o wielu paszczach i łapach, porywała z pokładu przepływających okrętów marynarzy, zjadając ich. Charybda, córka Gai i Posejdona za swą żarłoczność i chciwość została zamieniona w potwora i strącona w morze, w sąsiedztwie Scylli. Codziennie wchłaniała masy wody morskiej wraz z przepływającymi okrętami. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia skałę na wzburzonym morzu, na niej stoi nagi mężczyzna osłaniający głowę tarczą. Nad nim, na skałach siedzą potwory, które pożerają ludzi, z ich paszcz wystają tylko ich kończyny. Na skałach jest pełno krwi. ● Warstwa 6 - Szósty etap tułaczki. Mapa przedstawia obszar położony między wyspą Sycylią a zachodnimi wybrzeżami Grecji. Na warstwie 6 znajdują się 3 punkty z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Kalipso. Kiedy prezent od Eola, worek z wiatrami został rozwiązany, rozpętała się burza, wszyscy zginęli. Fale wyrzuciły Odyseusza na brzeg wyspy Ogigii zamieszkanej przez nimfę Kalipso. Ta przyjęła gościnnie rozbitka, który później osiem lat tkwił w miłosnej niewoli boginki. W końcu Zeus nakazał uwolnienie króla, a ten skonstruowawszy tratwę, popłynął w kierunku Itaki. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia kobietę o długich, kręconych blond włosach, w białej szacie z głębokim dekoltem. Jest ona pokazana od pasa w górę. Patrzy w swoją prawą stronę. Na głowie ma opaskę ze zdobieniem. ► Punkt 2 - Wyspa Feaków. Posejdon dojrzał płynącego na tratwie Odyseusza, trójzębem wzburzył morze i kazał dąć wichrom. Dwie doby walczył z żywiołem, w końcu fale wyrzuciły go na brzeg wyspy Scherii zamieszkanej przez Feaków. Król Alkinoos wysłuchał opowieści Odyseusza i ofiarował mu szybki okręt, aby mógł wrócić do Itaki. Posejdon zemścił się na tym bogobojnym i spokojnym ludzie, zamieniając ich w skały. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia portowe nabrzeże. Z lewej strony znajdują się dwie wieże i mury obronne, z prawej budynek z kolumnami. W zatoce stoją trzy żaglowce o zwiniętych żaglach oraz pływają małe łodzie. Na plaży przycumowane są łodzie, w jednej stoi mężczyzna, który żegna się z dwoma mężczyznami stojącymi na nabrzeżu. Stojąca postać ma wyciągniętą dłoń w geście pożegnania. Za mężczyznami stoi chłopieć z psem. W lewym rogu obrazu siedzi rodzina z dwojgiem dzieci. W tle widać spokojne morze i zamglone góry.► Punkt 3 - Powrót Odyseusza do Itaki. Powrót Odyseusza do Itaki trwał 10 lat, choć trasę spod Troi można pokonać w dwa tygodnie. W ojczyźnie musiał jeszcze walczyć z zalotnikami i uporządkować sprawy państwowe, które narosły podczas dwudziestoletniej nieobecności króla. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia mężczyznę wędrującego ścieżką wiodącą znad morza. Przy ścieżce siedzą nagi chłopiec z psem i staruszek pasący świnie. Po ścieżce chodzą małe prosiaczki. Wędrujący z kijem mężczyzna w białej szacie patrzy na psa, który wącha jego dłoń. W tle widać morze i wijącą się wśród rzadkich drzew ścieżkę.
Polecenie 2
Zaznacz na mapie znakiem X początek i koniec wędrówki Odyseusza.
Polecenie 2
Podaj nazwę starożytnego miasta, z którego Odyseusz wyruszył w podróż i nazwę wyspy, na którą chciał powrócić.
RzDissZNZ7oXl
(Uzupełnij).
Polecenie 3
Ponumeruj po kolei miejsca, które odwiedził Odyseusz.
Polecenie 3
Wymień po kolei miejsca, które odwiedził Odyseusz.
R5kTjwC2VpGoD
(Uzupełnij).
Polecenie 4
Zaznacz na mapie strzałkami przebieg podróży Odyseusza.
Polecenie 4
Opisz w punktach trasę podróży Odyseusza.
R1Z0aON5ckgxJ
(Uzupełnij).
Zapoznaj się z tekstem Barbary Milewskiej–Waźbińskiej pod tytułem Trwalsze niż na wosku pismo na marmorzemarmormarmorze, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Barbara Milewska–WaźbińskaTrwalsze niż na wosku pismo na marmorze
Dalej, szybciej, więcej... w naturze człowieka leży przekraczanie granic własnych możliwości, wieczne poszukiwanie nieznanego i wystawianie się na próby. Mimo że żaden z bohaterów antycznych nie dorównywał sile Herkulesa i waleczności Achillesa, to jednak starożytni zafascynowani byli też innymi postaciami: Odyseuszem, którego cechowały mądrość i przebiegłość, czy Eneaszem sławnym ze swej pobożności wobec bogów, miłości do rodziny i ojczyzny. Bohaterowie ci sprawdzili się podczas wędrówki. Podróż od dawna rozumiana była jako wielka metafora losu ludzkiego, a człowiek często przedstawiany był jako wieczny tułacz i pielgrzym. Śledząc dzieje wędrowców i doświadczając z nimi przygód, zadajemy sobie siłą rzeczy pytania o podstawowe dla człowieka wartości, o jego przeznaczenie i proces samopoznania. O dalekich wyprawach, nieznanych lądach i związanych z nimi niebezpieczeństwach opowiada wiele mitów antycznych i baśni.
Pierwszym podróżnikiem, którego dzieje zostały dokładnie opisane w arcydziele Homera, jest Odyseusz. Wyprawa Odyseusza to podróż szczególna. Jest to bowiem długoletnia droga powrotna do domu, rodziny, przyjaciół. Bohater, zanim powróci do rodzinnej Itaki i oczekującej go wiernej Penelopy, zmaga się z przeciwnościami losu, naraża na niebezpieczeństwa, pokonuje pokusy. Czyż taki los nie jest też udziałem wielu z nas? Czyż nie taka była droga Jana III Sobieskiego do przystani wilanowskiej? Przypominająca polski dwór fasadafasadafasada pałacowa od strony ogrodu i dekoracja jej elewacjielewacjaelewacji zdają się potwierdzać to przypuszczenie. Rezydencja w Wilanowie miała być dla Sobieskiego azylemazylazylem chroniącym prywatność, prawdziwym domem, na którym mógł odcisnąć piętno własnej osobowości nie tylko jako króla i wykształconego Europejczyka, ale też jako męża i ojca.
[...]
Poniżej freskówfreskfresków wilanowskich dekorujących fasadę pałacu od strony ogrodu widoczne są podpisy. Przywodzi to na myśl jedną z technik charakterystycznych dla komiksów. Takie połączenie wizerunku i słowa stosowano w sztuce powszechnie aż do XIX w. Podpisy miały dopomóc pamięci i wyobraźni. W galerii północnej, po prawej stronie znajdują się obrazy stanowiące ilustracje do Homerowej Odysei.
RuKi0kMBDEEXw1
Zdjęcie przedstawia jasnożółtą elewację budynku. Dwa duże prostokątne okna z białymi firankami i kolumnami po bokach. Pomiędzy oknami znajdują się ozdobne rzeźby. Nad oknami umieszczone są kolorowe freski.
Freski ze scenami z „Eneidy” na elewacji ogrodowej w pałacu w Wilanowie. Fot. W. Holnicki.
Źródło: Wojciech Holnicki, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, licencja: CC BY 2.0.
[...]
