Wojna peloponeska

Ważne daty

433 r. p.n.e. – konflikt Aten i Koryntu o Korkyrę.

432 r. p.n.e. – Ateny nakładają sankcje ekonomiczne na MegaręMegaraMegarę.

431 r. p.n.e. – wybuch wojny; najazd Sparty na Attykę i ateńskie ataki morskie na Peloponez.

430‑426 r. p.n.e. – epidemia w Atenach.

429 r. p.n.e. – śmierć Peryklesa w wyniku epidemii.

425 r. p.n.e. – Ateńczycy pod wodzą Kleona biorą do niewoli spartańskich hoplitów w Pylos.

422 r. p.n.e. – śmierć Kleona i Brazydasa w bitwie pod Amfipolis.

421 r. p.n.e. – pokój NikiaszaNikiaszNikiasza, powrót do przedwojennego układu sił.

418 r. p.n.e. – klęska ateńska pod Mantineją.

416 r. p.n.e. – najazd ateński na wyspę Melos.

415 r. p.n.e. – ateńska wyprawa na SyrakuzySyrakuzySyrakuzy na Sycylii, Alkibiades przechodzi na stronę Sparty.

413 r. p.n.e. – zniszczenie ateńskiej ekspedycji na Sycylii, utworzenie spartańskiej bazy w Dekelei w Attyce.

410 r. p.n.e. – zwycięstwo ateńskiej floty pod wodzą Alkibiadesa pod Kyzikos.

404 r. p.n.e. – kapitulacja Aten przed armią spartańską dowodzoną przez Lizandra.

404‑403 r. p.n.e. – krwawe rządy Trzydziestu Tyranów w Atenach.

393 r. p.n.e. – zakończenie odbudowy Długich Murów w Atenach.

Przyczyny wojny peloponeskiej

R1KHAMOWFLv01

Mozaika przedstawia mężczyznę (Tukidydesa) oraz chłopca. Mężczyzna, widoczny od piersi w górę, odziany jest w jasne szaty, ma średniej długości zarost oraz lekko falowane włosy. Patrzy ku górze, jego twarz skierowana jest w jego prawą stronę. Ma zaczerwieniony nos oraz policzki. Pod mężczyzną znajduje się długi kolorowy wieniec, który chłopiec podtrzymuje na swoich barkach. Chłopiec znajduje się po prawej stronie dzieła. Na obu końcach wieńca znalazły się dwa siedzące ptaki. Nad całością widnieje napis w języku greckim.

Przyczyny konfliktu Ateńczyków ze Spartanami zostały dość dokładnie opisane przez historiografa ateńskiego, Tukidydesa, który był jednocześnie uczestnikiem wojny peloponeskiej w jej pierwszej fazie. Pisał on, że „najprawdziwszą przyczyną był wzrost potęgi Aten, który wzbudzał strach wśród Spartan i zmusił ich do wojny” (Tukidydes, Wojna peloponeska, Czytelnik, Warszawa 1988 r.). Wśród Spartan rosła świadomość, że pokój 30‑letni obrócił się na korzyść Aten, umacniających swe egejskie imperium i dzięki potędze floty poszerzających swe wpływy na obszarach nieobjętych porozumieniem. Wojna była podsycana przez sojuszników Sparty - Korynt, wypierany przez Ateny z ostatnich pozycji na morzach, czy Tebańczyków, dla których Ateny były przeszkodą w osiągnięciu pełnej dominacji nad Beocją.

Bezpośrednią przyczyną wojny był konflikt między Atenami a Koryntem. Spowodował go fakt pomocy, jakiej w 433 r. p.n.e. Ateńczycy udzielili kolonii Koryntu, Korkyrze. Do tego doszły sankcje ekonomiczne nałożone przez Ateny na Megarę (sprzymierzoną ze Spartą polis graniczącą z Atenami) oraz ateńska blokada Potidai (strategicznie położonego miasta - państwa w północnej Grecji, niegdyś sprzymierzonego z Atenami, teraz spoglądającego z nadzieją na Korynt). Poselstwo Sparty, żądające natychmiastowego zdjęcia sankcji z Megary i przerwania blokady Potidai nie przyniosło oczekiwanych skutków w Atenach, gdzie Perykles przekonał ZgromadzenieEklezjaZgromadzenie, że każde ustępstwo na rzecz wroga będzie formą niewoli Ateńczyków. W ten oto sposób doszło do 27‑letniej wyniszczającej wojny.

R1SFMFLTP5vfH

Dzieło przedstawia bitwę na morzu. W walce biorą udział walczący na łodziach żołnierze. Część łodzi na pierwszym planie nie ma żagli. Na pierwszym planie obrazu widać żołnierzy, którzy znaleźli się poza pokładem. Niektórzy zajmują się wiosłowaniem. Łodzie są brązowe, a wiosła czerwone, co nadaje dziełu ciepłych tonów. Na drugim planie znajdują się płynące okręty z żaglami. W tle widać niebo o żółtej barwie oraz więcej nadciągających łodzi.

Wojna peloponeska – mapa interaktywna

RrewdssB8XFIL

Mapa interaktywna przedstawiająca przebieg wojny peloponeskiej. Na mapie umieszczone zostały tereny basenu śródziemnomorskiego, czyli południowo‑wschodniej Europy oraz Turcji, na których umieszczono najważniejsze bitwy wojny peloponeskiej wraz z ich krótkim opisem. Państwa oraz miasta zostały podpisane na czarno oraz oznaczone okrągłymi znacznikami. Tereny zostały zaznaczone na różne kolory – turkusowy, niebieski, zielony, żółty oraz szary. Morza podpisano niebieskimi literami oraz zaznaczono na biało. W celu obejrzenia prezentacji należy kliknąć na biały trójkąt, znajdujący się w szarym kółku. Po prawej stronie ekranu, w panelu interaktywnym, ukazane są następujące nazwy: „Przyczyny wojny”, po naciśnięciu pojawia się opis: Bezpośrednią przyczyną wojny peloponeskiej były spory Aten i Sparty o politykę prowadzoną wobec sprzymierzeńców drugiej strony. Eskalacja konfliktu miała miejsce, gdy Ateny udzieliły wsparcia Korkyrze przeciwko Koryntowi, sprzymierzeńcowi Sparty. Problem zaogniły także sankcje ekonomiczne Aten wobec Megary, również sprzymierzeńca Sparty oraz blokada Potidai, niegdyś sprzymierzonej z Atenami, teraz oczekującej na pomoc Koryntu. Wybuch wojny nastąpił w odpowiedzi na ultimatum Sparty wystosowane do Zgromadzenia Ludowego Aten, by zaprzestać wspomnianych wcześniej działań, co spotkało się z negatywną odpowiedzią Peryklesa. Poniżej znajduje się zdjęcie, przedstawiające „Gorgona na Świątyni Artemidy”. Fotografia przedstawia płaskorzeźbę na sklepieniu świątyni. Jest to postać Gorgony. Przedstawiana została jako postać z  ostrymi kłami i włosami w kształcie jadowitych węży. Kobieta nie ma dłoni. Kolejnym interaktywnym tekstem jest: „Bitwa o Sfakterię 425 r. p.n.e.”, po naciśnięciu pojawia się opis bitwy: Ateńczycy pod wodzą Kleona zwyciężyli Spartan po długotrwałych zmaganiach na niewielkiej wysepce Sfakterii u wejścia do portu Pylos na zachodnim wybrzeżu Peloponezu. Ateńczycy wzięli do niewoli 120 Spartan i 170 ich sprzymierzeńców. Poniżej znajduje się zdjęcie planu bitwy. Po lewej stronie znajduje się mapa oraz poniżej legenda. Po prawej stronie znajdują się trzy plansze ukazujące niebiesko‑czerwony schemat ataku. Kolejnym interaktywnym tekstem jest: Bitwa pod Delium 424 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: Była to bitwa Ateńczyków z mieszkańcami Beocji, sojusznikami Sparty. Po długotrwałym oblężeniu Delium i użyciu maszyn oblężniczych pozycja Ateńczyków została zdobyta. W bitwie brał udział także Sokrates jako hoplita. Podczas wycofywania się w jego obronie stanął Alcybiades. Następnym interaktywnym tekstem jest: Bitwa pod Amfipolis 422 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: W czasie tej bitwy lądowej, wygranej przez Spartan śmierć ponieśli dowódcy wrogich sobie sił: Ateńczyk Kleon i Spartanin Brazydas. Utrata najlepszych dowódców wojskowych po obu stronach otworzyła drogę do negocjacji, których efektem był zawarty rok później pokój Nikiasza (od imienia wodza ateńskiego, który przekonał Zgromadzenie do zgody na zawarcie pokoju.) Poniżej znajduje się zdjęcie, przedstawiające mapę bitwy pod Amfipolis. Mapa jest czarno‑biała. Po lewej stronie znajduje się legenda. Kolejnym interaktywnym tekstem jest: Bitwa pod Mantineją 418 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: Pomimo zawarcia traktatu pokojowego Alkibiades zaczął zyskiwać poparcie w Zgromadzeniu dla działań przeciwko spartańskim wpływom na Peloponezie i zaczął budować sojusz przeciwko Sparcie. Do sojuszu należało także Argos, które z powodu swojego położenia geograficznego mogło zablokować siły Sparty na jej rodzimym terytorium. Spartanie zrozumieli zagrożenie i pobili siły koalicji w bitwie pod Mantineją w północno - wschodniej części Peloponezu, co jednocześnie złamało warunki pokoju Nikiasza." Poniżej znajduje się zdjęcie, przedstawiające szyk falangi z wzajemnym kryciem hoplitów tarczami. Na zdjęcie znajdują się ośmiu mężczyzn ubranych w zbroje, hełmy. W rękach trzymają tarcze oraz włócznie. Następnym interaktywnym tekstem jest: Bitwa pod Kyzikos 410 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: Odbudowana flora ateńska pod wodzą Alkibiadesa odniosła wielkie zwycięstwo nad siłami spartańskimi. W bitwie poległ wódz spartański Minander. Wygrana oznaczała powrót demokracji w Atenach a także dążenia Spartan do zawarcia pokoju, odrzuconych jednak przez Zgromadzenie Ludowe Aten." Na zdjęciu poniżej znajduje się rycina greckiej triremy. Fotografia przedstawia statek z żaglem. Zdjęcie jest czarno‑białe. Kolejnym interaktywnym tekstem jest: Bitwa pod Arginuzami 406 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: Pomimo faktu, że załogi floty ateńskiej były niedoświadczone w walce, wodzowie zastosowali taktykę ustawienia floty, która pozwoliła Atenom na spektakularne zwycięstwo w bitwie pod Arginuzami. Nie sprzyjały im jednak warunki atmosferyczne. Wkrótce po zakończeniu bitwy zaczął się sztorm, który uniemożliwił bezpieczne wyłowienie z wody załóg zatopionych okrętów ateńskich. Spowodowało to ogromne straty w ludziach, o które obwiniono wodzów tej wyprawy. Zgromadzenie Ludowe skazało ich na śmierć, pomimo zwycięskiej bitwy. Odrzucono też kolejne dążenia pokojowe Spartan." Poniżej przedstawione jest zdjęcie taktyki ateńskiej floty w bitwie pod Arginuzami. Zdjęcie przedstawia niebieskie tło na którym znajduje się biały fragment terenu. Wokół niego są rozmieszczone żółte rzędy schematów floty. Naprzeciwko nich znajduje się jeden rząd schematu floty, zaznaczonej kolorem czerwonym. Ostatnim interaktywnym tekstem jest: Bitwa u ujścia Ajgospotamoj 405 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: W odpowiedzi na odrzucenie prób zawarcia pokoju wódz spartański Lizander odbudował swoją flotę dzięki użyciu perskiego złota i ostatecznie rozgromił flotę ateńską na wybrzeżu Azji Mniejszej. Ateny stały się bezbronne. Lizander zablokował port w Pireusie zmuszając ostatecznie Ateny do kapitualicji w 404 r. p.n.e." Poniżej znajduje się zdjęcie autorstwa Francesco Antonio Grue, pod tytułem: „Spotkanie między Cyrusem Młodszym i Lizandrem”. Na pierwszym planie znajduje się czterech mężczyzn. Mężczyzna po lewej stronie ubrany jest w białą szatę, na której znajduje się niebieska peleryna. Na głowie ubraną ma czapkę. Po jego lewej stronie stoi mężczyzna z brodą, ubrany w brązową szatę. Naprzeciwko nich stoją mężczyźni w dłuższych włosach. Jeden z nich ma miecz. W tle znajdują się liczne malowidła.

Mapa interaktywna przedstawiająca przebieg wojny peloponeskiej. Na mapie umieszczone zostały tereny basenu śródziemnomorskiego, czyli południowo‑wschodniej Europy oraz Turcji, na których umieszczono najważniejsze bitwy wojny peloponeskiej wraz z ich krótkim opisem. Państwa oraz miasta zostały podpisane na czarno oraz oznaczone okrągłymi znacznikami. Tereny zostały zaznaczone na różne kolory – turkusowy, niebieski, zielony, żółty oraz szary. Morza podpisano niebieskimi literami oraz zaznaczono na biało. W celu obejrzenia prezentacji należy kliknąć na biały trójkąt, znajdujący się w szarym kółku. Po prawej stronie ekranu, w panelu interaktywnym, ukazane są następujące nazwy: „Przyczyny wojny”, po naciśnięciu pojawia się opis: Bezpośrednią przyczyną wojny peloponeskiej były spory Aten i Sparty o politykę prowadzoną wobec sprzymierzeńców drugiej strony. Eskalacja konfliktu miała miejsce, gdy Ateny udzieliły wsparcia Korkyrze przeciwko Koryntowi, sprzymierzeńcowi Sparty. Problem zaogniły także sankcje ekonomiczne Aten wobec Megary, również sprzymierzeńca Sparty oraz blokada Potidai, niegdyś sprzymierzonej z Atenami, teraz oczekującej na pomoc Koryntu. Wybuch wojny nastąpił w odpowiedzi na ultimatum Sparty wystosowane do Zgromadzenia Ludowego Aten, by zaprzestać wspomnianych wcześniej działań, co spotkało się z negatywną odpowiedzią Peryklesa. Poniżej znajduje się zdjęcie, przedstawiające „Gorgona na Świątyni Artemidy”. Fotografia przedstawia płaskorzeźbę na sklepieniu świątyni. Jest to postać Gorgony. Przedstawiana została jako postać z  ostrymi kłami i włosami w kształcie jadowitych węży. Kobieta nie ma dłoni. Kolejnym interaktywnym tekstem jest: „Bitwa o Sfakterię 425 r. p.n.e.”, po naciśnięciu pojawia się opis bitwy: Ateńczycy pod wodzą Kleona zwyciężyli Spartan po długotrwałych zmaganiach na niewielkiej wysepce Sfakterii u wejścia do portu Pylos na zachodnim wybrzeżu Peloponezu. Ateńczycy wzięli do niewoli 120 Spartan i 170 ich sprzymierzeńców. Poniżej znajduje się zdjęcie planu bitwy. Po lewej stronie znajduje się mapa oraz poniżej legenda. Po prawej stronie znajdują się trzy plansze ukazujące niebiesko‑czerwony schemat ataku. Kolejnym interaktywnym tekstem jest: Bitwa pod Delium 424 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: Była to bitwa Ateńczyków z mieszkańcami Beocji, sojusznikami Sparty. Po długotrwałym oblężeniu Delium i użyciu maszyn oblężniczych pozycja Ateńczyków została zdobyta. W bitwie brał udział także Sokrates jako hoplita. Podczas wycofywania się w jego obronie stanął Alcybiades. Następnym interaktywnym tekstem jest: Bitwa pod Amfipolis 422 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: W czasie tej bitwy lądowej, wygranej przez Spartan śmierć ponieśli dowódcy wrogich sobie sił: Ateńczyk Kleon i Spartanin Brazydas. Utrata najlepszych dowódców wojskowych po obu stronach otworzyła drogę do negocjacji, których efektem był zawarty rok później pokój Nikiasza (od imienia wodza ateńskiego, który przekonał Zgromadzenie do zgody na zawarcie pokoju.) Poniżej znajduje się zdjęcie, przedstawiające mapę bitwy pod Amfipolis. Mapa jest czarno‑biała. Po lewej stronie znajduje się legenda. Kolejnym interaktywnym tekstem jest: Bitwa pod Mantineją 418 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: Pomimo zawarcia traktatu pokojowego Alkibiades zaczął zyskiwać poparcie w Zgromadzeniu dla działań przeciwko spartańskim wpływom na Peloponezie i zaczął budować sojusz przeciwko Sparcie. Do sojuszu należało także Argos, które z powodu swojego położenia geograficznego mogło zablokować siły Sparty na jej rodzimym terytorium. Spartanie zrozumieli zagrożenie i pobili siły koalicji w bitwie pod Mantineją w północno - wschodniej części Peloponezu, co jednocześnie złamało warunki pokoju Nikiasza." Poniżej znajduje się zdjęcie, przedstawiające szyk falangi z wzajemnym kryciem hoplitów tarczami. Na zdjęcie znajdują się ośmiu mężczyzn ubranych w zbroje, hełmy. W rękach trzymają tarcze oraz włócznie. Następnym interaktywnym tekstem jest: Bitwa pod Kyzikos 410 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: Odbudowana flora ateńska pod wodzą Alkibiadesa odniosła wielkie zwycięstwo nad siłami spartańskimi. W bitwie poległ wódz spartański Minander. Wygrana oznaczała powrót demokracji w Atenach a także dążenia Spartan do zawarcia pokoju, odrzuconych jednak przez Zgromadzenie Ludowe Aten." Na zdjęciu poniżej znajduje się rycina greckiej triremy. Fotografia przedstawia statek z żaglem. Zdjęcie jest czarno‑białe. Kolejnym interaktywnym tekstem jest: Bitwa pod Arginuzami 406 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: Pomimo faktu, że załogi floty ateńskiej były niedoświadczone w walce, wodzowie zastosowali taktykę ustawienia floty, która pozwoliła Atenom na spektakularne zwycięstwo w bitwie pod Arginuzami. Nie sprzyjały im jednak warunki atmosferyczne. Wkrótce po zakończeniu bitwy zaczął się sztorm, który uniemożliwił bezpieczne wyłowienie z wody załóg zatopionych okrętów ateńskich. Spowodowało to ogromne straty w ludziach, o które obwiniono wodzów tej wyprawy. Zgromadzenie Ludowe skazało ich na śmierć, pomimo zwycięskiej bitwy. Odrzucono też kolejne dążenia pokojowe Spartan." Poniżej przedstawione jest zdjęcie taktyki ateńskiej floty w bitwie pod Arginuzami. Zdjęcie przedstawia niebieskie tło na którym znajduje się biały fragment terenu. Wokół niego są rozmieszczone żółte rzędy schematów floty. Naprzeciwko nich znajduje się jeden rząd schematu floty, zaznaczonej kolorem czerwonym. Ostatnim interaktywnym tekstem jest: Bitwa u ujścia Ajgospotamoj 405 r. p.n.e., po jego naciśnięciu pojawia się opis bitwy: W odpowiedzi na odrzucenie prób zawarcia pokoju wódz spartański Lizander odbudował swoją flotę dzięki użyciu perskiego złota i ostatecznie rozgromił flotę ateńską na wybrzeżu Azji Mniejszej. Ateny stały się bezbronne. Lizander zablokował port w Pireusie zmuszając ostatecznie Ateny do kapitualicji w 404 r. p.n.e." Poniżej znajduje się zdjęcie autorstwa Francesco Antonio Grue, pod tytułem: „Spotkanie między Cyrusem Młodszym i Lizandrem”. Na pierwszym planie znajduje się czterech mężczyzn. Mężczyzna po lewej stronie ubrany jest w białą szatę, na której znajduje się niebieska peleryna. Na głowie ubraną ma czapkę. Po jego lewej stronie stoi mężczyzna z brodą, ubrany w brązową szatę. Naprzeciwko nich stoją mężczyźni w dłuższych włosach. Jeden z nich ma miecz. W tle znajdują się liczne malowidła.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PwfwyBuqI

RHPOxJyh1TGjI

Ilustracja interaktywna przedstawia szaro‑białą planszę, na której znajduje się mapa basenu śródziemnomorskiego wraz z terenami południowo‑wschodniej Europy i Turcji. Na mapie znajdują się także dwaj wojownicy - złoty wojownik symbolizuje Ateny, zaś błękitny Spartę. Po stronie ateńskiej -lewa strona zdjęcia, pokazane zostały cztery postacie: Perykles, Tukidydes, Alkibiades, Kleon. Po stronie Sparty- prawa strona zdjęcia, pokazano trzech bohaterów: Brazydas, Gylippos, Lizander. Zdjęcie Peryklesa przedstawia głowa posągu. Mężczyzna ma brodę oraz hełm. Tło stanowi czerwony kolor. Zdjęcie Tukidydesa, przedstawia głowę rzeźby. Posąg jest koloru białego, zaś tło stanowi szary kolor. Zdjęcie Alkibiadesa, przedstawia głowę posągu. Rzeźba jest koloru białego. Twarz wodza jest skierowana w prawą stronę. Fotografia Kleona przedstawia fragment posągu. Mężczyzna ma na głowie hełm, spod którego wystają włosy. Mężczyzna ma brodę. Zdjęcie Lizandra jest kolorowe. Mężczyzna ukazany jest z profilu, jest skierowany w lewą stronę. Na jego głowie znajduje się hełm. Zdjęcie Gylliposa przedstawia mężczyznę w hełmie, nie widać jego twarzy. Jego głowa skierowana jest w prawą stronę. Brazydas ukazany jest jako wojownik w hełmie. Mężczyzna ma twarz skierowaną w prawa stronę. Dodatkowo na ilustracji umieszczone zostały interaktywne punkty: Perykles. Perykles był przywódcą demokracji ateńskiej. Za jego czasów doszło do wybuchu wojny peloponeskiej. Gdy Spartanie postawili Ateńczykom ultimatum, grożąc wybuchem wojny, jeśli nie zniosą oni sankcji ekonomicznych wobec Megary i nie przerwą blokady Potidai, Perykles przekonał Zgromadzenie, by odrzuciło żądania Sparty. Na postulat Sparty o odrzuceniu dekretu megarskiego Perykles miał odpowiedzieć chłodno, że Zgromadzenie Ateńskie uchwaliło prawo zakazujące komukolwiek zdejmowania tablicy z tekstem dekretu ze ściany. Perykles był zagorzałym przeciwnikiem wszelkich ustępstw wobec Sparty, które, jego zdaniem, nieuchronnie prowadziły do niewoli. W związku z tym, że Ateny były dobrze ufortyfikowane Długimi Murami i zapewniały ochronę oraz wyżywienie nawet podczas długiego oblężenia, strategia wojenna Peryklesa była dwutorowa: unikać walnej bitwy ze Spartanami, nawet gdy ci pustoszyli Attykę oraz wykorzystać flotę do atakowania terenów Sparty i jej sojuszników. Strategia ta przynosiła dobre rezultaty, pomimo zniszczeń w Attyce, ponieważ Spartanie najeżdżali Attykę tylko na okres około 40 dni. Nie byli w stanie bowiem dłużej się wyżywić i obawiali się buntu helotów w kraju. Strategię Peryklesa podkopała niespodziewanie zaraza, która wybuchła w 430 r. p.n.e. i zdziesiątkowała ludność Aten, zabierając w 429 r. p. n. e. samego Peryklesa. W przeludnionych Atenach nie było warunków sanitarnych. Brak odpowiednich domów i urządzeń pozwalających zaspokoić potrzeby gwałtownie zwiększonej populacji miasta był katastrofalnym błędem przywódców ateńskich, który doprowadził do wybuchu zarazy. Tukidydes. Tukidydes urodził się między 460 a 455 r. p.n.e. i pochodził z attyckiego domu Halimus. W 424 r. p.n.e. podczas wojny peloponeskiej Tukidydes został wybrany strategiem. Powierzono mu obronę wybrzeży Tracji przed Spartanami. W zimie 424 / 423 r. p. n. e. w czasie oblężenia przez Brazydasa miasta Amfipolis, dowodzący obroną strateg Eukles wezwał Tukidydesa na pomoc. Nie zdążył on jednak z odsieczą i Spartanie zdołali przekonać mieszkańców miasta do przejścia na ich stronę, co pozbawiło Ateńczyków dostępu do kopalń złota i srebra. Pomimo, że Tukidydes nie był bezpośrednio odpowiedzialny za tę klęskę, został skazany przez Zgromadzenie na wygnanie i konfiskatę majątku. Przebywał na wygnaniu 20 lat, mieszkając w Tracji i podróżując po Grecji. Po powrocie do ojczyzny żył już niedługo. Tukidydes przeszedł do historii nie jako wybitny wódz, ale jako autor monografii historycznej pt. "Wojna peloponeska", obejmującej lata 431 - 411 r. p. n. e. W rozwoju historiografii Tukidydes odegrał bardzo dużą rolę. Zasługa jego polega przede wszystkim na stworzeniu podstaw krytyki historycznej, dokładnym badaniu przyczyn i skutków poszczególnych wypadków, kierowaniu się przekonaniem, że historia jest łańcuchem zdarzeń pozostających ze sobą w związku przyczynowym. Wykluczył całkowicie wpływ czynników nadprzyrodzonych na przebieg historii i uważał, że wszystkie wydarzenia historyczne są wynikiem działania ludzi., Alkibiades. Alkibiades (ok. 450 - 404 r. p.n.e.) był potomkiem słynnego rodu Alkmeonidów i krewnym Peryklesa, który był jego opiekunem. Należał do kręgu przyjaciół Sokratesa, z którym brał udział w bitwach pod Potidają (429 r. p. n. e.) i Delium (424 r. p. n. e.). Alkibiades słynął z urody, elegancji, próżności i zamiłowania do zabaw. Wywierał wpływ na życie polityczne w Atenach i kilkakrotnie był wybierany na stratega. Był przeciwnikiem pokoju Nikiasza (421 r. p. n. e.), stworzył sojusz Aten, Argos i kilku poróżnionych ze Spartą państw - miast na Peloponezie. Pragnął ustanowić władzę Aten nad Sycylią i zorganizował w tym celu wyprawę (415 r. p. n. e.) przeciwko sprzymierzonym ze Spartą Syrakuzom. Zgromadzenie uchwaliło wysłanie na Sycylię największych sił, jakie kiedykolwiek wyruszyły z Grecji. Ekstrawagancki tryb życia Alkibiadesa i jego ambicje polityczne przysporzyły mu wielu wrogów. Tuż przed wypłynięciem na Sycylię nastąpiła eskalacja tej wrogości. Oskarżono go wówczas o zniszczenie herm, a wcześniej zorganizowania parodii misteriów eleuzyńskich. Było to niezwykle poważne oskarżenie. Alkibiades zażądał natychmiastowego procesu, jeszcze przed wyruszeniem na Sycylię. Jego wrogowie jednak przebiegle odłożyli proces w czasie, by nie odwlekać wyprawy na Syrakuzy. Alkibiades wyruszył więc z flotą, ale wkrótce wysłano za nim posłańca, by wrócił do Aten na proces. W tej sytuacji młody dowódca przeszedł na stronę Sparty, a wyprawa na Sycylię zakończyła się klęską Aten i zniszczeniem całej floty. W 410 r. p. n. e. Alkibiades znów objął dowództwo nad flotą ateńską, odniósł szereg zwycięstw i w 407 r. p.n.e. wkroczył triumfalnie do Aten. Jeszcze raz wybrany na stratega nadal prowadził wojnę ze Spartą, niewiele jednak mógł zdziałać, zwłaszcza, że Ateńczycy nie mieli do niego pełnego zaufania. Po porażce pod Notion znów był zmuszony opuścić Ateny. Udał się w 404 r. p. n. e. pod opiekę satrapy miasta Daskylion, Farnabazosa, który zamordował go z namowy wodza spartańskiego Lizandra., Kleon. Kleon Przywódca ludowy w Atenach po śmierci Peryklesa, naczelny wódz wojsk ateńskich w wojnie peloponeskiej, zdobywca Sfakterii w r. 425 r. p.n.e. W r. 422 r. p. n. e. został pokonany przez Spartanina Brazydasa w czasie oblężenia Amfipolis i tam zginął. Brazydas Brazydas był jednym z najwybitniejszych wodzów spartańskich w czasie wojny peloponeskiej, odniósł szereg zwycięstw na terenie Tracji. Zginął w bitwie pod Amfipolis w 422 r. p.n.e., Gylippos. Gylippos był wodzem spartańskim w wojnie peloponeskiej. W 414 r. p.n.e. dowodził armią i flotą spartańską pomagając Syrakuzom w walce przeciw Ateńczykom, których pokonał (wziął do niewoli Nikiasza i Demostenesa). W 10 lat później dopuściwszy się grabieży mienia publicznego, musiał uciekać z kraju., Lizander. Lizander był dowódcą wojsk spartańskich. Dzięki użyciu perskiego złota odbudował spartańską flotę i w 404 r. p.n.e. i zwyciężył Ateńczyków pod Ajgospotamoj. Następnie zablokował port w Pireusie, zmuszając Ateny w tym samym roku do kapitulacji.

