Właściwe odżywianie warunkiem zdrowia
Odpowiednio zbilansowana dieta oraz regularna aktywność fizyczna pozytywnie wpływają nie tylko na nasze zdrowie fizyczne. Poprawiają również zdolność do koncentracji, zwiększają odporność na stres oraz polepszają nasze samopoczucie. Z ich pomocą można zapobiec, a nawet zahamować i cofnąć przebieg wielu niebezpiecznych chorób.
Jakie znasz grupy związków organicznych.
Jakie funkcje w organizmie pełni woda.
Jakie znasz przykłady i źródła witamin.
Omówisz zasady zdrowego żywienia i stylu życia dzieci i młodzieży.
Uzasadnisz konieczność stosowania diety zróżnicowanej i dostosowanej do potrzeb organizmu z uwagi na wiek, płeć, stan zdrowia, aktywność fizyczną.
Dokonasz analizy konsekwencji zdrowotnych niewłaściwego odżywiania: otyłość, nadwaga, anoreksja, bulimia.
Obliczysz wskaźnik BMI i dokonasz interpretacji wyniku.
1. Zasady zdrowego odżywiania
Sposób odżywiania decyduje o stanie zdrowia, ma wpływ na wzrost i rozwój fizyczny oraz psychiczny. Znajomość i przestrzeganie zasad zdrowego żywienia zwiększa szanse na długie życie w zdrowiu. Właściwa dieta zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu niebezpiecznych chorób.
Codzienna dieta powinna być:
zróżnicowanazróżnicowana, czyli uwzględniająca rozmaite produkty, np. warzywa i źródła białka (ryby, różne gatunki mięsa, serów i innych przetworów mlecznych, także warzyw strączkowych), oraz składająca się z posiłków przyrządzanych na różne sposoby;
pełnowartościowa, czyli dostarczająca organizmowi zarówno składników energetycznych, jak i budulcowych i regulacyjnych; najlepiej złożona z produktów mało przetworzonych, które zachowują podczas przygotowania do spożycia możliwie dużo witamin i soli mineralnych (w przypadku produktów roślinnych – błonnika);
zrównoważona, czyli dostarczająca organizmowi składników pokarmowych we właściwych ilościach i proporcjach, dostosowanych do jego potrzeb.
Czynnik | Zapotrzebowanie pokarmowe |
---|---|
Wiek | Dzieci, młodzież w okresie dojrzewania mają zwiększone zapotrzebowanie głównie na pełnowartościowe białka zwierzęce, wapń, fosfor, witaminy |
Płeć | Mężczyźni na ogół mają większe zapotrzebowanie na składniki odżywcze i energetyczne niż kobiety |
Aktywność fizyczna | Większe zapotrzebowanie na składniki odżywcze i energetyczne mają osoby pracujące fizycznie i sportowcy |
Stan zdrowia | Żywienie dietetyczne powinno być dostosowane do choroby, aby oszczędzić chory narząd i przyspieszyć proces powrotu do zdrowia. Np. dieta lekkostrawna zalecana jest w chorobach wątroby i nerek, wysokobiałkowa – w przypadku chorób nowotworowych, niskotłuszczowa – przy miażdżycy, chorobach trzustki i pęcherzyka żółciowego, a niskoenergetyczna – podczas leczenia otyłości |
Pora roku | Latem zwiększone jest zapotrzebowanie na płyny, zimą – na witaminę DIndeks dolny 33 i składniki energetyczne |
Dieta wegetariańska jest oparta na produktach pochodzenia roślinnego, wyklucza mięso i jego przetwory. Źle skonstruowana, stosowana bez nadzoru lekarza dietetyka, może prowadzić do niedoboru białka, niektórych pierwiastków, np. wapnia, żelaza oraz witamin, np. witaminy DIndeks dolny 33. Odpowiednio stosowana dieta wegetariańska jest zdrowa i nie ustępuje diecie mięsnej, ponadto ma sens ekonomiczny, ponieważ produkcja roślinna jest tańsza od zwierzęcej.
Podstawę zdrowego stylu życia stanowi aktywność fizyczna, na którą powinno się codziennie przeznaczać co najmniej godzinę. Zaleca się także ograniczanie czasu oglądania telewizji, korzystania z komputera i innych urządzeń elektronicznych do 2 godzin dziennie. Aby zadbać o regenerację organizmu i wypoczynek dla mózgu, należy spać od 8 do 10 godzin. Warto kłaść się spać i wstawać regularnie o tych samych porach, a także ograniczyć korzystanie z urządzeń elektronicznych tuż przed snem.
Ważne jest, aby posiłki spożywane były regularnie, o tych samych porach. Po każdym z nich należy pamiętać o dokładnym umyciu zębów, co pozwoli na zapobieganie próchnicy i innym chorobom. Najzdrowszym napojem gaszącym pragnienie jest woda – jej dzienne spożycie powinno wynosić co najmniej 1,5 litra. Przy większym wysiłku fizycznym lub wyższych temperaturach otoczenia zapotrzebowanie na wodę rośnie.
Podstawowymi składnikami codziennej diety powinny być różnorodne warzywa i owoce. Zalecane jest spożywanie min. 400 g warzyw i owoców dziennie. Zawierają one wiele witamin, mikroelementów, błonnika i przeciwutleniaczy. Regularne ich spożywanie zmniejsza ryzyko rozwoju wielu chorób.
Zbilansowana dieta powinna również zawierać produkty zbożowe, szczególnie te pełnoziarniste – mąka i pieczywo razowe, kasze, pełnoziarniste makarony, brązowy ryż oraz naturalne płatki zbożowe (owsiane, jęczmienne, żytnie).
W okresie wzrostu i rozwoju młodego organizmu zaleca się także spożywanie od 750 mililitrów do litra produktów mlecznych (mleka, jogurtu naturalnego, maślanki, kefiru). Produkty mleczne są źródłem dobrze przyswajalnego wapnia niezbędnego dla zdrowia kości i zębów. Istotne jest również spożywanie pełnowartościowego białka. Jego źródłem mogą być mięso i jaja, jednak należy wybierać chude mięso i ograniczyć spożywanie przetworzonych produktów mięsnych, ponieważ ich nadmierne spożycie jest niekorzystne dla zdrowia. Warto także min. 2 razy w tygodniu jeść morskie ryby, które są źródłem cennych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega‑3. Bardzo dobrym źródłem białka w diecie są również warzywa strączkowe, m.in. fasola, bób, groch, ciecierzyca czy soczewica. Stanowią one alternatywę dla mięsa.
Ograniczyć należy spożywanie słodyczy oraz słodkich napojów. Nie dostarczają one niezbędnych składników odżywczych i przyczyniają się do rozwoju próchnicy oraz nadmiernej masy ciała. Tłuszcze zwierzęce, zawierające duże ilości nasyconych kwasów tłuszczowych warto zastąpić olejami roślinnymi. Oleje roślinne stanowią bogate źródło jednonienasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, chroniących przed wieloma chorobami.
Powinno się unikać również nadmiernego spożycia soli, słonych potraw i produktów (przekąsek i produktów typu fast food). Dużo zdrowszą alternatywą są owoce, niesolone orzechy oraz nasiona.
W opracowywaniu codziennej diety pomocny jest talerz zdrowego żywienia. Jest to graficzne przedstawienie zaleceń żywieniowych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego.
Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej na talerzu zdrowego żywienia, dbając o odpowiednie proporcje.
Białko czerp głównie z roślin strączkowych i produktów pełnoziarnistych.
Wzbogacaj każdy posiłek warzywami lub owocami.
Ograniczaj spożycie:
tłuszczów, w szczególności zwierzęcych,
produktów smażonych,
białego pieczywa,
słonych produktów.
Zrezygnuj ze spożywania:
cukru, słodyczy, słodkich gazowanych napojów,
produktów typu fast food.
Pij codziennie co najmniej 1,5 litra wody.
Spożywaj 4‑5 posiłków dziennie, nie podjadaj pomiędzy posiłkami.