Po przeciwnej stronie fasady od strony ogrodu na malowidłach freskowych przedstawiono dzieje innego antycznego bohatera – Trojańczyka Eneasza, który w poszukiwaniu nowej ojczyzny uszedł wraz ze starym ojcem i małym synkiem z płonącej Troi. On także, podobnie jak Odyseusz, przeżył wiele przygód na morzu i na lądzie, zanim dotarł do przeznaczonej mu przez bogów ziemi italskiej. Los przeznaczył mu tu za żonę Lawinię, córkę króla Latynów. Mógł ją jednak poślubić dopiero, gdy pokona rywala starającego się o rękę pięknej królewny. Z rodu Eneasza pochodziła Rea Sylwia, matka Romulusa i Remusa, założycieli Rzymu.
[...]
RE9WgRgPEPAnj1
Kolorowy fresk przedstawiający grupę mężczyzn i kobiet. Po lewej stronie obrazu znajdują się dwa mężczyźni z białymi włosami i brodami, którzy ubrani są w niebiesko‑żółte szaty. U stóp jednego z nich znajduje się duży, jasny pies. Po prawej stronie obrazu dwa marmurowe stolik. Przy jednym siedzi młodzieniec w białej szacie z podniesioną do góry ręką. Przy drugim stoliku dyskutują mężczyźni. Jeden z nich trzyma kielich, przed nim stoi okrągła, zielona butelka. W tle stłoczony tłum kobiet i mężczyzn, marmurowe kolumny, ściana.
Odyseusz wraca do Itaki. Fresk na elewacji ogrodowej pałacu w Wilanowie. Fot. H. Wolnicki.
Źródło: Wojciech Holnicki, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, licencja: CC BY 2.0.
Projekt fresków wykorzystujących sceny z Odysei i Eneidy powstał za czasów Jana III Sobieskiego. Można więc z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że król utożsamiał się z powracającym po wojnie do domu Odysem i poszukującym swego miejsca na ziemi Eneaszem. Nową małą ojczyzną Sobieskiego, miejscem odpoczynku po trudach wojennych stał się Wilanów. Dzielny Herkules przekształcił się w Odyseusza powracającego do swej Penelopy – Marysieńki – i w zbożnego Eneasza pokonującego wszystkie czyhające na niego niebezpieczeństwa i święcącego przykładem dla narodu. Jeżeli przypomnimy, że w XVII‑wiecznej poezji okolicznościowejpoezja okolicznościowapoezji okolicznościowej nazywano Turków Polifemami czy drapieżnymi harpiami, symboliczna treść malowideł staje się jeszcze bardziej oczywista. Misja króla i cel życia Jana Sobieskiego zostały spełnione. Freski wilanowskie stanowią hołd złożony dwóm antycznym herosom. Świadczą też o istotnym znaczeniu starożytnych opowieści jako źródeł inspiracji dla epoki nowożytnej. Bez znajomości treści eposóweposeposów, bez prześledzenia przygód bohaterów trudno dziś zrozumieć sposób myślenia i odczuwania dawnych mieszkańców rezydencji.
marmor Źródło: Barbara Milewska–Waźbińska, Trwalsze niż na wosku pismo na marmorze, dostępny w internecie: www.wilanow–palac.pl. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
O królu
Jan III Sobieski16961629
RPmbAGqikOuou
Obraz przedstawia portret tęgiego mężczyznę, około 40 roku życia, o ciemnych włosach i wąsach. Ubrany jest w typową polską zbroję zwaną karaceną, którą pokrywają srebrne metalowe łuski. Zbroja zasłania ramiona, tors, brzuch i podbrzusze mężczyzny. Jego lewe ramię zdobi czerwona szarfa, zaś skronie, na wzór rzymskich zwycięzców, wieńczy wieniec laurowy. W lewej ręce trzyma regiment, czyli krótką laskę będąca w armiach europejskich oznaką władzy wojskowej, zaś drugą rękę opiera na biodrze. Na stole, który znajduje się po prawej stronie, pokrytym suknem leży stylizowany na antyczny pozłacany hełm z pióropuszem. Na drugim planie u góry można dostrzec fragment złotego baldachimu zawieszonego nad głową mężczyzny, zaś w tle obraz czy fresk przedstawiający górski krajobraz.
