Ważne daty

Wprowadzenie do pojęcia witrażu

WitrażWitrażWitraż to barwna kompozycja szklana, która składa się z trzech głównych elementów: konturuKonturkonturu, barwyBarwabarwy i światła. Kontur wykonany jest z kompozycji ołowianych listewek, natomiast nośnikiem barwy są szkła w różnych kolorach. Obraz tworzony jest przez światło, które przechodzi przez połączone ze sobą szklane fragmenty.

R1PdUkfMdbyRN1

Ilustracja przedstawia cztery witraże autorstwa Kazimierza Rocheckiego, ukazujące „Ucztę Mesjańską” i składające się na jedną scenę. Pośrodku ustawiony jest stół nakryty białym obrusem. Za nim, w trzecim oknie stoi Chrystus, przed którym na stole stoi kielich oraz leży chleb. Po drugiej stronie stołu i w pozostałych oknach znajdują się apostołowie. W drugim witrażu, nad zebranymi wzlatuje Duch Święty, od którego koliście rozchodzą się promienie. W bocznych oknach wznoszą się anioły z trąbami.

Rx7fNZUrq294R1

Ilustracja fragment wielobarwnego witraża z widocznym podziałem szkiełek. Czarnymi strzałkami oznaczone zostały jego elementy i zamieszczone napisy: kontur i barwa.

Witraże można spotkać najczęściej w oknach kościołów. Technika witrażu upowszechniła się w sztuce gotyckiejSztuka gotyckasztuce gotyckiej. Tworzono wówczas wysokie świątynie, o dużych, strzelistych oknach, które miały wypełnić wnętrze światłem i nadać im lekkości. Czasem okna zajmowały całe ściany, czego przykładem jest kaplica Sainte Chapelle w Paryżu.

R13h7gAq0eqFc1

Ilustracja ukazuje zdjęcie z kaplicy Sainte Chapelle w Paryżu, przedstawiające witraże w absydzie. Okna podzielone są na dwie części i zwieńczone łukiem ostrym, w którego zwieńczeniu znajdują się maswerki. Smukłe witraże wykonane są z mniejszych elementów, wypełnionych barwnymi szkiełkami. Okna dzielą służki, przechodzące w łuki sklepienia, które łączą się w zworniku.

RG96HNh6j2UjR1

Ilustracja przedstawia wnętrze kaplicy Sainte Chapelle w Paryżu. Fotografia ukazuje widok na rozetę oraz podłużne, strzeliste okna. Ornament w rozecie tworzy rozchodzącą się promieniście różycę. We wnętrzach okien pojawiają się geometryczne podziały. We wszystkich witrażach przeważają kolory: niebieski i czerwony.

Treści zamieszczane na witrażach i ich właściwości

Witraże najczęściej przekazywały treści religijne, ilustrując tematy biblijne. Wraz z freskami i innymi dziełami sztuk obrazowych z okresu średniowiecza stanowiły Biblię PauperumBiblia PauperumBiblię Pauperum – służącą edukacji niepiśmiennych wiernych. Blask kolorowego światła symbolizującego blask Stwórcy podkreślał wzniosły charakter miejsca kultu.

Początkowo rysunek w witrażu był uproszczony, z czasem artyści coraz swobodniej poruszali się w technice, a rysunek nabierał precyzji i ekspresji.

R1HB0UCcgfYjw1

Zdjęcie przedstawia witraż z Katedry Najświętszej Marii Panny w Strasburgu. Jest dzielony w połowie poprzecznym ramieniem i zakończony półkoliście. Przedstawia postać Chrystusa jako króla w koronie, siedzącego na tronie i trzymającego kulę z krzyżem w lewej oraz buławę z lilijką w prawej dłoni. Po obu stronach, za Chrystusem stoją dwie postacie.

RMb8iRZzVzIBD1

Zdjęcie przedstawia wielobarwny witraż z Katedry w York z XII wieku. Ukazuje schematyczne przedstawienie postaci w pozycji siedzącej z rozłożonymi rękoma, otoczonej owalną mandorlą. Dokoła znajdują się motywy roślinne.

R1KjVobdWNbVA1

Zdjęcie przedstawia witraż z Katedry w Chartres z XIII wieku. Ukazuje Chrystusa i Apostołów, siedzących za stołem podczas Ostatniej Wieczerzy, przedstawionym w kole. Jezus trzyma kielich z winem. Po obu stronach znajdują się po dwie postacie. Tło jest niebieskie, a przestrzeń dookoła wypełniona jest czerwonymi szkiełkami. W narożnikach znajdują się motywy roślinne.

R19zftQ9uChMj1

Zdjęcie przedstawia witraże z Katedry w Notre Dame w Paryż z przełomu XIII i XIV wieku. Znajdują się na nim cztery podwójne, wysokie okna, zakończone ostrym łukiem. W każdym z nich zamieszczone są postacie. Witraże cechują się wielobarwnością, każdy z nich różni się innym zestawem kolorowych szkiełek.

R11DXfDxbf8nB1

Zdjęcie przedstawia fragment okna z witrażem z Katedry w. Vita w Pradze z XX wieku, zaprojektowany przez Alfonsa Muchę. Witraż utrzymany jest w konwencji secesji. Przedstawia scenę ukazującą początki chrześcijaństwa w Czechach. Centralna część obrazuje postać młodego św. Wacława oraz jego babkę św. Ludmiłę. Wokół tych postaci ukazane są sceny z życia misjonarzy z IX wieku Cyryla i Metodego. Chrzczą oni na obrazie swych słowiańskich uczniów. Dwie postacie kobiece na witrażu personifikują Czechów i Słowaków. Nad postaciami unosi się Jezus w pozie oranta. Witraż cechuje się wyrafinowaną linią w opracowaniu postaci i wielobarwnością.

RioYMLG298iEH1

Zdjęcie przedstawia witraż Stanisława Wyspiańskiego z wizerunkiem św. Stanisława. Utrzymany jest w secesyjnej formie - dominuje w nim wijąca się linia. Święty Stanisław ukazany jest schematycznie, prawą rękę ma skierowaną w kierunku głowy, w lewej trzyma pastorał. Na witrażu dominują kolory zimne - niebieski i biały. W kilku miejscach pojawiają się akcenty czerwieni.

Ewolucja witraży

Dawniej szkło było cennym tworzywem, dlatego wykorzystywano każdy, nawet najmniejszy kawałek. Stąd podział płaszczyzny metalowymi ramkami często był przypadkowy, wynikający z kształtu danego fragmentu szkła - linie łączeń przechodziły nawet przez twarze postaci.

W klasycznym witrażu istotną rolę gra konstrukcja, dlatego ważną częścią obrazu jest kontur metalowych ramek, który buduję obraz i stanowi o kompozycji.

R1HmkDZt8Ujh01

Zdjęcie przedstawia witraż Kazimierza Rocheckiego „Pierwszy upadek”. Ukazuje pierwszy upadek Jezusa podczas drogi na Golgotę. Postać Chrystusa odziana jest w białą tunikę i purpurowy płaszcz, na głowie założoną ma cierniową koronę. Przedstawiony jest w otoczeniu abstrakcyjnych kształtów o wijących się formach. Uwagę zwraca kolorystyka szkieł, utrzymana w intensywnych błękitach i czerwieni. W górnej części kolorystyka została rozjaśniona i stonowana - dominują w niej żółcienie i biele.

Z czasem szkło przestało być tak drogim materiałem, poznano także technologię farb transparentnychFarba transparentnafarb transparentnych, zaczęto więc używać coraz większych kawałków szkła i malować na nich fragmenty przedstawień - twarze, szaty lub elementy drugiego planu.

R1FghLKv6KizU1

Zdjęcie przedstawia fragment witraża Witolda Pochylskiego „Święta Rodzina”. Ukazuje głowę Matki Boskiej. Charakteryzacje się rysunkiem twarzy, na której został zaakcentowany światłocień. Głowę Marii pokrywa błękitny płaszcz.

R8fx8JvxCL4Hd1

Zdjęcie przedstawia fragment witraża Witolda Pochylskiego „Święty Izydor”. Ukazuje głowę świętego, uniesioną lekko w górę. Twarz charakteryzuje się światłocieniowym rysunkiem. Po lewej stronie widoczny jest fragment pejzażu z drzewem. Tłem jest błękitne niebo.

Obecnie artyści stosują także technikę fusinguFusingfusingu, czyli stapiania fragmentów szkła w specjalnych piecach, w bardzo wysokiej temperaturze. Dzięki temu uzyskują efekt połączenia barwnych szkiełek bez konturu metalowych ramek.

R22I976dPmEmI1

Ilustracja przedstawia witraż Andrzeja Kałuckiego „Nulla dies sine linea I, fusing”. Ukazuje szary prostokąt na pomarańczowym tle. Składa się z czterech szkieł. Powierzchnie zewnętrzne są pomalowane żółto‑czerwonymi kreskami z kilkunastoma pojedynczymi smugami linii czarnych, natomiast szary prostokąt w centrum posiada cechy grafiki.

R1VWG2xa888VK1

Ilustracja przedstawia fragment witraża Andrzeja Kałuckiego "Nulla dies sine linea I". Ukazuje żółto-czerwoną powierzchnię szkła, pomalowaną swobodnymi kreskami z kilkoma pojedynczymi smugami linii czarnych.

RSTpGFhxJLKmj1

Ilustracja przedstawia witraż Andrzeja Kałuckiego „Zaczarowana góra”. Ukazuje zielony trójkąt ze schematycznie naniesionymi drzewami. Tło tworzą fioletowe, niebieskie i szare linie na białym tle. Dolna część ma kolor szary z niebieskimi, krótkimi kreskami. Lewy, dolny róg trójkąta wystaje poza prostokątny kształt witraża.

RGbf1gJiQjfpU1

Zdjęcie przedstawia fragment witraża Andrzeja Kałuckiego „Zaczarowana góra”. Jest to zbliżenie na detal podnóża góry. Ukazane są niebieskie i zielone kreski na szarym tle.

Etapy powstawania witrażu

Klasyczny witraż powstaje według następujących etapów:

1. Stworzenie linearnego szkicu kompozycji z podziałem na szkiełka.

2. Dopasowanie odpowiednich barw.

3. Przeniesienie szkicu do rzeczywistych wymiarów w skali 1:1.

4. Wycinanie fragmentów ze szkła.

5. Owijanie wyciętych fragmentów taśmą miedzianą.

6. Łączenie ze sobą elementów za pomocą lutowania cyną.

Obejrzyj dokumentację zdjęciową ilustrującą wybrane etapy powstawania witrażu. Zapoznaj się także z filmem z pracowni artysty witrażysty.

Projekt witrażu.

RTFMJ5iYvVg8z1

Ilustracja przedstawia projekt witrażu. Jest to rysunek na kartonie obrazujący wszystkie podziały okien oraz zawierający linearny szkic kompozycji, uwzględniający podział na wszystkie szkiełka.

Witraż w trakcie procesu twórczego.

R1QB40Kb47Ayq1

Zdjęcie przedstawia witraż podczas procesu twórczego. Ukazuje fragment witraża, na który naniesione zostały warstwy barwne: tła oraz postaci, będącej tematem pracy.

Ten sam witraż jako zakończona realizacja.

RUMOWpI4QeyWn1

Zdjęcie przedstawia zakończoną realizację witraża autorstwa Kazimierza Rocheckiego „Chrzest w Jordanie”. Ukazuje św. Jana Chrzciciela, który polewa głowę Chrystusa, stojącego w wodzie i pochylającego się. Nad postaciami wzlatuje Duch Święty. Tłem jest pejzaż oraz błękitne pasy nieba.

RtlGJb0WgTcSlmc73853d585ef9e28_00000000000151

Film zatytułowany „Etapy powstawania witrażu”, przedstawia pracownię, w której artyści witrażownictwa prezentują kolejne prace przy tworzeniu dzieła. W filmie kolejne sceny dzielone są tekstami na czarnym tle, informującymi o kolejnych etapach pracy. Pierwszą informacja to „PRACOWNIA WITRAŻU”. W tej części zostało zaprezentowane wnętrze pracowni z regałami, szafami i dużym stołem pracownianym, nad którym znajdują się duże lampy. Przy stole stoi kobieta. Na czarnym tle pojawia się napis: „WYCINANIE SZKŁA NA PODSTAWIE LINEARNEGO SZKICU”. Na stole leżą kawałki szkła, nóż do cięcia, fioletowa szufelka na odpady. Kobieta trzyma szczypcami szybkę. Po jej odłożeniu łamie kawałki naciętego szkła. Kolejne ujęcie ukazuje widok na barwny projekt witraża na kartonie. Ruch kamery wiedzie na znajdujące się obok, wycięte z kartonu i ponumerowane kształty, następnie kamera kieruje na leżące na nich kawałki docięte szybki, kształtem dopasowane do szablonów na papierze. Kolejnym ujęciem jest kobieta wycinająca kształty z niebieskiego szkła na podstawie szablonów. Zbliżenie na dłonie kobiety, wykonującej cięcie nożem, potem na jej twarz. Kolejna informacja na czarnym tle: „Linearny szkic w skali 1:1. Widok na długi stół z rozłożonymi arkuszami papieru, przedstawiający rysunek witraża na papierze. W tle znajduje się kuchnia. Zbliżenie kamery na rysunek postaci z uniesioną ręką. Kolejna informacja na czarnym tle: „UKŁADANIE KAWAŁKÓW SZKŁA”. Ujęcie przedstawia kobietę, układającą kawałki wyciętych szkiełek w ramce. Ujęcie z innej strony ukazuje tę samą czynność. Powrót do poprzedniego widoku. Kolejne ujęcie to obraz z siedzącą we wnętrzu kobietą o skrzyżowanych, wyciągniętych do przodu nogach, której ciężar ciała spoczywa na wspartej na podłodze ręce. Ruch kamery kieruje w lewo - na kontur tej samej postaci z ponumerowanymi fragmentami ciała. Kadr z informacją na czarnym tle: „MALOWANIE SZKŁA FARBĄ NASZKLIWNĄ”. Ujęcie na pokrywanie pędzlem powierzchni szkła brązową farbą. Następne ujęcie zza pleców kobiety, trzymającej w ręku telefon komórkowy ze zdjęciem portretu Mikołaja Kopernika i wykonującej rysunek astronoma. Widok na fragment portretu Kopernika. Ponowne ujęcie zza ramienia kobiety. Kolejna scena przedstawia dwie postacie nanoszące patynę - najpierw zbliżenie, potem plan pełny. Zbliżenie na artystę sporządzającego napisy na rysunku witrażu. Kadr z informacją: „FARBA UTRWALONA W PIECU SZKLARSKIM”. Ujęcie dłoni trzymającej pomalowane i wycięte szkiełko. Następnie widok na piec i stojący obok stolik ze szkiełkami. Ruch kamery na piec po lewej stronie, w którym znajdują się pojedyncze szkiełka, przeznaczone na wypalanie. Kadr z informacją: „PIECE SZKLARSKIE”. Jazda kamery w pionie na piec z pomalowanymi szkiełkami. Ten sam widok w detalu. Ujęcie reprodukcji witraża Alfonsa Muchy. Kadr z tekstem: „MOCOWANIE SZKŁA ZA POMOCĄ OŁOWIANYCH PROFILI”. Widok na mocowanie ołowianych profili na rysunku witraża przez mężczyznę. Czarny kadr z informacją: „Lutowanie fragmentów konstrukcji”. Scena przedstawiająca lutowanie łączeń ołowianej taśmy (detal i zbliżenie). Kadr z napisem: „GOTOWY WITRAŻ”. Jazda kamery po widoku fragmentów, potem ujęcie całości witraża, następnie detale. Zbliżenia na widoki z różnych stron. Ujęcie oprawionego w oknie witraża. Widok ogólny pracowni. Zbliżenia na dekoracje, wykonane techniką witrażu. Czarne tło. W całym filmie tłem jest ambientowa muzyka elektroniczna - długie, delikatne, powtarzające się dźwięki.

