Właściwości amin

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna metody otrzymywania i właściwości amin.

b) Umiejętności

Uczeń odróżnia aminy od innych związków organicznych.

2. Metoda i forma organizacji lekcji

Pogadanka, praca zbiorowa, praca indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Sprawdzenie listy obecności.

2. Pogadanka na temat amin.

b) Faza realizacyjna

1. Wprowadzenie pojęcia aminy. Zapisanie przez uczniów definicji amin:

Aminy są to pochodne amoniaku, w cząsteczce którego przynajmniej jeden atom wodoru został zastąpiony przez grupę alkilową bądź arylową.

Podanie na podstawie analogii podziału amin i zapisanie go w zeszytach.

Wyróżniamy

• aminy alifatyczne, np.: metyloaminę CHIndeks dolny 3₃-NHIndeks dolny 2₂,

• aminy aromatyczne, np.: aminobenzen (anilina) CIndeks dolny 6₆HIndeks dolny 5₅NHIndeks dolny 2₂,

• aminy aromatyczno‑alifatyczne.

Aminy można też podzielić ze względu na rzędowość:

• pierwszorzędowe R‑NHIndeks dolny 2₂,

• drugorzędowe RIndeks dolny 1₁-NH‑RIndeks dolny 2,_2,

• trzeciorzędowe (RIndeks dolny 1₁)Indeks dolny 3₃N,

2. Właściwości amin. Określanie przez uczniów na podstawie próbki dowolnej aminy podstawowych właściwości amin. Uzupełnianie wiedzy w trakcie obserwacji i analizowania właściwości próbki amin - lektura odpowiedniego fragmentu zamieszczonego w podręczniku. Konsultacja spostrzeżeń z nauczycielem i zapisanie notatek w zeszytach.

a) alifatyczne:

• właściwości fizyczne i chemiczne są zbliżone do właściwości amoniaku,

• wodne roztwory mają odczyn zasadowy,

• mają nieprzyjemny zapach,

• reagują z HNOIndeks dolny 2₂:

I rzędowe dają alkohol, wodę i azot

CHIndeks dolny 3₃NHIndeks dolny 2₂ + HNOIndeks dolny 2₂ = CHIndeks dolny 3₃OH + HIndeks dolny 2₂O + NIndeks dolny 2₂

II rzędowe dają nitrozoaminy

III rzędowe nie reagują

• reagują z mocnymi kwasami tworząc sole amin,

CHIndeks dolny 3₃NHIndeks dolny 2₂ + HCl = CHIndeks dolny 3₃NHIndeks dolny 2₂*HCl (chlorowodorek metyloaminy)

b) aromatyczne:

• ciecze lub ciała stałe o nieprzyjemnym zapachu,

• trudnorozpuszczalne w wodzie,

• mają mniejszą zasadowość niż aimny alifatyczne (wynika to z oddziaływania wolnej pary elektronowej NHIndeks dolny 2₂ z sekstetem elektronowym),

• z mocnymi kwasami tworzą mniej trwałe sole niż aminy alifatyczne.

3. Otrzymywanie amin

Zapisanie przez uczniów sposobów otrzymywania amin.

Aminy alifatyczne - reakcja amoniaku z fluoropochodnymi:

CHIndeks dolny 3₃Cl + NHIndeks dolny 3₃ = CHIndeks dolny 3₃NHIndeks dolny 2₂ + HCl

CHIndeks dolny 3₃NHIndeks dolny 2₂ + CHIndeks dolny 3₃Cl = CHIndeks dolny 3₃NHCHIndeks dolny 3₃ + HCl itd.

Aminy aromatyczne - redukcja związków nitrowych.

Reduktorem jest wodór atomowy (in statu nascendi), otrzymywany w reakcji cynku lub żelaza z HCl.

Zn + 2 HCl = ZnClIndeks dolny 2₂ + HIndeks dolny 2₂

CIndeks dolny 6₆HIndeks dolny 5₅NOIndeks dolny 2₂ + 3 HIndeks dolny 2₂ = CIndeks dolny 6₆HIndeks dolny 5₅NHIndeks dolny 2₂ + 2 HIndeks dolny 2₂O

c) Faza podsumowująca

Podsumowanie wiadomości o aminach.

5. Bibliografia

Z. Kluz, M. M. Poźniczek, Chemia. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, Warszawa 2005.

6. Załączniki

brak

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak