Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt
Ri73WgNmhRLK31
Baner z polską flagą i trójwymiarowym kluczem wiolinowym. Temat lekcji: Wojciech Kilar i jego następcy.

Wojciech Kilar i jego następcy

Źródło: online-skills.

Ważne daty

1932‑2013 - lata życia Wojciecha Kilara

1953 - rok urodzenia Krzesimira Dębskiego

1955 - rok urodzenia Zbigniewa Preisnera

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RxE4lSTAlZamh
Scenariusz zajęć do pobrania

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:

1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (w całości lub fragmentów):

b) muzyki jazzowej i rozrywkowej;

2) rozpoznaje ze słuchu:

e) aparat wykonawczy: solista, zespół kameralny, chór, orkiestra, big‑band i zespół folkowy;

3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego;

4) przedstawia słuchaną muzykę za pomocą środków pozamuzycznych (łącząc muzykę z innymi obszarami wiedzy):

b) rysuje, maluje oraz układa teksty do muzyki;

c) werbalizuje emocje i odczucia;

d) opisuje słowami cechy i charakter słuchanych utworów.

II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.

4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki:

a) muzyki ze względu na jej rodzaj (wokalna, instrumentalna, wokalno‑instrumentalna, artystyczna, rozrywkowa, ludowa oraz do wyboru: sakralna, filmowa, teatralna i inne);

7. Porządkuje chronologicznie postacie kompozytorów: np. (…) Wojciech Kilar.

8. Potrafi uzasadnić własne preferencje muzyczne, argumentując swoje wybory.

III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:

1. zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej;

Nauczysz się

charakteryzować muzykę filmową;

opisywać polskich kompozytorów muzyki filmowej;

rozpoznawać ze słuchu utwory muzyczne;

stosować właściwą terminologię muzyczna.

Znaczenie muzyki w filmie

Kinematografia łączy elementy wielu dziedzin sztuki, m.in. teatru, plastyki, muzyki. Początkowo w filmach niemych ścieżka dźwiękowa wykonywana była na żywo, najczęściej przez pianistów. Z czasem, wraz z rozwojem technologii, możliwe było jednoczesne odtwarzanie obrazu i dźwięku, co wpłynęło na powstanie  nowego gatunku - muzyki filmowej.

Wojciech Kilar – mistrz polskiej muzyki filmowej

PolonezPolonezPolonezPolonezWojciech Kilar był jednym z najwybitniejszych kompozytorów muzyki filmowej. Współpracował z reżyserami polskimi i zagranicznymi, m.in. Andrzejem Wajdą, Krzysztofem Zanussim, Kazimierzem Kutzem, Romanem Polańskim, Francisem Fordem Coppolą, Jane Campion. Skomponował muzykę do około 170 filmów. Najsłynniejszym przykładem jego twórczości jest Polonez z filmu Pan Tadeusz w reżyserii Andrzeja Wajdy. Utwór odwołuje się do polskiej tradycji szlacheckiej i wykorzystuje elementy ludowe.

Jesienią 1996 roku Wojciech Kilar mówił o sobie: „Myślę, tak siebie oceniam, że jestem człowiekiem wesoło‑smutnym, jak taki akord, bardzo banalny, używany od czasów impresjonistów – molowy z dodaną małą septymą”.

