Właściwości koloidów

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna pojęcie koloidów, typy układów koloidalnych i ich właściwości.

b) Umiejętności

Uczeń odróżnia koloidy od siebie i innych roztworów.

2. Metoda i forma pracy

Pogadanka, pokaz, praca z tekstem.

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik, roztwór białka w wodzie.

4. Przebieg lekcji :

a) Faza przygotowawcza

1. Sprawdzenie listy obecności.

2. Przypomnienie zagadnień omawianych na poprzedniej lekcji poprzez pogadankę n temat roztworów i podziału roztworów.

3. Nawiązanie do tematu lekcji poprzez pogadankę, która ma doprowadzić do uściślenia, czym jest koloid. Uczniowie powinni dojść do wniosku, że koloid jest pseudoroztworem, inaczej zwanym heteroroztworem.

b) Faza realizacyjna

4. Wprowadzenie pojęcia koloidu

Zapisanie definicji koloidu na podstawie informacji zawartych w podręczniku.

Układem koloidowym nazywamy układ dwu- lub wieloskładnikowy o odpowiednim stopniu rozdrobnienia materii.

Zapisanie typów koloidów w formie tabeli wraz z przykładami.

Koloidami są:

• roztwory białka, barwników i kauczuku,

• wodny zol siarki,

• roztwory słabo rozpuszczalnych soli, np.: Fe(OH)Indeks dolny 3,_3, BaSOIndeks dolny 4₄, AgCl, AgI.

5. Zapoznanie się z właściwościami koloidów.

a) Podanie przez uczniów na podstawie obserwacji roztworu białka kurzego i informacji zawartych w podręczniku właściwości fizycznych koloidów:

Właściwości fizyczne:

Koloidy mają zdolność do pęcznienia, tworzenia galaret, żelów, np.: żelatyna.

Koloidy mogą łączyć się z cząsteczkami wody (koloidy hydrofilowe) lub nie (koloidy hydrofobowe)

Koloidy ulegają koagulacji, czyli łączeniu się cząstek koloidowych w większe cząstki.

Czynnikami przyśpieszającymi koagulację są obecność soli i temperatura

Procesem odwrotnym do koagulacji jest peptyzacja.

Jeśli koagulat można przeprowadzić ponownie w zol to mamy do czynienia z koagulacją odwracalną, w innym przypadku mamy do czynienia z koagulacją nieodwracalną.

b) Podanie przez uczniów na podstawie obserwacji roztworu białka kurzego i informacji zawartych w podręczniku właściwości optycznych koloidów:

Właściwości optyczne.

Po przejściu punktowego światła przez roztwór koloidu można zauważyć pojawienie się jasnego stożka, zwanego smugą Tyndalla.

Efekt Tyndalla jest charakterystyczny dla koloidów. Obecnie wykorzystywany jest w analizie nefelometrycznej.

c) Podanie przez nauczyciela właściwości elektrycznych koloidów i ich praktycznego zastosowania.

Właściwości elektryczne:

Większość związków o charakterze biologicznym przemieszcza się pod wpływem pola elektrycznego. Zjawisko to jest wykorzystywane w elektroforezie, której twórcą jest A.W.K. Tiselius.

Elektroforeza dzieli się na:

• anaforezę – wędrówkę w stronę anody,

• kataforezę – wędrówkę w stronę katody.

Elektroforezę wykorzystuje się między innymi do:

• oczyszczania wody z zawiesin,

• wydzielania kauczuku z lateksu,

• oczyszczania i wydzielania białek,

• oznaczania DNA.

c) Faza podsumowująca

Podsumowanie wiadomości zdobytych na lekcji.

5. Bibliografia

Z. Kluz, M. M. Poźniczek, Chemia. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, Warszawa 2005.

6. Załączniki

brak

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak