Właściwości estrów
Właściwości estrów
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń zna metody otrzymywania, właściwości i zastosowanie estrów.
b) Umiejętności
Uczeń odróżnia estry od innych związków organicznych.
2. Metoda i forma pracy
Pogadanka, pokaz, praca zbiorowa, praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
Podręcznik, etanol, kwas octowy, kwas siarkowy (VI).
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Sprawdzenie listy obecności.
Nawiązanie do tematu lekcji. Pogadanka na temat: Czy uczniowie słyszeli o estrach?
b) Faza realizacyjna
Wprowadzenie pojęcia estru.
Estry są to pochodne kwasów karboksylowych, których atom wodoru grupy karboksylowej został zastąpiony grupą alkilową lub arylową.
Najbardziej popularna metoda otrzymywania estrów
Estry powstają najczęściej na drodze estryfikacji, ale trzeba użyć związku, który będzie pochłaniał wodę, np. HIndeks dolny 22SOIndeks dolny 4.4.
RIndeks dolny 11COOH + RIndeks dolny 22OH = RIndeks dolny 11COORIndeks dolny 22 + HIndeks dolny 22O
Doświadczenie 1
Do probówki wlać kwas octowy i etanol, dodać parę kropli kwasu siarkowego (VI) i ogrzewać.
Obserwacja: Zanika charakterystyczny zapach kwasu octowego, pojawi się inny - nieprzyjemny, zbliżony do zapachu rozpuszczalnika, zapach.
Wniosek: Pojawił nowy rodzaj związku powstałego w wyniku reakcji kwasu z alkoholem.
Właściwości estrów. Organoleptyczne sprawdenie przez uczniów właściwości otrzymanego doświadczlanie estru.
Estry:
są cieczami słabo rozpuszczalnymi w wodzie,
zapachem przypominają rozpuszczalniki, owoce lub kwiaty,
ulegają hydrolizie,
reagują z wodnymi roztworami kwasów organicznych i zasad.
Podanie przez nuczyciela hydrolizy estrów.
Hydroliza estrów:
środowisko zasadowe:
RIndeks dolny 11COORIndeks dolny 22 + NaOH = RIndeks dolny 11COONa + RIndeks dolny 22OH
środowisko obojętne:
RIndeks dolny 11COORIndeks dolny 22 + HIndeks dolny 22O = RIndeks dolny 11COOH + RIndeks dolny 22OH
środowisko kwaśne:
hydroliza nie zachodzi z kilkoma wyjątkami.
Estry kwasów nieorganicznych
Uczniowie po analizie odpowiedniego fragmentu w podręczniku podają nieorganiczne estry:
kwas azotowy (V) np.
HNOIndeks dolny 33 + CHIndeks dolny 33OH = CHIndeks dolny 33ONOIndeks dolny 22 + HIndeks dolny 22O (azotan metylu)
kwas siarkowy (VI)
HIndeks dolny 22SOIndeks dolny 44 + CHIndeks dolny 33OH = CHIndeks dolny 33OSOIndeks dolny 33H + HIndeks dolny 22O (siarczan (VI) metylu)
CHIndeks dolny 33OSOIndeks dolny 33H + CHIndeks dolny 33OH = CHIndeks dolny 33OSOIndeks dolny 22OCHIndeks dolny 33 + HIndeks dolny 22O ( siarczan (VI) dimetylu)
z kwasu azotowego i gliceryny powstaje triazotan gliceryny, zwany niepoprawnie nitrogliceryną.
Zastosowanie estrów:
środki zapachowe i smakowe,
leki (nitrogliceryna),
środki wybuchowe (nitrogliceryna),
rozpuszczalniki i lakiery,
konserwanty,
c) Faza podsumowująca
Uczniowie podają metody otrzymywania estrów i ich właściwości
5. Bibliografia
Z. Kluz, M. M. Pomniczek, Chemia. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, Warszawa 2005.
6. Załączniki
brak
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak