Wodorotlenki
SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Wodorotlenki”
Chemia, III etap edukacyjny
Temat: Wodorotlenki.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (6.3) [uczeń] planuje i/lub wykonuje doświadczenia w wyniku, których można otrzymać wodorotlenek, (np. NaOH, Ca(OH)2, Al(OH)3); zapisuje odpowiednie równania reakcji.
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ | wie, co to są wodorotlenki; |
wie, co to jest grupa wodorotlenowa; | |
wie, co to są metale aktywne; | |
zna wzory sumaryczne i nazwy wybranych wodorotlenków; | |
zna różne metody otrzymywania wodorotlenków; | |
wie, co to jest zasada; | |
zna właściwości fizyczne i chemiczne niektórych wodorotlenków. |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ | pisze ogólny wzór wodorotlenków; |
potrafi określić wartościowość metali; | |
wymienia najważniejsze wodorotlenki; | |
wymienia zastosowanie najważniejszych wodorotlenków; | |
zapisuje równania reakcji chemicznych otrzymywania wodorotlenków; | |
dzieli wodorotlenki na rozpuszczalne, słabo rozpuszczalne i trudno rozpuszczalne w wodzie; | |
potrafi zaprojektować doświadczenia, w których otrzymuje wodorotlenki; | |
wykonuje doświadczenie zgodnie z instrukcją; | |
rysuje schemat doświadczenia, obserwuje przebieg oraz analizuje i wyciąga wnioski z przeprowadzanych doświadczeń; | |
posługuje się w sposób bezpieczny odczynnikami chemicznymi, sprzętem i szkłem laboratoryjnym. |
Kompetencje kluczowe
kompetencje naukowe
porozumiewanie się w języku ojczystym
umiejętność uczenia się
umiejętność pracy w grupie
Etapy lekcji
Wstęp:
Nauczyciel sprawdza obecność oraz wiadomości uczniów z poprzedniej lekcji. Podaje temat zajęć.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel w trakcie krótkiej pogadanki wprowadza uczniów do tematu lekcji. Podaje definicję wodorotlenków. Rysuje na tablicy ogólny wzór wodorotlenków. Wskazuje grupę wodorotlenową. Nauczyciel pokazuje jak można wyznaczyć wartościowość metali. Uczniowie zapisują notatki w zeszycie.
Klasa korzystając z podręcznika, encyklopedii lub Internetu szuka informacji na temat aktywności metali. Wybrany uczeń wyjaśnia, które metale są aktywne oraz jak reaktywność metalu zależy od jego położenia w grupie i w okresie.
Uczniowie korzystając z układu okresowego pierwiastków wymieniają najważniejsze wodorotlenki. Zapisują ich nazwy oraz wzory sumaryczne na tablicy szkolnej. Nauczyciel po każdym przykładzie wyświetla zdjęcie modelu cząsteczki na tablicy interaktywnej.
Klasa dzieli się na trzy grupy i przystępuje do ćwiczeń w laboratorium. Uczniowie rysują schemat doświadczenia, zapisują obserwacje, formułują wnioski. Nauczyciel podsumowuje wyniki doświadczeń. Wyjaśnia, że wodorotlenki można otrzymać w reakcji: a) metali aktywnych z wodą, b) tlenków metali z wodą, c) innego wodorotlenku i soli danego metalu.
Nauczyciel poleca wykonanie przez klasę ćwiczenia interaktywnego pt. „Zapisywanie reakcji chemicznych wodorotlenków”. Poprzez ćwiczenie interaktywne uczniowie uczą się zapisu reakcji chemicznych otrzymywania wodorotlenków.
W trakcie „burzy mózgów” uczniowie zastanawiają się, co to jest zasada i czym różni się od wodorotlenku. Zapisują notatki w zeszycie.
Uczniowie w trakcie rozmowy kierowanej przez nauczyciela dzielą wodorotlenki na rozpuszczalne, słabo i trudno rozpuszczalne w wodzie.
Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z grup otrzymuje szalkę Petriego, na której jest jeden z wodorotlenków: wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu lub wodorotlenek wapnia. Poleca uczniom opisanie ich właściwości chemicznych i fizycznych. Przedstawiciel każdej z grup odczytuje wyniki obserwacji.
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji
1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:
Wodorotlenki są to związki nieorganiczne, których cząsteczki zawierają kationy metali i aniony wodorotlenowe. Najważniejsze metody otrzymywania wodorotlenków to: 1) reakcja aktywnych metali z wodą, 2) reakcja odpowiedniego tlenku metalu z wodą oraz 3) otrzymywanie wodorotlenków nierozpuszczalnych w wodzie w reakcji mocnej zasady i soli danego metalu.
2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:
Celem obserwacji jest otrzymywanie wodorotlenków trzema różnymi sposobami.
3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):
Doświadczenia są prowadzone podczas lekcji chemii w klasie. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Potrzebny jest następujący sprzęt oraz odczynniki: sód, tlenek wapnia, wodny roztwór chlorku glinu, wodny roztwór wodorotlenku sodu, woda, fenoloftaleina, zlewki, probówki, lejek, łuczywo, zapałki, termometr, rękawice ochronne, okulary ochronne.
4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:
Przykładowe doświadczenie do przeprowadzenia przez grupy:
Grupa 1 – Otrzymywanie wodorotlenku sodu w reakcji sodu z wodą.
Pokrój sód i wrzuć go do zlewki z wodą. Nakryj całość lejkiem. Wydzielający się gaz zbierz do probówki, następnie później włóż łuczywo. Do zlewki z wodnym roztworem sodu wlej fenoloftaleinę. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje i wyciągnij wnioski.
Grupa 2 – Otrzymywanie wodorotlenku wapna w reakcji tlenku wapnia z wodą.
Do zlewki wsyp tlenek wapnia. Umieść w niej termometr. Wlej ostrożnie zimnej wody i zamieszaj. Wykonaj doświadczenie w rękawicach oraz okularach ochronnych. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje i wyciągnij wnioski.
Grupa 3: Otrzymywanie wodorotlenku glinu w reakcji chlorku glinu z wodorotlenkiem sodu.
Do 1/3 probówki wlej wodny roztwór chlorku glinu. Następnie dodaj kilka kropel wodnego roztworu wodorotlenku sodu. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje i wyciągnij wnioski.
Podsumowanie:
Nauczyciel podsumowuje najważniejsze wiadomości. Ocenia pracę uczniów. Wyjaśnia pracę domową.
Zadanie domowe
Wymień zastosowania w życiu codziennym:
- wodorotlenku sodu
- wodorotlenku potasu
- wodorotlenku wapnia
- wodorotlenku glinu.
Środki dydaktyczne
podręcznik, encyklopedia
komputery połączone z Internetem
odczynniki oraz sprzęt i szkło laboratoryjne
układ okresowy pierwiastków;
ćwiczenie interaktywne „Zapisywanie reakcji chemicznych wodorotlenków”.
zestaw ilustracji „Modele cząsteczek wodorotlenków”.
Metody nauczania
pogadanka
„burza mózgów”
rozmowa kierowana
praca z podręcznikiem, encyklopedią, Internetem
doświadczenia laboratoryjne
Formy pracy
praca indywidualna
praca zbiorowa
Zadanie dla chętnych
Wyjaśnij pojęcia: wapno palone, mleko wapienne, woda wapienna, gaszenie wapna palonego, wapno gaszone, zaprawa wapienna.
