Wędrówki ryb

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wie, jak rozmnażają się ryby,

• zna charakterystyczne gatunki ryb, które odbywają wędrówki na tarło,

• zna powód, dla którego ryby poszukują odpowiedniego miejsca na tarło,

• wie, jakie problemy napotykają ryby w czasie wędrówek,

• zna sposoby ułatwiania rybom wędrówek.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi wymienić kilka gatunków ryb które odbywają wędrówki na tarło,

• potrafi narysować na mapie trasę wędrówki wybranego gatunku,

• potrafi wyjaśnić jak działalność człowieka ogranicza rybom wędrówki,

• potrafi podać korzyści dla przyrody, w tym i człowieka z wędrówek ryb.

c) Postawy

Uczeń:

• jest zaangażowany w wykonywanie poleceń,

• rozumie jak ważne jest pozostawienie rzek w stanie naturalnym,

• jest wrażliwy na piękno przyrody i wykazuje chęć jej ochrony,

• pragnie zgłębiać wiedzę na temat ryb.

2. Metoda i forma pracy

Słowne: pogadanka, praca z mapą, praca tekstem, indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Atlas ryb, podręcznik biologii ryb, mapa świata i Europy, mapa Polski z oznaczonymi zaporami na rzekach.

4. Przebieg zajęć

a) Faza wprowadzająca

1. Czynności organizacyjno – porządkowe.

2. Uczniowie przypominają podstawowe wiadomości dotyczące ryb, szczególnie sposoby rozmnażania.

3. Nauczyciel podaje temat lekcji i określa jej cele.

b) Faza realizacyjna

1. Uczniowie zastanawiają się, dlaczego ryby odbywają wędrówki.

2. Nauczyciel podsumowuje ich wypowiedzi i jasno określa, jaką funkcję biologiczną pełnią wędrówki.

3. Uczniowie korzystając z tekstu próbują na mapach prześledzić trasę wędrówek ryb (załącznik nr 1).

4. Przedstawiciele wybranych grup pokazują pozostałym uczniom na ściennej mapie świata i Europy trasy wędrówek węgorzy i łososi.

5. Uczniowie analizują mapę rozmieszczenia zapór wodnych w Polsce, przypominają sobie jak wygląda typowa zapora (załącznik nr2).

6. Nauczyciel podaje także inne gatunki ryb, które odbywają wędrówki tarliskowe. Prosi o uczniów o podanie propozycji, jak można ułatwić rybom migracje w górę rzeki..

c) Faza podsumowująca

1. Uczniowie opisują trasę wędrówki węgorzy i łososi.

2. Uczniowie określają zagrożenia ryb.

3. Uczniowie starają się podać korzyści, jakie czerpie świat przyrody z obecności wędrujących gatunków ryb.

4. Nauczyciel podsumowuje wypowiedzi uczniów, zwracając szczególną uwagę na potrzebę ochrony rzek w ich niezmienionym stanie.

5. Bibliografia

6. Załączniki

Załącznik nr1.

Korzystając z opisu spróbuj zaznaczyć na mapie trasę wędrówki węgorza, łososia (druga grupa).

Węgorz – większość swego życia spędza w wodach słodkich. Osobniki dorosłe, które żyją w wolno płynących wodach i jeziorach w pewnym momencie spływają w dół rzek i rozpoczynają swą wędrówkę na tarlisko. Uczeni długo nie mogli odnaleźć docelowego miejsca wędrówki węgorzy…aż w końcu udało się. Okazało się, iż węgorze spływają w rzek i jezior do morza i wędrują wraz z prądem oceanicznym, aż do wybrzeży Ameryki Północnej. Ich miejscem docelowym jest Morze Sargassowe, tam osobniki dorosłe odbywają tarło i giną. Larwy rozpoczynają wędrówkę z powrotem do rzek i jezior np. w Polsce.

Węgorz. Hensel K. „Świat zwierząt. Ryby”, Multico, Warszawa 1993.

R13dcWR8Jdfma

Łosoś – młode łososie przebywają w rzekach, aż osiągną wiek około 3 do 5 lat. Wówczas rozpoczynają wędrówkę w kierunku morza. Pokonują w nim nieraz bardzo duże odległości, łososie z Polski często znajdowane były w Zatoce Fińskiej i Botnickiej. Po około 2‑3 latach łososie zbliżają się do rzek i zaczynają wędrować w górę biegu tych samych cieków, w których przyszły na świat. Łososie zaczynają wstępować do Polskich rzek jesienią. Wynajdują odpowiednie miejsce – potok o kamienistym podłożu i wartkim nurcie gdzie składają ikrę. Następnie dorosłe osobniki spływają z powrotem do morza. Już nigdy nie powtórzą tej wędrówki.

Łosoś. Hensel K. „Świat zwierząt. Ryby”, Multico, Warszawa 1993.

RllJDkCBiYQ3a

Załącznik nr 2.

Położenie zapór wodnych na rzekach Polski. Dobrowolski K., Lewandowski K. „Ochrona środowisk wodnych i błotnych w Polsce”, Oficyna Wydawnicza Instytutu Ekologii PAN, Warszawa 1998.

Przeanalizuj poniższą mapę, określ w których regionach kraju jest ich najwięcej.

Jak myślisz, jaki wpływ mają zapory wodne na wędrówki ryb?

RF4GJ1p2BuS2c

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak