Wstęp

W XV wieku imperium tureckie panowało nad lądowymi szlakami handlowymi wiodącymi na Wschód. Skutkiem tego była wysoka cena towarów na rynkach europejskich. W Europie zaczęto też odczuwać niedobór kruszców szlachetnych, przede wszystkim złota i srebra, sprowadzanych ze Wschodu. Były one niezbędne. Dlaczego? Gdyż w XV wieku gospodarkę folwarczno‑pańszczyźnianągospodarka folwarczno‑pańszczyźnianagospodarkę folwarczno‑pańszczyźnianą zaczęła wypierać gospodarka towarowo‑pieniężna. Metalami szlachetnymi również płacono kupcom arabskim pośredniczącym w handlu ze Wschodem. Głód, epidemie i zniszczenia wojenne w Portugalii także negatywnie wpłynęły na gospodarkę europejską.

Niezbędne stało się znalezienie bezpiecznej drogi na Wschód, omijającej opanowane przez Turków dotychczasowe szlaki handlowe. Właśnie dlatego na przełomie XV i XVI wieku rozpoczęły się wyprawy europejskich żeglarzy, które doprowadziły do wielkich odkryć geograficznych. Równie ważnymi powodami ruszenia w nieznane były: misja szerzenia wiary chrześcijańskiej, a także chęć przeżycia przygody.

Również nauka sprzyjała wielkim wyprawom. Rozwój kartografii i udoskonalenie konstrukcji żaglowców umożliwiły pokonywanie dalekich tras bez konieczności zawijania do portu w celu uzupełnienia zapasów żywności i wody pitnej. Nowe wynalazki nawigacyjne były równie przydatne. Skonstruowano busolę umożliwiającą utrzymywanie stałego kursu bez konieczności obserwowania gwiazd, a kwadrant i astrolabium pomagały w określaniu szerokości geograficznych. Wszystko więc przemawiało za tym, aby  ruszać w świat…

ROhEUsePU77ym1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Nauczysz się
  1. opisywać przebieg największych wypraw odkrywczych, w szczególności Krzysztofa Kolumba i Ferdynanda Magellana,

  2. oceniać korzyści i zagrożenia wypraw do Nowego ŚwiataNowy ŚwiatNowego Świata.

1

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

  1. określa znaczenie wielkich odkryć geograficznych,

  2. opisuje rolę polskich badaczy i podróżników w poznawaniu świata.

m5187e5d37c35f74e_1502093859156_0

WIELKIE ODKRYCIA GEOGRAFICZNE - audiobook

Rozdziały audiobooka:

  1. Nowy Świat

  2. Odkryć i zniszczyć

  3. Stary Świat w Nowy Świat

1
Uwaga!

Notatka dla prowadzącego:

Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak wdrożyć materiały multimedialne w tok lekcji.

RTnoMgZcqe2RL1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wskazówka

Dlaczego wielkie odkrycia geograficzne zmieniły historię świata? Jakie korzyści, a jakie koszty niosły ze sobą? Uzasadnij swoją wypowiedź, podając przykłady.

RKbFEcRXDqEsT1
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Przyjrzyj się wyprawom geograficznym i odpowiedz, dlaczego były one skuteczne od XV wieku? Dlaczego tak wielu podróżników odkrywało w tamtych czasach nowe lądy?

Polecenie 2

Jakie negatywne konsekwencje miała kolonizacja Nowego ŚwiataNowy ŚwiatNowego Świata. Jak oceniasz postępowanie Europejczyków?

Polecenie 3

Mimo wielu negatywnych skutków podbojów nowych lądów, wskaż korzyści płynące z odkryć geograficznych. Które z nich uważasz za najważniejsze?

m5187e5d37c35f74e_1502093867461_0

Podsumowanie

Wielkie odkrycia geograficzne miały olbrzymi wpływ na historię świata.

Dlaczego?

Oto po raz pierwszy w historii Europejczycy dotarli do wszystkich zamieszkałych kontynentów i poznali je.

W ślad za pierwszymi wyprawami nastąpiły kolejne ekspedycje i odkrycia. Rozpoczął się okres kolonizacjikolonizacjakolonizacji. Zapoczątkowali go Portugalczycy i Hiszpanie, później dołączyli do nich Holendrzy, Anglicy i Francuzi. Dzięki wielkim odkryciom handel morski, dotąd prowadzony tylko w rejonie Morza Śródziemnego i Bałtyku, rozszerzył się na oceany i stał się światowym. Powstały nowe potęgi handlowe. W Nowym ŚwiecieNowy ŚwiatNowym Świecie rozwinęło się rolnictwo oraz rozpoczęto na wielką skalę eksploatację bogactw naturalnych. Sytuacja ta przyczyniła się do rozwoju nauki i techniki.

Zmienił się polityczny i gospodarczy obraz świata. Rozwinęła się  gospodarka towarowo‑pieniężna. Jednocześnie odkrycia geograficzne miały też skutki negatywne, takie jak częściowa zagłada ludności pierwotnie zamieszkującej zdobyte tereny, a także powstanie na wielką skalę niewolnictwa.

R1H3FgVRz5UQJ1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Praca domowa
Polecenie 4.1

Wyjaśnij, dlaczego wielkie odkrycia geograficzne dokonane na przełomie XV i XVI wieku miały wielki wpływ na historię świata?

Czy korzyści wynikające z odkryć przeważają nad ich negatywnymi skutkami? Uzasadnij odpowiedź.

m5187e5d37c35f74e_1503905579466_0

Zadania

Ćwiczenie 1
RdaFs3161BKr71
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 1 zatytułowane „Nowy Świat”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Po wysłuchaniu materiału, wybierz prawidłową odpowiedź.”. Poniżej polecenia zamieszczonych jest osiem różnych informacji które należy uzupełnić. Przy każdym zdaniu znajduje się okienko z wpisanym poleceniem „Wybierz odpowiedź” i strzałka, która pozwala rozwinąć listę odpowiedzi. Należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R1QaNZFOnajSr1
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 2 zatytułowane: „Odkryć i zniszczyć.”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Po zapoznaniu się treścią audiobooka „Odkryć i zniszczyć”, uzupełnij zdania odpowiedni wyrazami lub frazami. Skorzystaj z banku słów.”. Poniżej polecenia znajduje się tekst zawierający różne informacje dotyczące okresu wielkich odkryć geograficznych. W tekście jest szesnaście pól na które należy przeciągnąć i upuścić właściwe informacje znajdujące się pod tekstem. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R1AIqoYuVlWP71
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 3 zatytułowane: „Stary Świat w Nowy Świat” Poniżej znajduje się polecenie, które brzmi : „Po zapoznaniu się z materiałem „Stary Świat w Nowy Świat”, zdecyduj, czy informacje są prawdziwe, czy fałszywe.”. Poniżej w dziewięciu wierszach umieszczono dziewięć informacji, których prawdziwość należy określić. Opcje wyboru „Prawda” i „Fałsz” znajdują się po prawej stronie każdego zdania. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
m5187e5d37c35f74e_1502358147126_0

Słownik

Aztekowie
Aztekowie

lud indiański ze środkowego Meksyku, współtworzący duże imperium, podbite w 1521 przez Hiszpanów.

Encyklopedia PWN

gospodarka folwarczno‑pańszczyźniana
gospodarka folwarczno‑pańszczyźniana

rodzaj gospodarki polegającej na prowadzeniu gospodarstwa (folwarku) , którego właścicielem był szlachcic lub magnat (pan), przy wykorzystaniu służby dworskiej oraz chłopów pańszczyźnianych. W tych gospodarstwach uprawiano głównie zboża, które sprzedawano zagranicę oraz hodowano bydło i owce.

https://brainly.pl/

Chłopi byli zobowiązani do darmowej pracy na pańskim polu przez kilka dni w tygodniu.

gospodarka wolnorynkowa
gospodarka wolnorynkowa

rodzaj gospodarki, w której podmioty gospodarcze kierują się własnymi celami i starają się odnosić maksymalne korzyści nie uciekając się przy tym do pomocy ze strony państwa.

handel trójkątny
handel trójkątny

określenie przepływu towarów i ludzi (niewolników) w ramach handlu pomiędzy Europą, Afryką i Ameryką w okresie od połowy XVI wieku do połowy XIX wieku.

Wikipedia

Inkowie
Inkowie

Inka [hiszp. < keczua],

lud indiański zamieszkujący obszar dzisiejszego Peru, Boliwii i Ekwadoru, podbity przez Hiszpanów w roku 1533

kolonizacja
kolonizacja

[łac. colonia ‘osiedle’],

zakładanie nowych osad przez przybyszów z bliższych lub dalszych stron, związane z zagospodarowaniem na stałe ziem uprzednio nieeksploatowanych lub eksploatowanych przez ludność tubylczą;

Encyklopedia PWN

konkwista
konkwista

[hiszp. conquista ‘podbój’],

hiszpańskie wyprawy zbrojne prowadzone od 1493 roku, które drobnej szlachcie dostarczały ziem i poddanych.

Encyklopedia PWN

Nowy Świat
Nowy Świat

kontynenty półkuli zachodniej – Ameryka Północna i Ameryka Południowa

słownik PWN

Stary Świat
Stary Świat

Europa, Azja i Afryka

słownik PWN