RuWr4Spilg6Gu
Fotografia Wojciecha Kilara autorstwa Cezarego Piwowarskiego. Kompozytor jest przedstawiony jako starszy mężczyzna, z rozwichrzonymi siwymi włosami. Ubrany jest w niebieską koszulę w białe paseczki i tweedową marynarkę. Na ilustracji umieszczone są punkty aktywne pod którymi ukryte są dodatkowe informacje: 1. Kilar Wojciech ur. 17 VII 1932, Lwów zm. 29 XII 2013, Katowice kompozytor. 2. Od 1998 członek PAU; twórczość początkowo pod wpływami Igora Strawińskiego, Beli Bartóka Oda Bela Bartok in memoriam (1957), także jazzu Riff 62 (1962). 3. W późniejszym czasie Kilar zaczyna zagłębiać się w neoprymitywizm i neofolkloryzm Krzesany na orkiestrę (1974), poemat symfoniczny Kościelec 1909 (1976), Siwa mgła na baryton i orkiestrę (1979), Exodus na sopran, chór i wielką orkiestrę symfoniczną (1981), Angelus na sopran, chór i orkiestrę (1984), Orawa na 15 instrumentów smyczkowych (1986), September Symphony (2003). 4. Wybitny twórca muzyki filmowej, stworzył ilustracje muzyczne do ponad stu filmów, m.in.: Kazimierza Kutza (Sól ziemi czarnej 1969, Perła w koronie 1971, Śmierć jak kromka chleba 1994), Romana Polańskiego (Pianista 2001), Andrzeja Wajdy (Ziemia obiecana 1974, Pan Tadeusz 1999, Zemsta 2002), Krzysztofa Zanussiego (Struktura kryształu 1969, Iluminacja 1973, Barwy ochronne 1976), Francisa Coppoli (Drakula 1992), Romana Polańskiego (Pianista 2003, nagrodzony Cezarem) i muzyki teatralnej. Laureat wielu nagród, 1980 otrzymał nagrodę państwową I stopnia; 2012 odznaczony Orderem Orła Białego.
Wojciech Kilar (1932-2013), wikimedia.org, CC BY 3.0
Polecenie 1
Odpowiedz na pytanie: Jaka jest obsada wykonawcza Poloneza z filmu Pan Tadeusz?
Odpowiedz na pytanie: Jaka jest obsada wykonawcza Poloneza z filmu Pan Tadeusz?
Roq8r5b6ZwNMJ
Ilustracja przedstawia plakat z filmu „Pan Tadeusz. Na pierwszym planie Tadeusz (w mundurze) i Zosia w wianku na głowie tańczą poloneza. W tle inne postaci filmu, kolumna wojski, zamek bocian i polski krajobraz. Oraz tytuł filmu i informacje o twórcach po francusku. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Polonez z filmu Pan Tadeusz, autorstwa Wojciecha Kilara. Wykonawca: China Philharmonic Orchestra, Yang Yang (dyrygent) oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Utwór rozpoczyna się wstępem w rytmie charakterystycznym dla poloneza granym forte przez całą orkiestrę. Po czterech taktach bardzo głośnego wstępu, muzyka cichnie a rytm poloneza podtrzymują instrumenty smyczkowe. Na tym tle majestatyczną i piękną melodię gra obój. Potem tę melodię powtarzają flety a jeszcze później trąbka. Drugi motyw utworu wykonują smyczki. Drugie wejście tematu zagrane jest dużo głośniej rytm podkreślają puzony i instrumenty perkusyjne: bęben, talerze i werbel.
Plakat z filmu „Pan Tadeusz” (1999) , Wikimedia, domena publiczna (ilustracja) / Wojciech Kilar, Polonez z filmu „Pan Tadeusz” (utwór) / online-skills, CC BY 3.0
R1P2FRvph4D0x
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Następcy Wojciecha Kilara

Krzesimir Dębski

Krzesimir Dębski jest polskim kompozytorem muzyki filmowej. Napisał ścieżkę dźwiękową do ponad 50 produkcji, m.in. Cudownego dziecka Wojciecha Dzikiego, Ogniem i mieczem Jerzego Hoffmana, serialu Ranczo emitowanego na stacji TVP1. Jednym z jego najbardziej znanych dzieł jest PolonezPolonezPolonezHusarii z filmu Ogniem i mieczem. Utwór wykorzystuje formę stylizowanego polonezaPolonezpoloneza, poprzez wykorzystanie sekcji dętej, prowadzącej temat kompozycji, oraz sekcji rytmicznej (kotły, talerze) przypomina marsz wojskowy.

R1ULy3xCTqLQv
Zdjęcie Krzesimira Dębskiego. Kompozytor ma siwe, krótkie włosy, okulary w rogowej oprawie, lekki uśmiech, ubrany jest w jasny garnitur, pod szyją ma zawiązany krawat w tym samy odcieniu. Na ilustracji umieszczone są punkty aktywne pod którymi ukryte są dodatkowe informacje: Punkt 1: Dębski Krzesimir ur. 26 X 1953, Wałbrzych skrzypek, kompozytor i dyrygent Punkt 2: 1981–86 kierownik zespołu String Connection, z którym występował na festiwalach jazzowych w kraju i za granicą; jako aranżer i dyrygent współpracuje m.in. z A. Makowiczem; utwory orkiestrowe (Sinfonietta 1993), kameralne (Skane Quartet 1987), wokalno-instrumentalne (Missa brevis 1988), kompozycje jazzowe, muzyka elektroniczna. Punkt 3: Dębski tworzył muzykę między innymi do takich filmów jak: Kingsajz J. Machulskiego z 1988 roku, Ogniem i Mieczem w reżyserii J. Hoffmana z 1999 roku, W pustyni i w puszczy w reżyserii G. Hooda z 2001 roku, Pieniądze to nie wszystko , J. Machulskiego z 2001 roku, Ranczo Wilkowyje W. Adamczyka z 2007 roku, Sztos 2 O. Lubaszenki z 2012 roku Punkt 4: Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Debski-Krzesimir;3892310.html
Krzesimir Dębski, autor fotografii: Jarosław Roland Kruk, Wikipedia, CC BY 3.0
Polecenie 2
Jakich środków użył Krzesimir Dębski aby muzyką zilustrować walkę?
Jakich środków użył Krzesimir Dębski aby muzyką zilustrować walkę?
R1VooG9TheG1W
Na zdjęciu plakat filmu Stara Baśń. W centrum Michał Żebrowski w roli Ziemowita. Wokół postaci: drewniana łódź, ognisko, grupa wojów. Na górze plakatu tytuł: Stara Baśń Kiedy słońce było bogiem. Niżej obsada filmu. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Krzesimir Dębski, Atak kmieci z filmu Stara baśń oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Utwór wykonuje orkiestra symfoniczna i chór. Muzyka na początku jest liryczna, spokojna by po chwili zrobiła się bardzo rytmiczna i dynamiczna, słychać mocną wokalizę chóru, instrumenty dęte blaszane i bębny. Pod koniec utworu słychać w wykonaniu chóru i orkiestry motyw przewodni filmu, w bardzo dynamicznej aranżacji.
Plakat z filmu „Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem.”, filmweb.pl (ilustracja) / Krzesimir Dębski, „Atak kmieci” (utwór) / online-skills, CC BY 3.0
RSZhfi6qMDqvP
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Zbigniew Preisner

Zbigniew Preisner jest polskim kompozytorem muzyki filmowej. Samodzielnie uczył się gry na gitarze i fortepianie, nigdy nie ukończył szkoły muzycznej. Pierwsze kompozycje zaczął pisać już w liceum. Jest twórcą ścieżki dźwiękowej do wielu filmów polskich oraz zagranicznych, m.in. cyklu Dekalog Krzysztofa Kieślowskiego, Zabić Księdza Agnieszki Holland, Podwójne życie Weroniki Krzysztofa Kieślowskiego. Muzyka do ostatniego z wymienionych filmów przyniosła mu ogromną sławę.

RV2n05Pk4rHQk
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię uśmiechniętego Zbigniewa Preisnera, polskiego kompozytora muzyki filmowej oraz teatralnej. Mężczyzna ukazany jest w pozycji frontalnej/ Ubrany jest w granatową marynarkę i rozpiętą pod szyją koszulę. Ma krótkie włosy i niewielki zarost. Na ilustracji umieszczone są punkty aktywne po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: Preisner Zbigniew ur. 20 V 1955, Bielsko-Biała kompozytor. Od 1978 współpracuje z Piwnicą pod Baranami w Krakowie; zyskał rozgłos muzyką do filmów, zwłaszcza w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego (Podwójne życie Weroniki, 1991–93 nominacje do Oscara i Golden Globe Award, Dekalog, nominacja do Cezara), Requiem dla mojego przyjaciela (1998).
Zbigniew Preisner, Wikipedia, CC BY 2.0
Polecenie 3
Wymień obsadę wykonawczą utworu „Van den Budenmayer: Concerto en mi mineur” z filmu „Podwójne życie Weroniki”.
Wymień obsadę wykonawczą utworu „Van den Budenmayer: Concerto en mi mineur” z filmu „Podwójne życie Weroniki”.
R1AMfW4aYpOcm
Ilustracja przedstawia plakat z filmu „Podwójne życie Weroniki”. Na czarnym tle po lewej stronie widoczny jest złoty, wiązany but. Po prawej stronie tytuł i obsada filmu. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Zbigniew Praisner „Van den Budenmayer: Concerto en mi mineur” z filmu „Podwójne życie Weroniki” oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu utwór rozpoczynający się solówką oboju, po której śpiewaczka - sopran śpiewa przerażającą, smutną, bardzo emocjonalną melodię. Towarzyszy jej chór i orkiestra. Muzyka niesie olbrzymi ładunek emocjonalny.
Plakat z filmu „Podwójne życie Weroniki”, wikimedia / Zbigniew Preisner, Van den Budenmayer: Concerto en mi mineur (utwór) / online-skills, CC BY 3.0
R1BHB4f42bFgl
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Polecenie 4
Wymień kompozytorów przedstawionych w tym materiale.
Wymień kompozytorów przedstawionych w tym materiale.
R10FxtWpOy5Fg
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
RknnAcUZXFoJj
Ćwiczenie 1
Dopasuj imię do nazwiska 1, Dębski Możliwe imiona: Wojciech, Krzesimir, Zbigniew. 2. Preisner Możliwe imiona: Wojciech, Krzesimir, Zbigniew. 3. Kilar Możliwe imiona: Wojciech, Krzesimir, Zbigniew.
RvHUIKvH61A8X
Ćwiczenie 2
Wskaż zdania prawdziwe . Możliwe odpowiedzi: 1. Muzyka filmowa to gatunek związany z kinematografią., 2. Początkowo filmy nieme nie posiadały dźwięku., 3. Kinematografia łączy elementy plastyki, teatru i muzyki., 4. Muzyka nie wpływa na odbiór filmu. Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Muzyka filmowa to gatunek związany z kinematografią., 2. Początkowo filmy nieme nie posiadały dźwięku., 3. Kinematografia łączy elementy plastyki, teatru i muzyki., 4. Muzyka nie wpływa na odbiór filmu.

Zaznacz zdania prawdziwe.

  • Muzyka filmowa to gatunek związany z kinematografią.
  • Początkowo filmy nieme nie posiadały dźwięku.
  • Kinematografia łączy elementy plastyki, teatru i muzyki.
  • Muzyka nie wpływa na odbiór filmu.
R1D76696MEpJq
Ćwiczenie 3
Odpowiedz na pytanie: Kto skomponował muzykę do filmu "Stara Baśń" Jerzego Hoffmana?
RQ1C0hMUcUWZm
Ćwiczenie 4
Odpowiedz na pytanie: Kto skomponował muzykę do filmu Pan Tadeusz Andrzeja Wajdy?
RO6A4bnph5vv3
Ćwiczenie 5
Wskaż tytuły filmów, do których muzykę napisał Zbigniew Preisner. Możliwe odpowiedzi: 1. Pan Tadeusz, 2. Zabić Księdza, 3. Ogniem i mieczem, 4. Podwójne życie Weroniki, 5. Ranczo

Zaznacz tytuły filmów, do których muzykę napisał Zbigniew Preisner.

  • Pan Tadeusz
  • Zabić Księdza
  • Ogniem i mieczem
  • Podwójne życie Weroniki
  • Ranczo
RbHzYk6q98vL6
Ćwiczenie 6
Wymień trzy tytuły filmów do których muzykę skomponował Wojciech Kilar.

Wysłuchaj nagrania. Zaznacz tytuł kompozycji.

  • Podwójne życie Weroniki
  • Polonez z filmu Pan Tadeusz
  • Pieśń kmieci z filmu Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem.

Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.

R6yAkW7ol18hT
Ćwiczenie 7
Odpowiedz na pytanie: Kto skomponował muzykę do filmu Podwójne życie Weroniki Krzysztofa Kieślowskiego?