Film zatytułowany „Etapy powstawania witrażu”, przedstawia pracownię, w której artyści witrażownictwa prezentują kolejne prace przy tworzeniu dzieła. W filmie kolejne sceny dzielone są tekstami na czarnym tle, informującymi o kolejnych etapach pracy. Pierwszą informacja to „PRACOWNIA WITRAŻU”. W tej części zostało zaprezentowane wnętrze pracowni z regałami, szafami i dużym stołem pracownianym, nad którym znajdują się duże lampy. Przy stole stoi kobieta. Na czarnym tle pojawia się napis: „WYCINANIE SZKŁA NA PODSTAWIE LINEARNEGO SZKICU”. Na stole leżą kawałki szkła, nóż do cięcia, fioletowa szufelka na odpady. Kobieta trzyma szczypcami szybkę. Po jej odłożeniu łamie kawałki naciętego szkła. Kolejne ujęcie ukazuje widok na barwny projekt witraża na kartonie. Ruch kamery wiedzie na znajdujące się obok, wycięte z kartonu i ponumerowane kształty, następnie kamera kieruje na leżące na nich kawałki docięte szybki, kształtem dopasowane do szablonów na papierze. Kolejnym ujęciem jest kobieta wycinająca kształty z niebieskiego szkła na podstawie szablonów. Zbliżenie na dłonie kobiety, wykonującej cięcie nożem, potem na jej twarz. Kolejna informacja na czarnym tle: „Linearny szkic w skali 1:1. Widok na długi stół z rozłożonymi arkuszami papieru, przedstawiający rysunek witraża na papierze. W tle znajduje się kuchnia. Zbliżenie kamery na rysunek postaci z uniesioną ręką. Kolejna informacja na czarnym tle: „UKŁADANIE KAWAŁKÓW SZKŁA”. Ujęcie przedstawia kobietę, układającą kawałki wyciętych szkiełek w ramce. Ujęcie z innej strony ukazuje tę samą czynność. Powrót do poprzedniego widoku. Kolejne ujęcie to obraz z siedzącą we wnętrzu kobietą o skrzyżowanych, wyciągniętych do przodu nogach, której ciężar ciała spoczywa na wspartej na podłodze ręce. Ruch kamery kieruje w lewo - na kontur tej samej postaci z ponumerowanymi fragmentami ciała. Kadr z informacją na czarnym tle: „MALOWANIE SZKŁA FARBĄ NASZKLIWNĄ”. Ujęcie na pokrywanie pędzlem powierzchni szkła brązową farbą. Następne ujęcie zza pleców kobiety, trzymającej w ręku telefon komórkowy ze zdjęciem portretu Mikołaja Kopernika i wykonującej rysunek astronoma. Widok na fragment portretu Kopernika. Ponowne ujęcie zza ramienia kobiety. Kolejna scena przedstawia dwie postacie nanoszące patynę - najpierw zbliżenie, potem plan pełny. Zbliżenie na artystę sporządzającego napisy na rysunku witrażu. Kadr z informacją: „FARBA UTRWALONA W PIECU SZKLARSKIM”. Ujęcie dłoni trzymającej pomalowane i wycięte szkiełko. Następnie widok na piec i stojący obok stolik ze szkiełkami. Ruch kamery na piec po lewej stronie, w którym znajdują się pojedyncze szkiełka, przeznaczone na wypalanie. Kadr z informacją: „PIECE SZKLARSKIE”. Jazda kamery w pionie na piec z pomalowanymi szkiełkami. Ten sam widok w detalu. Ujęcie reprodukcji witraża Alfonsa Muchy. Kadr z tekstem: „MOCOWANIE SZKŁA ZA POMOCĄ OŁOWIANYCH PROFILI”. Widok na mocowanie ołowianych profili na rysunku witraża przez mężczyznę. Czarny kadr z informacją: „Lutowanie fragmentów konstrukcji”. Scena przedstawiająca lutowanie łączeń ołowianej taśmy (detal i zbliżenie). Kadr z napisem: „GOTOWY WITRAŻ”. Jazda kamery po widoku fragmentów, potem ujęcie całości witraża, następnie detale. Zbliżenia na widoki z różnych stron. Ujęcie oprawionego w oknie witraża. Widok ogólny pracowni. Zbliżenia na dekoracje, wykonane techniką witrażu. Czarne tło. W całym filmie tłem jest ambientowa muzyka elektroniczna - długie, delikatne, powtarzające się dźwięki.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RtlGJb0WgTcSl

Film zatytułowany „Etapy powstawania witrażu”, przedstawia pracownię, w której artyści witrażownictwa prezentują kolejne prace przy tworzeniu dzieła. W filmie kolejne sceny dzielone są tekstami na czarnym tle, informującymi o kolejnych etapach pracy. Pierwszą informacja to „PRACOWNIA WITRAŻU”. W tej części zostało zaprezentowane wnętrze pracowni z regałami, szafami i dużym stołem pracownianym, nad którym znajdują się duże lampy. Przy stole stoi kobieta. Na czarnym tle pojawia się napis: „WYCINANIE SZKŁA NA PODSTAWIE LINEARNEGO SZKICU”. Na stole leżą kawałki szkła, nóż do cięcia, fioletowa szufelka na odpady. Kobieta trzyma szczypcami szybkę. Po jej odłożeniu łamie kawałki naciętego szkła. Kolejne ujęcie ukazuje widok na barwny projekt witraża na kartonie. Ruch kamery wiedzie na znajdujące się obok, wycięte z kartonu i ponumerowane kształty, następnie kamera kieruje na leżące na nich kawałki docięte szybki, kształtem dopasowane do szablonów na papierze. Kolejnym ujęciem jest kobieta wycinająca kształty z niebieskiego szkła na podstawie szablonów. Zbliżenie na dłonie kobiety, wykonującej cięcie nożem, potem na jej twarz. Kolejna informacja na czarnym tle: „Linearny szkic w skali 1:1. Widok na długi stół z rozłożonymi arkuszami papieru, przedstawiający rysunek witraża na papierze. W tle znajduje się kuchnia. Zbliżenie kamery na rysunek postaci z uniesioną ręką. Kolejna informacja na czarnym tle: „UKŁADANIE KAWAŁKÓW SZKŁA”. Ujęcie przedstawia kobietę, układającą kawałki wyciętych szkiełek w ramce. Ujęcie z innej strony ukazuje tę samą czynność. Powrót do poprzedniego widoku. Kolejne ujęcie to obraz z siedzącą we wnętrzu kobietą o skrzyżowanych, wyciągniętych do przodu nogach, której ciężar ciała spoczywa na wspartej na podłodze ręce. Ruch kamery kieruje w lewo - na kontur tej samej postaci z ponumerowanymi fragmentami ciała. Kadr z informacją na czarnym tle: „MALOWANIE SZKŁA FARBĄ NASZKLIWNĄ”. Ujęcie na pokrywanie pędzlem powierzchni szkła brązową farbą. Następne ujęcie zza pleców kobiety, trzymającej w ręku telefon komórkowy ze zdjęciem portretu Mikołaja Kopernika i wykonującej rysunek astronoma. Widok na fragment portretu Kopernika. Ponowne ujęcie zza ramienia kobiety. Kolejna scena przedstawia dwie postacie nanoszące patynę - najpierw zbliżenie, potem plan pełny. Zbliżenie na artystę sporządzającego napisy na rysunku witrażu. Kadr z informacją: „FARBA UTRWALONA W PIECU SZKLARSKIM”. Ujęcie dłoni trzymającej pomalowane i wycięte szkiełko. Następnie widok na piec i stojący obok stolik ze szkiełkami. Ruch kamery na piec po lewej stronie, w którym znajdują się pojedyncze szkiełka, przeznaczone na wypalanie. Kadr z informacją: „PIECE SZKLARSKIE”. Jazda kamery w pionie na piec z pomalowanymi szkiełkami. Ten sam widok w detalu. Ujęcie reprodukcji witraża Alfonsa Muchy. Kadr z tekstem: „MOCOWANIE SZKŁA ZA POMOCĄ OŁOWIANYCH PROFILI”. Widok na mocowanie ołowianych profili na rysunku witraża przez mężczyznę. Czarny kadr z informacją: „Lutowanie fragmentów konstrukcji”. Scena przedstawiająca lutowanie łączeń ołowianej taśmy (detal i zbliżenie). Kadr z napisem: „GOTOWY WITRAŻ”. Jazda kamery po widoku fragmentów, potem ujęcie całości witraża, następnie detale. Zbliżenia na widoki z różnych stron. Ujęcie oprawionego w oknie witraża. Widok ogólny pracowni. Zbliżenia na dekoracje, wykonane techniką witrażu. Czarne tło. W całym filmie tłem jest ambientowa muzyka elektroniczna - długie, delikatne, powtarzające się dźwięki.

Zadania

RUUrjsAVHZnGw

Ćwiczenie 2

W jakim celu sporządza się szkic witraża?

W jakim celu sporządza się szkic witraża?

Czy końcowa realizacja dzieła jest wiernym odwzorowaniem szkicu?

Nie

.................

R1R9aivqUVqKT

Ćwiczenie 4

Wyjaśnij, na czym polega technika fusingu.

Wyjaśnij, na czym polega technika fusingu.

Przyjrzyj się niżej zamieszczonym dziełom i zaznacz te, które są wykonane techniką fusingu.

• 1
• 2
• 3
• 4

Witraże w gotyku

W architekturze gotyku, w szczytach budowli lub nad portalamiPortalportalami, umieszczano często okrągłe okno, zwane rozetąRozetarozetą, wypełnione zazwyczaj kompozycją witrażową. Ma ona charakter dekoracyjny, jest symetrycznaKompozycja symetrycznasymetryczna i składa się z powielanych elementów ornamentowych.

RQ7XgN4kLFw6H1

Zdjęcie przedstawia witraż z Katedry Notre Dame w Paryżu. Ukazuje rozetę wraz ze znajdującymi się pod nią, dolnymi, trójkątnymi okienkami. Rozeta ma układ promienisty, składa się z wielobarwnych szkiełek, w których dominują kolory: niebieski i czerwony. Rozeta w centrum ukazuje Matkę Boską w otoczeniu postaci ze Starego Testamentu.

R1IpCaSQclPkF1

Zdjęcie przedstawia rozetę i pięć podłużnych okien z witrażami umieszczonymi poniżej rozety w Katedrze Chartres. W centralnej części rozety znajduje się Jezus Chrystus. Poniżej rozety znajdują się cztery smukłe witraże zakończone łukiem ostrym.

Polecenie 3

Twórz tradycyjnie I

Potrzebne materiały: kwadratowa kartka, nożyczki

Przygotuj kwadratową kartkę i nożyczki. Postępuj zgodnie z instrukcją.

R37KSarNeG3Us1

Zastanów się, czym jest symetria. Postaraj się stworzyć definicję terminu i wyjaśnij ją koleżance lub koledze.

Rola światła w witrażu

Światło buduje obraz w witrażu i jest jego ważnym elementem. Przechodząc przez barwne szkiełka, maluje także wnętrze kościoła, co obrazują poniższe zdjęcia.

RiRaw5Csxaatf1

Zdjęcie przedstawia przenikające przez witraż światło słoneczne, padające na posadzkę. W podłodze odbijają się kolorowe plamy światła.

Ru7SDwCtMEh5a1

Fotografia przedstawia fragment witraża, przez który przenika światło. Na niebieskim tle ukazany jest rozświetlony, jasny krzyż o rozmazanych konturach.

RYm5UW4PAAZHa1

Zdjęcie przedstawia ścianę wejściową do kościoła z głównym i dwoma bocznymi wejściami, ozdobionymi witrażami. Wpadające przez nie światło odbija się w posadzce, tworząc barwne odbicie wejścia.

RBtRXFPOAeJwp1

Zdjęcie ukazuje jasną ścianę wypełnioną dużymi oknami z witrażami. Przenikające światło odbija się na posadzce, tworząc barwną mozaikę.

RTGJ12M6mbQyv1

Zdjęcie ukazuje okna z witrażami we wnętrzu z masywnymi kolumnami. Przenikające światło tworzy na podłodze barwne plamy, które odbijają się na wzorzystym dywanie z motywami kwiatowymi. Razem tworzą niezwykłe efekty barwne. Od kolumn pada szeroki cień.

W zależności od natężenia światła wzrasta nasycenie barwNasycenie barwnasycenie barw. Widziany obraz zależny jest od pogody, pory dnia, pory roku. Inaczej będzie wyglądał witraż w słoneczny, letni dzień, inaczej w zimowy poranek, inaczej w Norwegii, a inaczej w Brazylii.

RKePGTRgDjABB

Ćwiczenie 5

Jaką role pełni światło przenikające przez witraż?

Jaką role pełni światło przenikające przez witraż?

Na zdjęciach widać ten sam witraż w dwóch ujęciach. Sugerując się natężeniem światła i nasyceniem barw, dopasuj do nich wymienione poniżej hasła określające pory dnia i roku, w których wykonano zdjęcia.

Popołudnie zimą, Południe latem

.................

.................

Witraże zazwyczaj są dużych rozmiarów i oglądamy je z odległości. Autorzy często przy dużych płaszczyznach barwnych, np. obrazując niebo, stosują różne odcienie danego koloru, czyli monochromatyczneMonochromatyzmmonochromatyczne zestawienia kolorystyczne, co wpływa na dekoracyjność witrażu.

RobOyNB9YDxVt1

Zdjęcie przedstawia witraż Witolda Pochylskiego „Dyptyk zielony”. Ukazuje asymetryczne, nierówne kręgi, tworzące przekrój pnia w kolorach zielonym i brązowym. Barwny motyw zamieszczony jest na białym i transparentnym tle.

R1WMWcBb9ImBH1

Zdjęcie przedstawia witraż Witolda Pochylskiego „Dyptyk zielony”. Ukazuje asymetryczne, nierówne kręgi, tworzące przekrój pnia w kolorach zielonym i brązowym. Barwny motyw zamieszczony jest na białym i transparentnym tle.

Sztuka wirażowa w secesji

Duży rozkwit sztuki witrażowej przypada na okres secesjiSecesjasecesji. Na przełomie XIX/XX wieku Louis Comfort Tiffany opracował nową technikę wytwarzania witraży. Do łączenia kolorowych szkiełek wykorzystywał folię miedzianą i cynę, co w porównaniu z klasyczną techniką było łatwiejsze i dawało większe możliwości tworzenia zróżnicowanych kompozycji. Technika ta stała się bardzo popularna i stosowana jest do dziś.

Dzięki Tiffany’emu witraż został wykorzystany w sztukach użytkowych. Artysta był prekursorem lamp witrażowych, które stały się bardzo popularne na całym świecie. Produkowane do dzisiejszego dnia lampy nazywane są od imienia twórcy - tiffany.

RbXDLW16sIrIz1

Zdjęcie przedstawia wiszącą lampkę witrażową Tiffany'ego. Zawiera motywy roślinne w czerwono-zielonych barwach.

RqdGb2yTE18wZ1

Zdjęcie przedstawia lampkę nocną, stojącą na drewnianym blacie. Klosz lampki jest wykonany z wielobarwnego witraża. Światło włączonej lampy odbija się od blatu.

RrCRrLLohyFqi1

Zdjęcie przedstawia zbiór lampek nocnych, wykonanych techniką Tiffany'ego. Są ustawione na podestach na różnych poziomach. Wszystkie są włączone. Światło przenikające przez ich klosze tworzy efekty barwne na ścianie,

R1cnvYnRYXlb8

Ćwiczenie 7

Opowiedz, czym różni się witraż gotycki od współczesnego?

Opowiedz, czym różni się witraż gotycki od współczesnego?

Zaznacz witraże, które są gotyckie.

• Katedra Notre Dame w Paryżu
• Pierwszy upadek
• Sainte Chapelle w Paryżu

Słownik pojęć

Galeria dzieł sztuki

R1PdUkfMdbyRN1

Ilustracja przedstawia cztery witraże autorstwa Kazimierza Rocheckiego, ukazujące „Ucztę Mesjańską” i składające się na jedną scenę. Pośrodku ustawiony jest stół nakryty białym obrusem. Za nim, w trzecim oknie stoi Chrystus, przed którym na stole stoi kielich oraz leży chleb. Po drugiej stronie stołu i w pozostałych oknach znajdują się apostołowie. W drugim witrażu, nad zebranymi wzlatuje Duch Święty, od którego koliście rozchodzą się promienie. W bocznych oknach wznoszą się anioły z trąbami.