Ostatni posiłek spożyj 2‑3 godziny przed snem.
Dbaj, by najadać się, ale nie przejadać.
Do najczęstszych błędów żywieniowych należą:
niedostatek ryb, warzyw i owoców,
podjadanie między posiłkami,
nieregularne spożywanie posiłków,
brak drugiego śniadania lub zastępowanie go słodką bułką albo batonem,
niejedzenie pierwszego śniadania.
Intensywny trening zawodowego sportowca wymaga (w zależności od dyscypliny sportu) dostarczenia z pokarmem 3,5‑6 tysięcy kcal.
2. Potrzeby energetyczne organizmu
Podstawowy warunek zdrowego odżywiania to zrównoważenie wydatków energetycznych i ilości spożywanego pokarmu. Jeśli ilość przyjętej energii równa się ilości zużytej, masa ciała pozostaje stała.
W okresie dojrzewania zapotrzebowanie na energię jest duże, gdyż organizm wykorzystuje ją do podtrzymania czynności życiowych, w dużym stopniu nakierowanych na jego rozwój. Dodatkowo energię pochłania także aktywność fizyczna oraz wysiłek związany z nauką.
Ilość zużytej i wydatkowanej energii wyrażamy w kilokaloriachkaloriach [kcal] lub kilodżulach [kJ]. Prawidłowy rozwój i utrzymanie odpowiedniej masy ciała są możliwe wtedy, gdy organizm otrzymuje tyle energii, ile jest w stanie zużyć. W takiej sytuacji bilans energetycznybilans energetyczny jest zrównoważony i wynosi zero. Aby mieć kontrolę nad bilansem energetycznym, trzeba wiedzieć, ile energii zawierają zjadane przez nas produkty, oraz znać zapotrzebowanie energetyczne swojego organizmu. Dzięki temu można przygotować właściwie skomponowane posiłki zaspokajające to zapotrzebowanie.
Jeśli w pokarmach pobieramy więcej energii niż zużywamy, powstaje dodatni bilans energetyczny, który prowadzi do nadwagi, a jeśli taki stan utrzymuje się przez dłuższy czas – do otyłości. Jej konsekwencjami jest szereg chorób wynikających z posiadania nadmiarowych kilogramów. Jeśli zużywamy więcej energii niż spożywamy, w organizmie powstaje ujemny bilans energetyczny, co prowadzi do spadku wagi, a w konsekwencji do niedowagi, osłabienia i wyniszczenia organizmu.
Posiłek spożyty przez ucznia w ciągu dnia powinien dostarczać 100 % energii, w tym:
I śniadanie 25 %,
II śniadanie 10 %,
obiad 35 %,
podwieczorek 10 %,
kolacja 20 %.
Dla każdego można wyliczyć zapotrzebowanie energetyczne organizmu. Zależy ono przede wszystkim od wieku, płci, aktywności fizycznej, stanu zdrowia i rodzaju wykonywanej pracy.
W utrzymaniu zrównoważonego bilansu energetycznego organizmu pomaga regularne kontrolowanie masy ciała z wykorzystaniem wskaźnika masy ciała BMIwskaźnika masy ciała BMI. Pozwala on określić, czy proporcje między masą ciała a jego wysokością są prawidłowe i ocenić, czy występuje nadwaga lub otyłość, a także ryzyko wystąpienia związanych z nimi chorób. Wskaźnik ten obliczamy, dzieląc masę ciała (w kg) przez wzrost (w m), podniesiony do kwadratu (). Wskaźnik ten daje właściwy obraz proporcji masy ciała i wzrostu tylko dla osób dorosłych.
Wartość BMI i jego interpretacja | Ryzyko chorób towarzyszących otyłości |
---|---|
<18,5 niedowaga | małe |
18,5 ‑ 24,9 prawidłowa masa ciała | przeciętne |
25 ‑ 29,9 nadwaga | umiarkowane |
30 ‑ 34,9 otyłość I stopnia | znaczne |
35 ‑ 39,9 otyłość II stopnia | poważne |
>40 otyłość III stopnia | olbrzymie |
Produkt | kcal |
---|---|
1 kajzerka (50 g) | 150 |
1 kromka chleba razowego | 70 |
masło (5 g) | 74 |
ser gouda (20 g) | 79 |
1 jajko | 70 |
szynka z indyka (20 g) | 17 |
ziemniaki (średnia porcja) | 100 |
kotlet mielony | 240 |
udko z kurczaka pieczone | 155 |
zupa pomidorowa z ryżem (1 talerz) | 137 |
sok pomarańczowy (1 szklanka) | 112 |
brokuł gotowany (100 g) | 60 |
pomidor (100 g) | 20 |
banan (100 g) | 90 |
surówka z marchewki (100 g) | 50 |
cukierek czekoladowy | 60 |
Jeśli codziennie spożyjemy o 500 kcal więcej niż potrafimy zużyć, to po tygodniu będziemy ważyć o pół kilograma więcej. Z kolei codzienny trening, który zużywa 500 kcal, spowoduje podobną utratę wagi.
3. Zaburzenia odżywiania
Zaburzenia odżywiania stają się problemem społecznym. Obecnie, kiedy na wyciągniecie ręki jest mnóstwo pokarmów gotowych od razu do spożycia, zwykle bardzo kalorycznych i atrakcyjnych smakowo, trudno się im oprzeć. Równocześnie społeczne oczekiwania są takie, że prawie każdy chce mieć szczupłą sylwetkę. W efekcie wiele osób przejada się, na zmianę ze stosowaniem restrykcyjnych diet. Nadmierne jedzenie lub jego przesadne ograniczanie często wynikają ze stresu, który zwykle jest ważną, choć niejedyną przyczyną zaburzeń odżywiania.
Choroby dotyczące zaburzeń odżywiania to m.in. anoreksja i bulimia. AnoreksjaAnoreksja (jadłowstręt psychiczny) to choroba, której przyczyny nie są jeszcze do końca poznane. Najczęściej ma ona podłoże psychiczne, może towarzyszyć chorobom nowotworowym, zaburzeniom pracy układu pokarmowego, depresji. Osoby chore na anoreksję, bez względu na wartość masy swojego ciała, zawsze są z niej niezadowolone, uważają się za grube i za wszelką cenę chcą pozbyć się kolejnych kilogramów. Brak apetytu (w zaawansowanych stadiach choroby zanika odczuwanie głodu), niechęć do jedzenia, intensywne ćwiczenia fizyczne, przyjmowanie środków przeczyszczających skutkują spadkiem masy ciała (u osób dorosłych nawet do 35 kg, czasem jeszcze mniej). Z niedowagi i niedożywienia bierze się anemia, spadek odporności organizmu, zaburzenia hormonalne (np. pracy układu rozrodczego), uszkodzenia wątroby, nerek. Wycieńczenie organizmu może prowadzić do śmierci.
BulimiaBulimia (żarłoczność psychiczna) to choroba, której przyczyną są zaburzenia psychiczne, depresja, traumatyczne przeżycia, urazy z dzieciństwa, brak akceptacji w środowisku. Osoby cierpiące na bulimię mają okresowe, niekontrolowane napady jedzenia (w ciągu dnia mogą spożyć nawet 20 tysięcy kcal). Jedzą po kryjomu, często w nocy, spożywając nawet półprodukty, np. surowy makaron, mrożonki. Objadaniu się towarzyszy lęk przed przytyciem, dlatego też zaraz po zjedzeniu chorzy prowokują wymioty lub przyjmują środki przeczyszczające. Bulimia prowadzi do spadku masy ciała, zaburzeń pracy serca i gospodarki wodnej, niedoborów składników mineralnych, a częste wymioty (kwaśna treść pokarmowa) niszczą błonę śluzową przewodu pokarmowego i przyczyniają się do próchnicy zębów. Leczenie anoreksji i bulimii wymaga wsparcia ze strony bliskich oraz opieki lekarzy – psychiatry oraz dietetyka.
