Witraż. Symbolika i technika
Witraż. Symbolika i technika.
technika wykonywania witrażu
symbolika witrażu
słownictwo związane z architekturą
Umiejętności
korzystanie z różnych źródeł informacji
posługiwanie się słownictwem związanym z architekturą i malarstwem
interpretowanie nieliterackich tekstów kultury
Metoda i forma pracy
Wykład, pogadanka, praca w grupach
Forma: grupowa, zbiorowa
Środki dydaktyczne
zdjęcia różnych witraży
Przywitanie uczniów.
Sprawdzenie obecności.
Przedstawienie uczniom celów lekcji.
Zapisanie na tablicy tematu lekcji.
Nauczyciel wyświetla na rzutniku witraż (zał.). Uczniowie próbują odpowiedzieć na pytanie: jakie elementy tworzą witraż? Starają się zdefiniować to pojęcie. Opisują witraże, które sami widzieli. Należy skojarzyć witraże ze sztuką gotycką (zespoły witraży we Francji: Chartres, Bourges, katedra Notre‑Dame i St. Chapelle w Paryżu). Uczniowie mogą skorzystać z różnych słowników, aby podać definicję witrażu.
2. Nauczyciel podaje informacje: w IV wieku wspominano o witrażach (filozof Lactantius), w V wieku witraże składano w drzewie, a pod koniec VIII stulecia i na początku IX w miedzi. W IX wieku występują witraże malowane. Ich rozwój to czas średniowiecznego gotyku. Witraże w Polsce były wykonywane dopiero w XIV wieku, głównie w Krakowie. O estetyce witrażu decyduje:
różnica skali – mają one bardzo duże rozmiary i oglądamy je z dystansu
siła promieniowania kolorystycznego szkła, która przewyższa intensywność, jaką osiąga się pigmentami w zwyczajnym malarstwie.
3. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Każda z grup otrzymuje cytat.
I gr. „Piękny dom Boży promienieje blaskiem złota, aby wspanialej rozbłysło bezcenne światło wiary” (anonimowy napis, który widnieje na mozaice w kościele św. Kosmy i Damiana).
II gr. „Bóg jest światłem” (Ewangelia św. Jana).
Każda z grup na podstawie tych cytatów, a także odwołując się do wiedzy na temat istoty sztuki gotyckiej, ma za zadanie opowiedzieć o miejscu i symbolice witrażu w katedrze.
Wnioski: światło, jakie dają witraże, to odblask świata boskiego, piękno wykonania witrażu to cześć oddana Bogu; metafizyka światła; cel dydaktyczny – sacra scriptura, witraż – „samoświecąca ściana barwna”.
4. Wykład nauczyciela dotyczący techniki wykonywania witraży. Witraż to kompozycja. Przeważają kolory: czerwień, błękit, biel, fiolet. Kawałki kolorowego szkła oprawiane są w ołowiane ramki. Różnicowano kawałki tego szkła przez podmalowanie pędzlem en camaϊeu – substancją składającą się z tlenków miedzi, żelaza i cyny – zarówno w sposób lazurowy, jak i kryjący, co pozwalało na stopniowanie wartości barwnych. Proces ten pozwalał uzyskać czytelność obrazu – rysy twarzy, fałdy ubrań, a także regulować siłę promieniowania barwnych szkieł.
Faza podsumowująca
Sporządzenie notatki z lekcji.
Podziękowanie uczniom za udział w lekcji.
Bibliografia
Rzepińska M., Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Warszawa 1973.
Hrebeniuk A., Witraże‑Mozaiki, Sztuka barwnych szkieł i kamyków, Kraków 1938.
Załączniki
Zadanie domowe
Napisz na następną lekcję wypracowanie na wybrany temat. Zwróć uwagę na formę pracy. Pamiętaj, aby zajęła ona ok. jednej strony A4.
Zredaguj opis dowolnego witrażu.
„Witraż jest dziedziną sztuki średniowiecza, w której rola barwy i światła osiągnęła swój wyraz najpełniejszy i wypowiedziała się w sposób najbardziej specyficzny i oryginalny”. To słowa Marii Rzepińskiej, autorki książki pt. „Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego”. Czy zgadzasz się z nimi? Rozprawka.
Zaprojektuj własny witraż. Uwzględnij wszystkie jego elementy.