Ilustracja interaktywna przedstawia szaro‑białą planszę, na której znajduje się mapa basenu śródziemnomorskiego wraz z terenami południowo‑wschodniej Europy i Turcji. Na mapie znajdują się także dwaj wojownicy - złoty wojownik symbolizuje Ateny, zaś błękitny Spartę. Po stronie ateńskiej -lewa strona zdjęcia, pokazane zostały cztery postacie: Perykles, Tukidydes, Alkibiades, Kleon. Po stronie Sparty- prawa strona zdjęcia, pokazano trzech bohaterów: Brazydas, Gylippos, Lizander. Zdjęcie Peryklesa przedstawia głowa posągu. Mężczyzna ma brodę oraz hełm. Tło stanowi czerwony kolor. Zdjęcie Tukidydesa, przedstawia głowę rzeźby. Posąg jest koloru białego, zaś tło stanowi szary kolor. Zdjęcie Alkibiadesa, przedstawia głowę posągu. Rzeźba jest koloru białego. Twarz wodza jest skierowana w prawą stronę. Fotografia Kleona przedstawia fragment posągu. Mężczyzna ma na głowie hełm, spod którego wystają włosy. Mężczyzna ma brodę. Zdjęcie Lizandra jest kolorowe. Mężczyzna ukazany jest z profilu, jest skierowany w lewą stronę. Na jego głowie znajduje się hełm. Zdjęcie Gylliposa przedstawia mężczyznę w hełmie, nie widać jego twarzy. Jego głowa skierowana jest w prawą stronę. Brazydas ukazany jest jako wojownik w hełmie. Mężczyzna ma twarz skierowaną w prawa stronę. Dodatkowo na ilustracji umieszczone zostały interaktywne punkty: Perykles. Perykles był przywódcą demokracji ateńskiej. Za jego czasów doszło do wybuchu wojny peloponeskiej. Gdy Spartanie postawili Ateńczykom ultimatum, grożąc wybuchem wojny, jeśli nie zniosą oni sankcji ekonomicznych wobec Megary i nie przerwą blokady Potidai, Perykles przekonał Zgromadzenie, by odrzuciło żądania Sparty. Na postulat Sparty o odrzuceniu dekretu megarskiego Perykles miał odpowiedzieć chłodno, że Zgromadzenie Ateńskie uchwaliło prawo zakazujące komukolwiek zdejmowania tablicy z tekstem dekretu ze ściany. Perykles był zagorzałym przeciwnikiem wszelkich ustępstw wobec Sparty, które, jego zdaniem, nieuchronnie prowadziły do niewoli. W związku z tym, że Ateny były dobrze ufortyfikowane Długimi Murami i zapewniały ochronę oraz wyżywienie nawet podczas długiego oblężenia, strategia wojenna Peryklesa była dwutorowa: unikać walnej bitwy ze Spartanami, nawet gdy ci pustoszyli Attykę oraz wykorzystać flotę do atakowania terenów Sparty i jej sojuszników. Strategia ta przynosiła dobre rezultaty, pomimo zniszczeń w Attyce, ponieważ Spartanie najeżdżali Attykę tylko na okres około 40 dni. Nie byli w stanie bowiem dłużej się wyżywić i obawiali się buntu helotów w kraju. Strategię Peryklesa podkopała niespodziewanie zaraza, która wybuchła w 430 r. p.n.e. i zdziesiątkowała ludność Aten, zabierając w 429 r. p. n. e. samego Peryklesa. W przeludnionych Atenach nie było warunków sanitarnych. Brak odpowiednich domów i urządzeń pozwalających zaspokoić potrzeby gwałtownie zwiększonej populacji miasta był katastrofalnym błędem przywódców ateńskich, który doprowadził do wybuchu zarazy. Tukidydes. Tukidydes urodził się między 460 a 455 r. p.n.e. i pochodził z attyckiego domu Halimus. W 424 r. p.n.e. podczas wojny peloponeskiej Tukidydes został wybrany strategiem. Powierzono mu obronę wybrzeży Tracji przed Spartanami. W zimie 424 / 423 r. p. n. e. w czasie oblężenia przez Brazydasa miasta Amfipolis, dowodzący obroną strateg Eukles wezwał Tukidydesa na pomoc. Nie zdążył on jednak z odsieczą i Spartanie zdołali przekonać mieszkańców miasta do przejścia na ich stronę, co pozbawiło Ateńczyków dostępu do kopalń złota i srebra. Pomimo, że Tukidydes nie był bezpośrednio odpowiedzialny za tę klęskę, został skazany przez Zgromadzenie na wygnanie i konfiskatę majątku. Przebywał na wygnaniu 20 lat, mieszkając w Tracji i podróżując po Grecji. Po powrocie do ojczyzny żył już niedługo. Tukidydes przeszedł do historii nie jako wybitny wódz, ale jako autor monografii historycznej pt. "Wojna peloponeska", obejmującej lata 431 - 411 r. p. n. e. W rozwoju historiografii Tukidydes odegrał bardzo dużą rolę. Zasługa jego polega przede wszystkim na stworzeniu podstaw krytyki historycznej, dokładnym badaniu przyczyn i skutków poszczególnych wypadków, kierowaniu się przekonaniem, że historia jest łańcuchem zdarzeń pozostających ze sobą w związku przyczynowym. Wykluczył całkowicie wpływ czynników nadprzyrodzonych na przebieg historii i uważał, że wszystkie wydarzenia historyczne są wynikiem działania ludzi., Alkibiades. Alkibiades (ok. 450 - 404 r. p.n.e.) był potomkiem słynnego rodu Alkmeonidów i krewnym Peryklesa, który był jego opiekunem. Należał do kręgu przyjaciół Sokratesa, z którym brał udział w bitwach pod Potidają (429 r. p. n. e.) i Delium (424 r. p. n. e.). Alkibiades słynął z urody, elegancji, próżności i zamiłowania do zabaw. Wywierał wpływ na życie polityczne w Atenach i kilkakrotnie był wybierany na stratega. Był przeciwnikiem pokoju Nikiasza (421 r. p. n. e.), stworzył sojusz Aten, Argos i kilku poróżnionych ze Spartą państw - miast na Peloponezie. Pragnął ustanowić władzę Aten nad Sycylią i zorganizował w tym celu wyprawę (415 r. p. n. e.) przeciwko sprzymierzonym ze Spartą Syrakuzom. Zgromadzenie uchwaliło wysłanie na Sycylię największych sił, jakie kiedykolwiek wyruszyły z Grecji. Ekstrawagancki tryb życia Alkibiadesa i jego ambicje polityczne przysporzyły mu wielu wrogów. Tuż przed wypłynięciem na Sycylię nastąpiła eskalacja tej wrogości. Oskarżono go wówczas o zniszczenie herm, a wcześniej zorganizowania parodii misteriów eleuzyńskich. Było to niezwykle poważne oskarżenie. Alkibiades zażądał natychmiastowego procesu, jeszcze przed wyruszeniem na Sycylię. Jego wrogowie jednak przebiegle odłożyli proces w czasie, by nie odwlekać wyprawy na Syrakuzy. Alkibiades wyruszył więc z flotą, ale wkrótce wysłano za nim posłańca, by wrócił do Aten na proces. W tej sytuacji młody dowódca przeszedł na stronę Sparty, a wyprawa na Sycylię zakończyła się klęską Aten i zniszczeniem całej floty. W 410 r. p. n. e. Alkibiades znów objął dowództwo nad flotą ateńską, odniósł szereg zwycięstw i w 407 r. p.n.e. wkroczył triumfalnie do Aten. Jeszcze raz wybrany na stratega nadal prowadził wojnę ze Spartą, niewiele jednak mógł zdziałać, zwłaszcza, że Ateńczycy nie mieli do niego pełnego zaufania. Po porażce pod Notion znów był zmuszony opuścić Ateny. Udał się w 404 r. p. n. e. pod opiekę satrapy miasta Daskylion, Farnabazosa, który zamordował go z namowy wodza spartańskiego Lizandra., Kleon. Kleon Przywódca ludowy w Atenach po śmierci Peryklesa, naczelny wódz wojsk ateńskich w wojnie peloponeskiej, zdobywca Sfakterii w r. 425 r. p.n.e. W r. 422 r. p. n. e. został pokonany przez Spartanina Brazydasa w czasie oblężenia Amfipolis i tam zginął. Brazydas Brazydas był jednym z najwybitniejszych wodzów spartańskich w czasie wojny peloponeskiej, odniósł szereg zwycięstw na terenie Tracji. Zginął w bitwie pod Amfipolis w 422 r. p.n.e., Gylippos. Gylippos był wodzem spartańskim w wojnie peloponeskiej. W 414 r. p.n.e. dowodził armią i flotą spartańską pomagając Syrakuzom w walce przeciw Ateńczykom, których pokonał (wziął do niewoli Nikiasza i Demostenesa). W 10 lat później dopuściwszy się grabieży mienia publicznego, musiał uciekać z kraju., Lizander. Lizander był dowódcą wojsk spartańskich. Dzięki użyciu perskiego złota odbudował spartańską flotę i w 404 r. p.n.e. i zwyciężył Ateńczyków pod Ajgospotamoj. Następnie zablokował port w Pireusie, zmuszając Ateny w tym samym roku do kapitulacji.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PwfwyBuqI

Przebieg wojny peloponeskiej

Strategia Spartan polegała na najazdach na Attykę; mieli oni bowiem przygniatającą przewagę na lądzie. Chcieli sprowokować Ateńczyków do walnej bitwy. Rozwijali flotę, by wraz z sojusznikami zlikwidować ateńską przewagę na morzu. Tymczasem Perykles planował unikanie walnej bitwy i ewakuację ludności Attyki za Długie MuryDługie muryDługie Mury oraz kontrolowanie Morza Egejskiego i akcje odwetowe przeciw wybrzeżom wroga.

Działania te okazały się owocne. Gdy Spartanie z miernym rezultatem pustoszyli Attykę i po długotrwałym oblężeniu w 427 r. p.n.e. zdobyli i zniszczyli PlatejePlatejePlateje, Ateńczycy zmusili do kapitulacji Potidaję (430 r. p.n.e.) i odnosili sukcesy w zuchwałych najazdach na Peloponez. Próby przejęcia inicjatywy na morzu kończyły się dla Spartan fatalnie - większość floty ateńskiej stacjonowała w Pireusie lub patrolowała wybrzeża Attyki, a małe eskadry blokujące Peloponez z łatwością pokonywały flotę wroga.

RYqvZG9N3DybL

Rycina przedstawia żołnierzy na polu bitwy. Walczą oni ze sobą, niektórzy są nadzy, a inni mają na sobie zbroje; w rękach trzymają tarcze oraz włócznie. Są bardzo blisko siebie, a pomiędzy nimi widać leżących bezwładnie żołnierzy oraz martwe konie. W tle, ponad walczącymi ze sobą wojownikami, powiewają na wietrze chorągwie. Niektórzy z żołnierzy są konno.

Tymczasem w Atenach w wyniku przeludnienia i złych warunków sanitarnych wybuchła zaraza (430 r. - 426 r. p.n.e.). Według Tukidydesa jej ofiarą padło 300 jeźdźców i 4400 hoplitów. Przeciwko osłabionym Atenom wybuchło powstanie w MitylenieMitylenaMitylenie (428 r. - 427 r. p.n.e.), które zostało krwawo stłumione, pomimo pomocy ze strony Sparty.

Rw8HvZLRo3EFA

Dzieło przedstawia licznie zgromadzone na rynku starożytnego miasta postacie. Część ludzi, w rozdartych szatach, leży. Obok nich można zauważyć klęczące lub siedzące postaci, które przy nich czuwają. Wyrazy twarzy zebranych postaci wskazują na przejęcie oraz cierpienie, niektórzy z nich płaczą. Wśród zebranych są osoby nagie lub półnagie. W środku dzieła obecny jest starszy mężczyzna w niebieskiej szacie oraz okryciu głowy, wskazujący palcem za siebie. Obok niego widać młodą, długowłosą kobietę o nagich piersiach, która na niego patrzy. Tłum zebrał się na schodach oraz przed nimi, a z prawej strony widoczne są podstawy kolumn. Lewy górny róg jest zaciemniony, z ledwie widocznymi postaciami.