Choroby wynikające z niedożywienia prowadzą do wyniszczenia organizmu, a u dzieci do zahamowania rozwoju fizycznego i umysłowego. Przyczyną chorób może być nie tylko wygłodzenie, ale również niepełnowartościowa dieta, która zaspokaja głód, ale nie dostarcza organizmowi niezbędnych składników pokarmowych.
Najczęściej występujące choroby to:
kwashiorkor (niedobór białka),
kurza ślepota (niedobór witaminy A),
krzywica (niedobór witaminy DIndeks dolny 33),
próchnica zębów (niedobór wapnia, fosforu),
osteoporoza (niedobór witaminy DIndeks dolny 33, wapnia, fosforu),
anemia (niedobór żelaza).
Wśród osób z zaburzeniami odżywiania są również takie, które jedzą w nocy: wstają z łóżka nawet po kilka razy i wyjadają dosłownie wszystko, co znajduje się w domu. Jak się okazuje, rano nie pamiętają o tym, że jadły, a jednym z dowodów nocnej uczty są resztki jedzenia.
4. Wiem, co jem
Aby możliwie długo zachować świeżość, smak i zapach produktów spożywczych, od dawna dodaje się do nich różne substancje konserwujące. Jedną z nich jest sól kuchenna. Mięso natarte grubą warstwą soli, przechowywane w chłodzie długo zachowuje świeżość. Obecnie, podczas wytwarzania, transportu i przechowywania żywności, oprócz soli wykorzystuje się bardzo wiele substancji – dodatków do żywnościdodatków do żywności. Pozwalają one nie tylko zabezpieczyć ją przed zepsuciem w drodze od producenta do konsumenta, ale także uatrakcyjnić jej wygląd, smak i zapach.
W dużym uproszczeniu wszystkie dodatki do żywności można podzielić na 2 grupy: naturalne (substancje pochodzące bezpośrednio z surowców naturalnych i związki chemiczne o budowie identycznej jak naturalne) oraz sztuczne (wytworzone przez człowieka, niemające swoich naturalnych odpowiedników). Przyjęto, że wszystkie tego typu substancje będą umownie oznaczane symbolem literowym E z indeksem cyfrowym. Wyróżniamy wśród nich:
barwniki (E 100‑E 199) to substancje, które zachowują naturalną barwę produktu lub nadają mu kolor utracony podczas produkcji; masło i żółty ser mają barwę prawie białą, którą poprawia się, dodając żółty barwnik (np. pochodzący z marchewki lub zsyntetyzowany w laboratorium karoten);
substancje konserwujące (konserwanty E 200‑E 299), które uniemożliwiają lub hamują rozwój drobnoustrojów rozkładających żywność i przedłużają trwałość produktu, najczęściej do tych celów wykorzystuje się benzoesan sodu, cukier, sól kuchenną, kwas cytrynowy, ocet;
przeciwutleniacze (E 300‑E 399) zabezpieczają składniki żywności przed procesami utleniania, np. masło przed jełczeniem; najpopularniejszym przeciwutleniaczem jest kwas askorbinowy, czyli witamina C (E 300);
zagęszczacze, stabilizatory, emulgatory (E 400‑E 499) to substancje odpowiadające za wygląd i konsystencję produktu. Powodują, że żywność zachowuje swoją strukturę podczas transportu i przechowywania, łączą ze sobą substancje, które trudno połączyć, np. wodę i tłuszcz; dzięki nim powstają m.in. lody i majonez oraz tłuszcze do smarowania pieczywa; do przygotowania produktów o określonej strukturze (konsystencji) wykorzystuje się najczęściej substancje pochodzenia roślinnego, np. lecytynę, agar, gumę arabską, mączkę chleba świętojańskiego.
Dodatki do żywności są badane pod względem skutków zdrowotnych, a następnie dopuszczane do użytku przez Ministerstwo Zdrowia oraz władze Unii Europejskiej. Producenci są zobowiązani do zamieszczania na opakowaniach produktów informacji o obecności dodatków.
Substancje dodawane do żywności mają swoje zalety, ale również i wady. Spożyte w nadmiarze mogą być przyczyną zaburzeń pracy układu pokarmowego, nadciśnienia, nowotworów, ponadto nasilają objawy alergii. Najbardziej wrażliwe na nie są małe dzieci, osoby starsze, alergicy. Szczególnie należy dbać, by rzadko spożywać produkty zawierające benzoesan sodu, dwutlenek siarki, siarczyny, azotyny, azotany, sorbitol, aspartam.
Wybierając w sklepie produkty żywnościowe, należy czytać etykiety produktów. Dostarczają one informacji nie tylko o zastosowanych dodatkach, ale także o wartości odżywczej i energetycznej. W podejmowaniu decyzji o wyborze danego produktu (i jego ilości) pomaga wskaźnik GDA (wskazane dzienne spożycie) zamieszczany na opakowaniach.
Suszone owoce (np. morele) często są konserwowane dwutlenkiem siarki lub siarczynami, które zalicza się do substancji alergizujących i szkodliwych dla zdrowia. Ich ilość w produkcie można zmniejszyć przed spożyciem, płucząc owoce lub mocząc przez chwilę w gorącej wodzie.
Przeanalizuj etykietę i oceń wartość odżywczą wybranego przez siebie produktu spożywczego.
Odczytaj i wypisz z niej:
nazwę produktu,
dane producenta/importera,
skład produktu,
wartość energetyczną produktu,
referencyjną wartość spożycia,
termin przydatności do spożycia,
warunki przechowywania produktu.
RmtbNuD5BdVzI
Wyszukaj w internecie i przeanalizuj wartość odżywczą wybranego przez siebie produktu spożywczego. Odczytaj i wypisz:
dane producenta/importera,
skład produktu,
wartość energetyczną produktu,
referencyjną wartość spożycia,
termin przydatności do spożycia,
warunki przechowywania produktu.
5. Choroby przewodu pokarmowego
Niewłaściwe odżywianie i tryb życia, brak higieny związanej z przygotowywaniem i spożywaniem posiłków mogą być przyczyną chorób układu pokarmowego.
Nazwa choroby | Przyczyna | Objawy | Leczenie | Profilaktyka |
---|---|---|---|---|
Zatrucie pokarmowe | spożycie pokarmów lub płynów zakażonych bakteriami np. salmonellą, | nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka, gorączka | odpowiednie nawodnienie organizmu, stosowanie probiotyków, właściwa dieta | przestrzeganie higieny przygotowywania i spożywania pokarmów, obróbka termiczna pokarmów, zwierzęta domowe należy trzymać z dala od jedzenia, miejsca przechowywania i przygotowywania posiłków |
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy | zakażenie bakterią Helicobacter pylori, palenie papierosów, | ból żołądka szczególnie na czczo, uczucie pieczenia w przewodzie pokarmowym | podawanie antybiotyków i leków zmniejszających wydzielanie kwasu solnego w żołądku, zaprzestanie palenia papierosów, właściwa dieta | unikanie stresu, palenia papierosów, stosowania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych właściwa dieta |
Rak jelita grubego | genetyczne i środowiskowe (palenie tytoniu, brak aktywności fizycznej, dieta uboga w błonnik), | krwawienie z przewodu pokarmowego, biegunki, zaparcia, anemia, utrata masy ciała | operacyjne usunięcie zmienionych tkanek, często z odcinkiem jelita grubego, chemioterapia | aktywność fizyczna, regularne spożywanie owoców i warzyw, ograniczenie spożywania tłuszczów pochodzenia zwierzęcego |
Wirusowe zapalenie wątroby typu A | zakażenie drogą pokarmową (zakażona woda, żywność umyta zakażoną wodą) wirusem typu A (HAV) | brak apetytu, nudności wymioty, zażółcenie skóry i białkówki oka | odpowiednie nawodnienie organizmu, właściwa dieta | szczepienia ochronne, picie wody przegotowanej |
Wirusowe zapalenie wątroby typu B | zakażenie wirusem typu B (HBV) krew, kontakty seksualne, z matki na dziecko w czasie porodu | najczęściej przebieg jest bezobjawowy, w stadium zaawansowanym zażółcenie białek oczu i skóry, wymioty, ból w prawym podżebrzu | właściwie dobrana dieta nie obciążająca wątroby, podawanie leków przeciwwirusowych | szczepienia ochronne, unikanie kontaktu z krwią osoby zarażonej, unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych |
Wirusowe zapalenie wątroby typu C | zakażenie wirusem typu C (HCV) przez krew, głównie podczas wykonywania zabiegów medycznych: | najczęściej przebieg jest bezobjawowy, utrata masy ciała, niewydolność wątroby | właściwie dobrana dieta nie obciążająca wątroby, podawanie leków przeciwwirusowych | unikanie kontaktu z krwią osoby zarażonej, unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych |
Podsumowanie
Codzienna dieta powinna być zróżnicowana, pełnowartościowa i zrównoważona.
Dieta dopasowana do potrzeb organizmu (wieku, płci, stanu zdrowia, poziomu aktywności fizycznej) jest warunkiem zdrowia.
Zasady zdrowego stylu życia zostały opracowane w postaci „Talerza zdrowego żywienia”.
Na aktywność fizyczną powinno się codziennie przeznaczać co najmniej godzinę.
Najzdrowszym napojem jest woda, której dzienne spożycie powinno wynosić co najmniej 1,5 litra.
Konsekwencjami dodatniego bilansu energetycznego utrzymującego się przez dłuższy czas oraz spożywania dużych ilości wysokoprzetworzonych produktów może być nadwaga i otyłość.
Anoreksja i bulimia to choroby dotyczące zaburzenia odżywiania o podłożu psychicznym, które skutkują silnym wyniszczeniem organizmu.
Działania profilaktyczne, które można podjąć w celu zmniejszenia ryzyka chorób układu pokarmowego to m.in. zdrowa dieta, przestrzeganie higieny przygotowywania i spożywania pokarmów, unikanie stresu i używek, regularna aktywność fizyczna oraz szczepienia ochronne.
Etykiety produktów spożywczych dostarczają wielu cennych informacji i pozwalają dokonać wyboru wartościowej żywności.
Praca domowa
Słownik
jadłowstręt psychiczny, choroba cywilizacyjna; zaburzenia odżywiania na tle psychicznym, które polegają na nieprawidłowym postrzeganiu własnego ciała i podejmowaniu celowych działań prowadzących do obniżenia jego masy; jej skutkiem jest wyniszczenie organizmu a nawet śmierć
różnica między ilością energii spożywanej w pokarmach a zużywanej przez organizm
żarłoczność psychiczna, choroba cywilizacyjna; zaburzenia odżywiania na tle psychicznym, polegające na okresowym pochłanianiu ogromnych ilości pokarmu i wywoływaniu wymiotów
dieta dostarczająca organizmowi różnorodnych składników pokarmowych
substancje dodawane do żywności, pozbawione wartości odżywczej, wykorzystywane jako środki konserwujące, podnoszące walory smakowe i zapachowe spożywanych produktów
jednostka energii; ilość energii potrzebna do ogrzania 1 g wody o 1 °C
współczynnik masy ciała służący do oceny proporcji masy ciała w stosunku do wzrostu, obliczany jako iloraz masy ciała (kg) i wzrostu (m) podniesionego do kwadratu
Zadania
Oceń prawdziwość stwierdzeń i zaznacz odpowiedź Prawda lub Fałsz.
Prawda | Fałsz | |
Codzienna dieta powinna być dostosowana między innymi do pory roku. | □ | □ |
Dietetycy zalecają spożywanie smakowych serków, jogurtów i słodzonych soków, gdyż zawierają one dużo energii. | □ | □ |
Wskaźnik masy ciała pozwala ocenić zaawansowanie miażdżycy. | □ | □ |
Warzywa i owoce są cennym źródłem błonnika. | □ | □ |