Jan III Sobieski
Źródło: Daniel Schultz, 1680, domena publiczna.
Jan III Sobieski
Hetman i marszałek wielki koronny, pełnił najwyższe funkcje w wojsku polskim w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W roku 1674 został wybrany przez szlachtę na króla Polski. Gruntownie wykształcony, znający języki, wybitny wódz i strateg. W 1655 poznał i poślubił córkę francuskiego markiza Marię Kazimierę d’Arquien de la Granged'Arquien de la Granged’Arquien de la Grange, zwaną w Polsce Marysieńką. Ze względu na liczne obowiązki oraz prowadzone wojny, los często rozłączał króla z ukochaną żoną, dlatego stale pisywali do siebie listy miłosne, wydawane i chętnie czytane do dzisiaj. Jan III Sobieski zasłynął jako dowódca wielu zwycięskich operacji wojskowych. Pokonał wielką armię turecką pod Chocimiem (1673), pod Wiedniem (1683) oraz Parkanami (1683). W 1677 roku Sobieski nabył posiadłość Milanów pod Warszawą, w latach 1681 – 1696 powstał barokowy pałac otoczony pięknymi ogrodami i parkiem. Król chętnie tu odpoczywał z żoną i ośmiorgiem swoich dzieci. Dziś pałac znajduje się w granicach warszawskiej dzielnicy Wilanów.
d'Arquien de la Grange
[czytaj: darkię de la grandż]
Rutfrp14EBYRM
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowej odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R8OFXvQcRhb0l
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne polega na dopisaniu prawidłowych odpowiedzi.
Zadanie interaktywne polega na dopisaniu prawidłowych odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Rlet2doq4UO3m
Ćwiczenie 6
Zadanie interaktywne polega na przeciągnięciu wyrazów do odpowiednich miejsc.
Zadanie interaktywne polega na przeciągnięciu wyrazów do odpowiednich miejsc.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY-SA 4.0.
RxcNuROoqg7xi
Ćwiczenie 7
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowej odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RQ9dTRkX3soS5
Ćwiczenie 8
Zadanie interaktywne polega na dopisaniu poprawnych określeń.
Zadanie interaktywne polega na dopisaniu poprawnych określeń.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
ReVOddDjA91Xf
Ćwiczenie 9
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek.
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 10
Zastanów się i podaj co najmniej jeden tekst kultury, w którym pojawia się podróż lub wędrówka bohatera.
R1KVGqUhr3FCH
(Uzupełnij).
Przypomnij sobie treść omawianych dotychczas lektur.
Przykładowe teksty kultury, w których opisana została podróż:
przypowieść o synu marnotrawnym w Biblii;
przeprawa Mojżesza z ludem do Ziemi Obiecanej w Biblii;
Alicja w Krainie Czarów L. Carolla;
Cudowna podróż S. Lagerlöf;
Pinokio C. Collodiego;
Ania z Zielonego Wzgórza L.M. Montgomery;
Przygody Tomka Sawyera M. Twaina;
Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa C. S. Lewisa;
Hobbit J.R.R. Tolkiena.
Słownik
azyl
azyl
przenośnie: schronie, miejsce bezpiecznego pobytu
epos
epos
dłuższy utwór wierszowany, który opowiada o bohaterach narodowych na tle ważnych i przełomowych wydarzeń
elewacja
elewacja
zewnętrzna warstwa ściany budynku wraz z występującymi na niej elementami architektonicznymi
fasada
fasada
przednia ściana budynku
fresk
fresk
malowidło ścienne wykonane na mokrym tynku
marmor
marmor
inaczej: marmur
poezja okolicznościowa
poezja okolicznościowa
utwór, który opowiada o życiu postaci lub ważnych wydarzeń publicznych
zbożny
zbożny
poważny, skupiony
Notatki ucznia
R174bIvmQnJGU
(Uzupełnij).
Bibliografia
Milewska‑Waźbińska B., (2010), Trwalsze niż na wosku pismo na marmorze, [w:] www.wilanow‑palac.pl, [dostęp dn. 25.08.2022].