Sytuacja zaczęła być bardzo niebezpieczna dla Spartan, gdy DemostenesDemostenesDemostenes stworzył w MesseniiMesseniaMessenii na cyplu PylosPylosPylos ateńską bazę do współdziałania z helotamiHelocihelotami, którzy notorycznie buntowali się przeciwko Lacedemończykom. Wobec tego Spartanie zaatakowali pozycje ateńskie i wysadzili kontyngent hoplitów na wysepce Sfakteria, która zamykała zatokę od morza. Demostenes odpierał ataki do przybycia floty ateńskiej, która odcięła garnizon na Sfakterii. W wyniku odrzucenia propozycji pokojowej Spartan i interwencji Kleona, oddziały ateńskie pod wodzą Demostenesa wylądowały na wysepce i wzięły do niewoli pozostałych przy życiu obrońców (425 r. p.n.e.).

Ateńczycy w dalszym ciągu odrzucali propozycje pokojowe i w roku 424 r. p.n.e.  podjęli działania ofensywne. Podbili Kytherę, założyli kolejne bazy na Peloponezie, zdobywając port w Megarze, Nisaję i rozpoczynając atak na Beocję. Ofensywa ta skończyła się jednak klęską pod Delium, po której przyszła następna. SpartiataSpartiaciSpartiata Brazydas na czele małej armii dotarł drogą lądową do Tracji i zdobył Amfipolis. Ateńska kontrofensywa, na której czele stanął Kleon załamała się w wyniku klęski pod Amfipolis w 422 r. p.n.e., w której zginęli wodzowie obu armii.

Po ich śmierci ateński strateg Nikiasz i król Sparty Pleistoanaks wynegocjowali tzw. pokój Nikiasza (421 r. p.n.e.). Przywracał on stan sprzed wybuchu wojny; utrzymał się przez kolejne 7 lat.

Pokój Nikiasza pozostawił Ateny w lepszej sytuacji niż Spartę. W wyniku zawarcia pokoju sojusz spartański rozsypał się, ponieważ Beoci, Koryntianie, Megarejczycy i Elejczycy odmówili przyjęcia jego warunków. W 420 r. p.n.e. powstała na Peloponezie koalicja z Argos na czele, która rzuciła Sparcie otwarte wyzwanie. Przystąpienie do niej Aten przekonało jednak Koryntyjczyków, by powrócili do przymierza ze Spartą. W 418 r. p.n.e. Spartanie odnieśli zwycięstwo nad siłami sprzymierzonymi pod Mantineją, przywracając Związek Peloponeski do dawnego kształtu.

ReA8D98ijmELe

Ilustracja na pierwszym planie przedstawia bezpośrednie stracie dwóch wrogich armii. Żołnierze do walki używają ostrych włóczni, a także tarczy, które służą im do osłony przed wrogiem. Na hełmach wojowników zatknięte są rozłożyste pióropusze. Twarze niektórych z mężczyzn osłonięte są całkowicie przyłbicami hełmów, a na twarzach innych widoczne są grymasy mogące świadczyć o wysiłku. W tle widać więcej ścierających się jednostek, uniesione włócznie, przygotowane tarcze oraz zamglone tło.

Po śmierci Peryklesa i Kleona w Atenach brakowało zdecydowanego przywódcy i jasnej strategii walki z wrogiem. Przepychanie się stronnictw w walce o przychylność Zgromadzenia, częste procesy polityczne i brak zmęczenia wojną popchnęły Ateńczyków, pod przywództwem młodego brawurowego Alkibiadesa, do zaplanowania wielkiej wyprawy na Syrakuzy na Sycylii, której celem było złupienie bogatego miasta i demonstracja potęgi Aten. Na skutek ostrzeżeń Nikiasza o niebezpieczeństwach grożącym Ateńczykom, flotę wysłaną na wyprawę sycylijską  podwojono.

W noc przed wypłynięciem floty, w maju 415 r. p.n.e. obtłuczono hermyHermahermy strzegące ulic i placów Aten. Świętokradztwo oburzyło Ateńczyków. Ściganie sprawców objęło głównie młodych, dobrze urodzonych entuzjastów nowych trendów. Pozwoliło to wrogom Alkibiadesa postawić go w stan oskarżenia o parodiowanie misteriów eleuzyńskichMisteria Eleuzyjskiemisteriów eleuzyńskich. Alkibiades domagał się natychmiastowego procesu, jego wrogowie jednak zapewnili go, że ważniejsza jest teraz wyprawa, a sprawą misteriów zajmą się po powrocie z Sycylii. Przebiegle oskarżając go formalnie, gdy dotarł na Sycylię i odwołując ze skutkiem natychmiastowym z dowodzenia flotą. Alkibiades, zaocznie skazany na śmierć, zbiegł do Sparty, gdzie przekonał Lacedemończyków o konieczności pilnej interwencji zbrojnej w Syrakuzach.

Wyprawa sycylijska zakończyła się druzgocącą klęską Aten. Opieszałość Nikiasza i pojawienie się eskadry korynckiej pod wodzą spartiaty Gylipposa, a także opóźnienie odwrotu floty ateńskiej doprowadziło do rozgromienia żołnierzy uciekających lądem w 413 r. p.n.e.

W tym samym roku Spartanie wkroczyli ponownie na teren Attyki, tym razem obierając inną strategię. Zdobyli twierdzę w pobliżu Aten, Dekeleję, którą uczynili bazą wypadową najazdów na kraj, paraliżując uprawę roli i eksploatację kopalń w  LaurionLaurionLaurion. Osłabienie floty ateńskiej sprawiło, że mieszkańcy miast poddanych Atenom (m.in. były to miasta JoniiJoniaJonii), odłączyli się od Związku Morskiego odzyskując niepodległość. W ten sposób Ateny zostały pozbawione zapasów żywności, pieniędzy oraz sojuszników. Tymczasem, sojusznikiem Sparty została Persja, która wspierała Lacedemończyków militarnie i finansowo.

Rozpaczliwa sytuacja Aten odbiła się niekorzystnie na nastrojach panujących w mieście. Doszło do próby obalenia demokracji wspieranej z daleka przez przebywającego na wygnaniu Alkibiadesa, który jednak zmienił zdanie i stał się zagorzałym zwolennikiem opcji demokratycznej w Atenach, która odwołała wyrok na niego. I tak Alkibiades jako obrońca demokracji został dowódcą floty ateńskiej i rozpoczął kontrofensywę w strefie cieśnin. Seria zwycięstw uwieńczona zagładą wrogiej floty pod Kyzikos w 410 r. p.n.e. przywróciła Atenom panowanie na morzu i demokrację w mieście. Alkibiades wrócił do Aten jako triumfator i został obwołany naczelnym wodzem.

Król perski postanowił w tej sytuacji bardziej energicznie wesprzeć Spartan. Jego syn, Cyrus, porozumiał się z Lizandrem i przekazał środki finansowe na odbudowę floty peloponeskiej. Sprawę ułatwił im fakt, że Alkibiadesa odwołano z pozycji naczelnego wodza. Mimo, że Ateny pokonały flotę Sparty pod Arginuzami w 406 r. p.n.e., jednak dowódcy floty zostali skazani na śmierć. Nie uratowali bowiem swoich żołnierzy, którzy na skutek sztormu utonęli w morzu.

Tymczasem Lizander za pieniądze Cyrusa wystawił nową flotę. Dzięki niej w 405 r. p.n.e. bez walki zdobył niemal wszystkie okręty Aten pod Ajgospotamoi.

Bitwa ta była rozstrzygająca dla wojny peloponeskiej. Ateny, otoczone od lądu i morza, skapitulowały wiosną 404 r. p.n.e.

Wojna peloponeska

Ateny po wojnie peloponeskiej

Po kapitulacji Aten Koryntianie i Tebańczycy domagali się zagłady swojego wroga. Spartanie ograniczyli się jedynie do nakazu rozwiązania Związku MorskiegoZwiązek MorskiZwiązku Morskiego, wydania okrętów, zburzenia fortyfikacji i przystąpienia do Związku PeloponeskiegoZwiązek PeloponeskiZwiązku Peloponeskiego. Zostawili w Atenach tzw. Trzydziestu TyranówTrzydziestu TyranówTrzydziestu Tyranów - Ateńczyków wywodzących się z bogatej elity. Rządzili oni podbitym miastem, brutalnie tłumiąc opozycję wewnętrzną i bez skrupułów okradając bogatych obywateli Aten. Oligarchowie ci brutalnie tłumili opozycję wewnętrzną i bez skrupułów okradali bogatych obywateli Aten przez osiem miesięcy swoich okrutnych rządów. W 403 r. p.n.e. wybuchły jednak walki pomiędzy oligarchami a demokratyczną opozycją, które doprowadziły do przywrócenia demokracji w Atenach. By położyć kres walkom wewnętrznym demokraci ogłosili powszechną amnestię - pierwszy tego typu akt w dziejach Zachodu.

Straty w ludziach, epidemia oraz zapaść finansowa pogrążyły Ateny w głębokim kryzysie. Z czasem odzyskały one większość swojej dawnej świetności oraz pozycję lidera Hellady, nigdy jednak nie wróciły do dawnej potęgi.

RZ34UoBY3kAyU

Rycina przedstawia moment wdarcia się żołnierzy do zdobywanego przez nich miasta. Na pierwszym planie znajduje się konający pośród fragmentów zburzonych murów wojownik. Za nim widać żołnierzy z kilofami oraz łopatami, którzy forsują stojący przed nimi mur. Większość z nich jest naga od pasa w górę, inni mają na sobie fragmenty szat lub zbroi. Na ich czele maszerują triumfujące postacie, poruszające się w prawą stronę. Mężczyźni grają na instrumentach. W tle roztaczają się sceny bitewne.

Sparta wyszła zwycięsko z wojny peloponeskiej - jednak jej hegemonia nie trwała długo. Zwycięzcy nie mieli ani środków, ani pomysłu, jak utrzymać swoją pozycję.

Podsumowanie

Wojna peloponeska pozornie przyniosła Spartanom zwycięstwo. Nie potrafili go jednak należycie wykorzystać, co sprawiło, że ich hegemonia w Grecji była krótkotrwała. W rzeczywistości wojna między Spartą i Atenami wyniszczyła wszystkie zaangażowane w konflikt strony i pozostawiła Grecję w chaosie, który czynił ją podatną na ataki potężniejszych wrogów.

Ćwiczenia

Słownik pojęć

Eupatrydzi

Eupatrydzi

RNH4HyloxhfNC1

Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa eupatrydzi, które w języku greckim brzmi: eupatridai.

Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa eupatrydzi, które w języku greckim brzmi: eupatridai.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PwfwyBuqI

Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa eupatrydzi, które w języku greckim brzmi: eupatridai.

(z greckiego: εepsilonὐπpiαalfaτtauρrhoίδdeltaαalfaιiota, eupatridai - z dobrego ojca), ateńska arystokracja rodowa, warstwa wielkich posiadaczy ziemskich.

RAv1f2QPUxs8F

Obraz przedstawia pomieszczenie oraz zgromadzonych w nim ludzi. Jest ono jasne, z przewagą szarości. Na zdobionych złotymi pasami ścianach znajdują się obrazy – duży obraz ukazujący zgromadzonych wśród natury ludzi, oraz dwa mniejsze ukazujące kobiety – na jednym z nich półnagie. Mniejsze obrazy kontrastują swoim ciepłym odcieniem z pozostałą częścią pomieszczenia. Posadzka przypomina kamienną szachownicę – przeplatają się na niej czarne oraz białe płytki. Z lewej strony, przy wejściu, widoczni są tłumnie wchodzący ludzie odziani w luźne szaty oraz z wieńcami na głowach. Dwaj mężczyźni trzymają w dłoniach pochodnie. Po obu stronach wchodzących widoczni są nadzy, mali chłopcy z wieńcami w kolorach zielono‑różowym. Przed nimi widoczna jest stojąca tyłem postać trzymająca w dłoniach instrument przypominający duży tamburyn. Kieruje się ona ku mężczyźnie stojącemu w centrum obrazu, w długiej, obszernej białej szacie, wyciągającemu ku niej dłoń. W drugiej jego dłoni widoczny jest szeroki kielich. Mężczyzna jest blady, przez jego ramię przerzucony jest długi pas czarnej tkaniny. Na głowie ma wieniec laurowy. Za nim widoczny jest starszy mężczyzna, siedzący przed tylnym wejściem po którego obu stronach widnieją kolumny. Z tyłu można zauważyć ciemne, zachmurzone niebo oraz fragment dalszego budynku. Z prawej strony, przy stole zgromadzeni są mężczyźni, z których jeden jest w pozycji leżącej. Patrzy on na postać w długiej szacie.

Herma

Herma

wysoki czworoboczny słup zwieńczony głową lub krótkim popiersiem. Często poniżej popiersia znajdują się dwa wystające krótkie ramiona, służące do zawieszania girland, a poniżej element falliczny. Forma ta stosowana w Grecji początkowo tylko dla Hermesa, potem odnosiła się także do innych bogów i herosów. Hermy stawiano przy drogach, na rogach ulic, na rynkach, na granicach posiadłości.

R1bFratdvxJTP

Fotografia przedstawia rzeźbę Demostenesa. Na popiersiu mężczyzny widać liczne ślady ubytków i uszkodzeń. Postać w sędziwym wieku ma kręcone włosy oraz brodę, jej brwi są delikatnie ściągnięte, a na czole oraz policzkach widoczne są głębokie zmarszczki. Kąciki ust skierowane są ku dołowi. Popiersie Demostenesa stoi na wysokim filarze. Na wysokości podbrzusza mężczyzny znajdują się wyrzeźbione części płciowe.

Megara

Megara

miasto położone na Istmie Korynckim, w pobliżu Zatoki Sarońskiej, warowne, z dwoma akropolami. W czasie wojny peloponeskiej partia oligarchiczna wypędziła załogę ateńską.

RD20Z0OycznTB

Fotografia przedstawia stanowisko archeologiczne w Megarze. Widoczne są ustawione na popękanej beżowo‑szarej posadzce pale w podobnym odcieniu. Ustawione są regularnie w pięciu rzędach. Kolumny środkowego rzędu są ze sobą połączone elementami tworzącymi niską ścianę. Niektóre z nich są wyższe, jak gdyby ułożono na sobie dwa pale. Pomiędzy nimi leżą podobne, lecz bardziej zniszczone elementy. Ich struktura jest bardziej chropowata, są ciemnoszare, prawie czarne, z nielicznymi tylko przebłyskami beżu. Gdzieniegdzie ziemię porosła zielona trawa, której kępki kontrastują z kolorami konstrukcji. Całość ogrodzono prostokątnym murem.

Misteria Eleuzyjskie

Misteria Eleuzyjskie

uroczystości ku czci bogiń Demeter i Persefony, obchodzone w starożytności w greckim miasteczku Eleusis, w pobliżu Aten.

RizGg2oIPTmFX

Relief przedstawia trzy postacie – dwie kobiety oraz chłopca. Kobiety przedstawione są na przeciwnych końcach dzieła, skierowane przodem do siebie, a bokiem do widza. Między kobietami stoi chłopiec. Kobiety mają na sobie długie szaty bez rękawów, a w ich dłoniach można zauważyć atrybuty bogiń – sierp i kłos. Kobieta po lewej stronie ma kręcone włosy sięgające do karku, a prawą dłoń wyciąga do skierowanego w jej stronę chłopca. Jest on nagi, przykryty jedynie kawałkiem tkaniny przewieszonej przez ramię. Prawą rękę wyciąga ku dłoni kobiety, podnosząc na nią wzrok. Jego włosy sięgają karku, również są kręcone. Lewą dłonią trzyma suknię kobiety ukazanej z prawej strony. Jej włosy są upięte, a twarz skierowana w dół. Prawą dłonią dotyka włosów chłopca. Relief wykonano na jasnej matowej ścianie.

