Scenariusz lekcji – Wierzenia ludowe w literaturze polskiej XIX i XX wieku

Uczeń powinien:

1. znać treść omawianych utworów oraz fragmentów utworów;

2. znać pojęcie ludowości w literaturze i umieć je zobrazować przykładami.

Uczeń powinien:

1. rozpoznawać motywy wierzeń chłopskich w różnych dziełach literackich;

2. umieć porównywać utwory literackie z różnych epok o tym samym motywie;

3. argumentować swoją wypowiedź posługując się cytatami z omawianych utworów;

4. dyskutować;

5. samodzielnie pracować z tekstem wykorzystując i modyfikując zawarte w nim informacje**.**

Metoda i forma pracy

Analiza tekstu, dyskusja.

1. Wspólne przypomnienie treści przeczytanych wcześniej utworów: „Dziady” cz. II Adama Mickiewicza, „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego – omawiane wcześniej szczegółowo na lekcjach poświęconych tym lekturom; wybrane fragmenty „Widnokręgu” Wiesława Myśliwskiego przeczytane w domu.

2. Wyszukanie wspólnego dla wszystkich omawianych utworów motywu ludowego. Sformułowanie pojęcia ludowość w literaturze. Uczniowie na podstawie podanej przez nauczyciela definicji słownikowej wykazują cechy charakterystyczne dla danego prądu na przykładach z omawianych utworów. Przypomnienie sobie znaczenia pojęć użytych w definicji ze Słownika terminów literackich dotyczących zagadnienia.

ludowość w literaturze – program głoszący konieczność nawiązania do ludowej literatury, sformułowany po raz pierwszy w okresie romantyzmu. Wyraził się w zwrocie do motywów ludowych, przede wszystkim fantastycznych, w dążeniu do ukazywania świata przez pryzmat ludowego bohatera, w przywołaniu gatunków literackich, które do tej pory funkcjonowały głównie w folklorze (np. ballady). Charakteryzuje się paralelizmami, sylabotonizmem oraz często w nawiązywaniu do symboliki właściwej literaturze ludowej, a także niejednokrotnie stylizowaniem utworu na wzór twórczości ludowej, odwołaniami do historii i kultury ludowej w utworach, nawiązaniami do literatury ludowej (anonimowa twórczość, należąca do folkloru, pierwotnie przekazywana tylko ustnie).

na podstawie:

Słownika terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1976;

Wikipedii, wolnej encyklopedii: http://pl.wikipedia.org

3. Klasa wspólnie określa rodzaje relacji łączące istoty pozaziemskie z ludźmi żyjącymi w omawianych utworach.

4. Uczniowie wynotowują na tablicy konteksty omawianych sytuacji: zachowanie ludzi, rola przypisywana istocie pozaziemskiej, reakcje na konkretne działanie lub brak rzeczonego, uzasadnienie nastawienia psychicznego na odpowiedni rodzaj kontaktu z istotami. Nastrój charakterystyczny dla prób nawiązania kontaktu („Dziady” – groza, „Wesele” – poczucie zwyczajności, „Widnokrąg” – groteska).

5. Omówienie zbiorowe kontekstu kulturowego takich ujęć: romantyczna dychotomia świata, modernistyczny symbolizm, współczesne rozłączenie światów.

6. Umiejscowienie osoby mówiącej w dziele literackim i wynikające z tego konsekwencje.

7. Dyskusja o stosunku do wierzeń zaprezentowanych w utworach. Jak to ma się do współczesnego świata.

Bibliografia

1. Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II;

2. Stanisław Wyspiański „Wesele”;

3. Wiesław Myśliwski „Widnokrąg”;

4. „Słownik terminów literackich”, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1976;

5. „Wikipedia, wolna encyklopedia”: http://pl.wikipedia.org.

Wierzenia ludowe w literaturze polskiej XIX i XX wieku.

Zadanie domowe

Praca domowa: sporządź zaproszenie na wieczór z obrzędami. Pamiętaj o uwzględnieniu wszystkich elementów będących wyznacznikami tego gatunku wypowiedzi.