R13h7gAq0eqFc1

Ilustracja ukazuje zdjęcie z kaplicy Sainte Chapelle w Paryżu, przedstawiające witraże w absydzie. Okna podzielone są na dwie części i zwieńczone łukiem ostrym, w którego zwieńczeniu znajdują się maswerki. Smukłe witraże wykonane są z mniejszych elementów, wypełnionych barwnymi szkiełkami. Okna dzielą służki, przechodzące w łuki sklepienia, które łączą się w zworniku.

RG96HNh6j2UjR1

Ilustracja przedstawia wnętrze kaplicy Sainte Chapelle w Paryżu. Fotografia ukazuje widok na rozetę oraz podłużne, strzeliste okna. Ornament w rozecie tworzy rozchodzącą się promieniście różycę. We wnętrzach okien pojawiają się geometryczne podziały. We wszystkich witrażach przeważają kolory: niebieski i czerwony.

R1HB0UCcgfYjw1

Zdjęcie przedstawia witraż z Katedry Najświętszej Marii Panny w Strasburgu. Jest dzielony w połowie poprzecznym ramieniem i zakończony półkoliście. Przedstawia postać Chrystusa jako króla w koronie, siedzącego na tronie i trzymającego kulę z krzyżem w lewej oraz buławę z lilijką w prawej dłoni. Po obu stronach, za Chrystusem stoją dwie postacie.

RMb8iRZzVzIBD1

Zdjęcie przedstawia wielobarwny witraż z Katedry w York z XII wieku. Ukazuje schematyczne przedstawienie postaci w pozycji siedzącej z rozłożonymi rękoma, otoczonej owalną mandorlą. Dokoła znajdują się motywy roślinne.

R1KjVobdWNbVA1

Zdjęcie przedstawia witraż z Katedry w Chartres z XIII wieku. Ukazuje Chrystusa i Apostołów, siedzących za stołem podczas Ostatniej Wieczerzy, przedstawionym w kole. Jezus trzyma kielich z winem. Po obu stronach znajdują się po dwie postacie. Tło jest niebieskie, a przestrzeń dookoła wypełniona jest czerwonymi szkiełkami. W narożnikach znajdują się motywy roślinne.

R19zftQ9uChMj1

Zdjęcie przedstawia witraże z Katedry w Notre Dame w Paryż z przełomu XIII i XIV wieku. Znajdują się na nim cztery podwójne, wysokie okna, zakończone ostrym łukiem. W każdym z nich zamieszczone są postacie. Witraże cechują się wielobarwnością, każdy z nich różni się innym zestawem kolorowych szkiełek.

R11DXfDxbf8nB1

Zdjęcie przedstawia fragment okna z witrażem z Katedry w. Vita w Pradze z XX wieku, zaprojektowany przez Alfonsa Muchę. Witraż utrzymany jest w konwencji secesji. Przedstawia scenę ukazującą początki chrześcijaństwa w Czechach. Centralna część obrazuje postać młodego św. Wacława oraz jego babkę św. Ludmiłę. Wokół tych postaci ukazane są sceny z życia misjonarzy z IX wieku Cyryla i Metodego. Chrzczą oni na obrazie swych słowiańskich uczniów. Dwie postacie kobiece na witrażu personifikują Czechów i Słowaków. Nad postaciami unosi się Jezus w pozie oranta. Witraż cechuje się wyrafinowaną linią w opracowaniu postaci i wielobarwnością.

RioYMLG298iEH1

Zdjęcie przedstawia witraż Stanisława Wyspiańskiego z wizerunkiem św. Stanisława. Utrzymany jest w secesyjnej formie - dominuje w nim wijąca się linia. Święty Stanisław ukazany jest schematycznie, prawą rękę ma skierowaną w kierunku głowy, w lewej trzyma pastorał. Na witrażu dominują kolory zimne - niebieski i biały. W kilku miejscach pojawiają się akcenty czerwieni.

R1HmkDZt8Ujh01

Zdjęcie przedstawia witraż Kazimierza Rocheckiego „Pierwszy upadek”. Ukazuje pierwszy upadek Jezusa podczas drogi na Golgotę. Postać Chrystusa odziana jest w białą tunikę i purpurowy płaszcz, na głowie założoną ma cierniową koronę. Przedstawiony jest w otoczeniu abstrakcyjnych kształtów o wijących się formach. Uwagę zwraca kolorystyka szkieł, utrzymana w intensywnych błękitach i czerwieni. W górnej części kolorystyka została rozjaśniona i stonowana - dominują w niej żółcienie i biele.

R1FghLKv6KizU1

Zdjęcie przedstawia fragment witraża Witolda Pochylskiego „Święta Rodzina”. Ukazuje głowę Matki Boskiej. Charakteryzacje się rysunkiem twarzy, na której został zaakcentowany światłocień. Głowę Marii pokrywa błękitny płaszcz.

R8fx8JvxCL4Hd1

Zdjęcie przedstawia fragment witraża Witolda Pochylskiego „Święty Izydor”. Ukazuje głowę świętego, uniesioną lekko w górę. Twarz charakteryzuje się światłocieniowym rysunkiem. Po lewej stronie widoczny jest fragment pejzażu z drzewem. Tłem jest błękitne niebo.

R22I976dPmEmI1

Ilustracja przedstawia witraż Andrzeja Kałuckiego „Nulla dies sine linea I, fusing”. Ukazuje szary prostokąt na pomarańczowym tle. Składa się z czterech szkieł. Powierzchnie zewnętrzne są pomalowane żółto‑czerwonymi kreskami z kilkunastoma pojedynczymi smugami linii czarnych, natomiast szary prostokąt w centrum posiada cechy grafiki.

RSTpGFhxJLKmj1

Ilustracja przedstawia witraż Andrzeja Kałuckiego „Zaczarowana góra”. Ukazuje zielony trójkąt ze schematycznie naniesionymi drzewami. Tło tworzą fioletowe, niebieskie i szare linie na białym tle. Dolna część ma kolor szary z niebieskimi, krótkimi kreskami. Lewy, dolny róg trójkąta wystaje poza prostokątny kształt witraża.

RUMOWpI4QeyWn1

Zdjęcie przedstawia zakończoną realizację witraża autorstwa Kazimierza Rocheckiego „Chrzest w Jordanie”. Ukazuje św. Jana Chrzciciela, który polewa głowę Chrystusa, stojącego w wodzie i pochylającego się. Nad postaciami wzlatuje Duch Święty. Tłem jest pejzaż oraz błękitne pasy nieba.

RQ7XgN4kLFw6H1

Zdjęcie przedstawia witraż z Katedry Notre Dame w Paryżu. Ukazuje rozetę wraz ze znajdującymi się pod nią, dolnymi, trójkątnymi okienkami. Rozeta ma układ promienisty, składa się z wielobarwnych szkiełek, w których dominują kolory: niebieski i czerwony. Rozeta w centrum ukazuje Matkę Boską w otoczeniu postaci ze Starego Testamentu.

R1IpCaSQclPkF1

Zdjęcie przedstawia rozetę i pięć podłużnych okien z witrażami umieszczonymi poniżej rozety w Katedrze Chartres. W centralnej części rozety znajduje się Jezus Chrystus. Poniżej rozety znajdują się cztery smukłe witraże zakończone łukiem ostrym.

RYm5UW4PAAZHa1

Zdjęcie przedstawia ścianę wejściową do kościoła z głównym i dwoma bocznymi wejściami, ozdobionymi witrażami. Wpadające przez nie światło odbija się w posadzce, tworząc barwne odbicie wejścia.

RBtRXFPOAeJwp1

Zdjęcie ukazuje jasną ścianę wypełnioną dużymi oknami z witrażami. Przenikające światło odbija się na posadzce, tworząc barwną mozaikę.

RobOyNB9YDxVt1

Zdjęcie przedstawia witraż Witolda Pochylskiego „Dyptyk zielony”. Ukazuje asymetryczne, nierówne kręgi, tworzące przekrój pnia w kolorach zielonym i brązowym. Barwny motyw zamieszczony jest na białym i transparentnym tle.

R1WMWcBb9ImBH1

Zdjęcie przedstawia witraż Witolda Pochylskiego „Dyptyk zielony”. Ukazuje asymetryczne, nierówne kręgi, tworzące przekrój pnia w kolorach zielonym i brązowym. Barwny motyw zamieszczony jest na białym i transparentnym tle.

RbXDLW16sIrIz1

Zdjęcie przedstawia wiszącą lampkę witrażową Tiffany'ego. Zawiera motywy roślinne w czerwono-zielonych barwach.

RqdGb2yTE18wZ1

Zdjęcie przedstawia lampkę nocną, stojącą na drewnianym blacie. Klosz lampki jest wykonany z wielobarwnego witraża. Światło włączonej lampy odbija się od blatu.

RrCRrLLohyFqi1

Zdjęcie przedstawia zbiór lampek nocnych, wykonanych techniką Tiffany'ego. Są ustawione na podestach na różnych poziomach. Wszystkie są włączone. Światło przenikające przez ich klosze tworzy efekty barwne na ścianie,

RK4B68j9WTbni1

Zdjęcie przedstawia witraż, ukazujący scenę ukrzyżowania Jezusa.

R1aOUmHhlNGj81

Ilustracja przedstawia witraż Stanisława Wyspiańskiego "Bóg Ojciec - Stań się". Ukazuje Boga w momencie stwarzania świata, z uniesioną do góry lewą ręką. Prawą rękę ma wyciągniętą przed siebie. Postać Boga Ojca charakteryzuje ogromna ekspresja i dynamizm. Ciemne barwy (zielenie, fiolety i błękity) zostały rozświetlone czerwienią i żółcieniem.

R14btljJTb8j31

Zdjęcie przedstawia witraż ukazujący Króla Dawida.

RlxkPEqrJNFwl1

Ilustracja przedstawia witraż Charlesa Hosmera Morse'a „Wiosna”. Ukazuje motywy roślinne. Wewnątrz, w obramowaniu z napisem „SPRING”, znajdują się tulipany na tle krajobrazu. Tło wypełniają inne motywy roślinne. oraz geometryczne.

R11ByhqqmbDBi1

Zdjęcie przedstawia witraż "Dziewczyna z kwiatami wiśni" autorstwa Tiffany Glass & Decorating Company. Ukazuje dziewczynę o delikatnej urodzie w otoczeniu kwiatów wiśni. Witraż jest owalny, posiada obramowanie w kształcie zielonej otoczki. Tło ilustracji jest czarne.

R1avUQ81MORoE1

Ilustracja przedstawia witraż Anny Koli „Bez tytułu”. Ukazuje uskrzydloną postać ze zwieszoną głową. W tle znajdują się abstrakcyjne kształty, wychodzące poza ramy witraża. Całość jest utrzymana w odcieniach szarości.

R7aiXfyoPlSet1

Ilustracja przedstawia witraż Anny Koli „Pod wiatr”. Ukazuje stojącego mężczyznę, częściowo przysłoniętego skośnymi, nierównymi pasami barwnych, witrażowych smug. Tło witraża jest ciemnoniebieskie.