Uporządkuj chronologicznie polskich kompozytorów muzyki filmowej.

  • Wojciech Kilar
  • Krzesimir Dębski
  • Zbigniew Preisner

Słownik pojęć

Polonez
Polonez

polski taniec narodowy tańczony parami w chodzonym korowodzie; też: muzyka do tego tańca lub utwór muzyczny oparty na jego rytmie.

Źródło: sjp.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

Roq8r5b6ZwNMJ
Ilustracja przedstawia plakat z filmu „Pan Tadeusz. Na pierwszym planie Tadeusz (w mundurze) i Zosia w wianku na głowie tańczą poloneza. W tle inne postaci filmu, kolumna wojski, zamek bocian i polski krajobraz. Oraz tytuł filmu i informacje o twórcach po francusku. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Polonez z filmu Pan Tadeusz, autorstwa Wojciecha Kilara. Wykonawca: China Philharmonic Orchestra, Yang Yang (dyrygent) oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Utwór rozpoczyna się wstępem w rytmie charakterystycznym dla poloneza granym forte przez całą orkiestrę. Po czterech taktach bardzo głośnego wstępu, muzyka cichnie a rytm poloneza podtrzymują instrumenty smyczkowe. Na tym tle majestatyczną i piękną melodię gra obój. Potem tę melodię powtarzają flety a jeszcze później trąbka. Drugi motyw utworu wykonują smyczki. Drugie wejście tematu zagrane jest dużo głośniej rytm podkreślają puzony i instrumenty perkusyjne: bęben, talerze i werbel.
Plakat z filmu „Pan Tadeusz” (1999) , Wikimedia, domena publiczna (ilustracja) / Wojciech Kilar, Polonez z filmu „Pan Tadeusz” (utwór) / online-skills, CC BY 3.0
R1VooG9TheG1W
Na zdjęciu plakat filmu Stara Baśń. W centrum Michał Żebrowski w roli Ziemowita. Wokół postaci: drewniana łódź, ognisko, grupa wojów. Na górze plakatu tytuł: Stara Baśń Kiedy słońce było bogiem. Niżej obsada filmu. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Krzesimir Dębski, Atak kmieci z filmu Stara baśń oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Utwór wykonuje orkiestra symfoniczna i chór. Muzyka na początku jest liryczna, spokojna by po chwili zrobiła się bardzo rytmiczna i dynamiczna, słychać mocną wokalizę chóru, instrumenty dęte blaszane i bębny. Pod koniec utworu słychać w wykonaniu chóru i orkiestry motyw przewodni filmu, w bardzo dynamicznej aranżacji.
Plakat z filmu „Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem.”, filmweb.pl (ilustracja) / Krzesimir Dębski, „Atak kmieci” (utwór) / online-skills, CC BY 3.0
R1AMfW4aYpOcm
Ilustracja przedstawia plakat z filmu „Podwójne życie Weroniki”. Na czarnym tle po lewej stronie widoczny jest złoty, wiązany but. Po prawej stronie tytuł i obsada filmu. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Zbigniew Praisner „Van den Budenmayer: Concerto en mi mineur” z filmu „Podwójne życie Weroniki” oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu utwór rozpoczynający się solówką oboju, po której śpiewaczka - sopran śpiewa przerażającą, smutną, bardzo emocjonalną melodię. Towarzyszy jej chór i orkiestra. Muzyka niesie olbrzymi ładunek emocjonalny.
Plakat z filmu „Podwójne życie Weroniki”, wikimedia / Zbigniew Preisner, Van den Budenmayer: Concerto en mi mineur (utwór) / online-skills, CC BY 3.0

Bibliografia

Cieszę się darem życia. Rozmowy z Wojciechem Kilarem przeprowadzili Klaudia Podobińska i Leszek Polony, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2014.

Józef Chomiński, Krystyna Wilkowska‑Chomińska, Historia muzyki, PWM, Warszawa 1989.

Ryszard Wolański, Leksykon polskiej muzyki rozrywkowej, wyd. Morex, 1995.

https://encyklopedia.pwn.pl/