Mitylena

Mitylena

największe i najważniejsze miasto wyspy Lesbos, położone na jej zachodnim brzegu. Mitylena posiadała dwa porty i silne obwarowania z czasów wojny peloponeskiej. Po klęsce Krezusa w wojnie z Persją poddała się Persom i pozostawała przez pewien czas pod ich władzą. W 479 r. p.n.e. Mitylena przystąpiła do Związku Ateńskiego. W czasie wojny peloponeskiej połączyła się ze Spartą, lecz w 427 r. p.n.e. została zdobyta przez Ateńczyków. Po klęsce Ateńczyków na Sycylii Mitylena wraz z innymi miastami lesbijskimi uwolniła się od zależności od Aten, przyłączyła się jednak do nich dobrowolnie po pokoju Antalkidasa. W czasie wyprawy Aleksandra Wielkiego uległa kilkakrotnie zniszczeniu.

RgrdsOLJaujjy

Fotografia przedstawia dzieło wykonane na naczyniu – przykład malarstwa czarnofigurowego, przedstawiające cztery postacie ubrane w beżowo‑żółte szaty. Wszystkie mają ciemne, upięte w kok włosy. Z lewej strony znajduje się postać, wyciągająca rękę nad siedzącą przed nią na krześle osobą, której twarz jest skierowana ku zwojowi papieru trzymanemu przez nią w dłoniach. Górna część twarzy postaci jest znacznie jaśniejsza od pozostałej jej części, przypominając maskę. Przed nią stoi osoba trzymająca w dłoni instrument przypominający kitarę. Tuż za nią stoi kolejna postać. Tłem jest ciemny kolor naczynia z dwoma uchami, za naczyniem znajduje się ściana.

Nikiasz

Nikiasz

syn Nikeratosa, jeden z czołowych przywódców politycznych w Atenach w okresie wojny peloponeskiej. Jako przywódca arystokracji przeciwstawiał się Kleonowi. Zwolennik zawarcia pokoju, po śmierci Kleona zawiera w 421 r. p.n.e. pokój ze Spartą na 50 lat, nazwany od jego imienia pokojem Nikiasza. Przeciwnik wyprawy na Sycylię, wbrew woli został wraz z Alkibiadesem i Lamachosem postawiony na jej czele w 415 r. p.n.e. Po odwołaniu Alkibiadesa Nikiasz zrazu pokonał Syrakuzańczyków, następnie jednak poniósł klęskę. Na skutek prawie całkowitego zniszczenia floty ateńskiej przez Syrakuzan Ateńczycy zmuszeni byli do odwrotu, a wreszcie do poddania się. Wodzowie ateńscy Nikiasz i Demostenes dostali się do niewoli i zostali straceni w 413 r. p.n.e. Resztki wojska ateńskiego wysłano jako niewolników do kamieniołomów syrakuzańskich.

R14MZsNCfz2Ob

Ilustracja przedstawia rzeźbę - popiersie starszego mężczyzny o krótkich włosach, na którego głowie widoczne są zakola. Na jego twarzy, przy oczach, widoczne są głębokie zmarszczki. Jego nos jest duży, zakrzywiony, a usta małe i wąskie. Mężczyzna, przedstawiony bokiem, ma średniej długości brodę oraz wąsy. Na jego ramionach widoczna jest szata. Ilustrację wykonano na żółtawym, jasnym tle.

Plateje

Plateje

miasto w Beocji, na północnym zboczu Kitajronu, na granicy Attyki. Słynne ze zwycięstwa odniesionego przez Greków nad Persami w 479 r. p.n.e. Zniszczone na żądanie Tebańczyków przez Spartan w czasie wojny peloponeskiej oraz w 376 r. p.n.e. przez Tebańczyków, odbudowane zostało za Aleksandra Wielkiego.

RnXgyTxWbLh5K

Ilustracja przedstawia widok na naturalny, pagórkowaty krajobraz oraz wędrujących do góry ludzi. Wykonano ją w odcieniach szarości, z dominującym ciemnym kolorem, którym przedstawiono drzewa oraz podłoże. Po obu stronach ilustracji znajdują się zbocza pagórka, porośnięte drzewami. Pośrodku biegnie ścieżka, na której są ludzie idący w rzędzie. Przed nimi, na górze stoi postać trzymająca w dłoni duży kij. Jest skierowana przodem do wchodzących. W tle znajdują się drzewa, zbiornik wodny i skały. Niebo jest zachmurzone, z jaśniejszymi fragmentami.

Pylos

Pylos

miasto portowe w Messenii, położone naprzeciwko wyspy Sfakterii. Wg Homera miał tu panować Nestor. W czasie wojny peloponeskiej w 425 r. p.n.e. wódz ateński Demostenes zajął i silnie ufortyfikował Pylos, tak, że Spartanie pomimo rozpaczliwych wysiłków nie zdołali odbić miasta.

R1E6lsenOnvbB

Fotografia przedstawia wnętrze konstrukcji sfotografowanej od dołu. Jest ona pozbawiona ścian bocznych, widoczna jest jasna, kamienista posadzka oraz elementy niewysokiego kamiennego muru w środku. Dach jest podparty na elementach przypominających belki. Konstrukcja dachu jest szaro‑miedziana. W tle znajdują się ludzie, a także zielone drzewa i jasne niebo.

Syrakuzy

Syrakuzy

najbogatsze i najludniejsze miasto na Sycylii, założone w 734 r. p.n.e. przez Dorów pod wodzą Archiasza. Początkowo położone było na wysepce Ortygia, leżącej tuż przy brzegu Sycylii. Niebawem rozrosło się na sąsiednie wybrzeża.

R129lgF7OM1QV

Fotografia przedstawia teatr grecki w Syrakuzach. Jest on przedstawiony z góry. Wiele rzędów jasnych ław okala okrągłą scenę w środku. Jest ona nieco ciemniejsza niż pozostała część teatru. Z lewej jego strony widać łukowe przejście. W miejscu widowni, na lewo od sceny przedstawieni są spacerowicze. Widownia ma kształt półkola. Z przodu fotografii uchwycono jasne skały, a z tyłu wysokie, zielone drzewa oraz wystające górne części miejskich budynków. Po lewej stronie stoi niska wieża na wzniesieniu nieopodal górnej części teatru.

• Oryginalna Azetka. Encyklopedia PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2016 r.

• Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990 r.

• Słownik Języka Polskiego PWN - wydanie internetowe.

Notatki ucznia

Galeria

R1KHAMOWFLv01

Mozaika przedstawia mężczyznę (Tukidydesa) oraz chłopca. Mężczyzna, widoczny od piersi w górę, odziany jest w jasne szaty, ma średniej długości zarost oraz lekko falowane włosy. Patrzy ku górze, jego twarz skierowana jest w jego prawą stronę. Ma zaczerwieniony nos oraz policzki. Pod mężczyzną znajduje się długi kolorowy wieniec, który chłopiec podtrzymuje na swoich barkach. Chłopiec znajduje się po prawej stronie dzieła. Na obu końcach wieńca znalazły się dwa siedzące ptaki. Nad całością widnieje napis w języku greckim.

R1SFMFLTP5vfH

Dzieło przedstawia bitwę na morzu. W walce biorą udział walczący na łodziach żołnierze. Część łodzi na pierwszym planie nie ma żagli. Na pierwszym planie obrazu widać żołnierzy, którzy znaleźli się poza pokładem. Niektórzy zajmują się wiosłowaniem. Łodzie są brązowe, a wiosła czerwone, co nadaje dziełu ciepłych tonów. Na drugim planie znajdują się płynące okręty z żaglami. W tle widać niebo o żółtej barwie oraz więcej nadciągających łodzi.

R1Z7keDkZgcuZ

Fotografia przedstawia płaskorzeźbę na sklepieniu świątyni. Jest to postać Gorgony. Przedstawiana została jako postać z  ostrymi kłami i włosami w kształcie jadowitych węży. Kobieta nie ma dłoni.

R16FzObHQCrka

Ilustracja ukazująca plan bitwy. Po lewej stronie znajduje się mapa oraz poniżej legenda. Po prawej stronie znajdują się trzy plansze ukazujące niebiesko‑czerwony schemat ataku.

R13WtupTXoSaZ

Ilustracja przedstawiająca mapę bitwy pod Amfipolis. Mapa jest czarno‑biała. Po lewej stronie znajduje się legenda.

RvFnqCoENI14F

Ilustracja przedstawiająca szyk falangi z wzajemnym kryciem hoplitów tarczami. Na zdjęciu znajdują się ośmiu mężczyzn ubranych w zbroje, hełmy. W rękach trzymają tarcze oraz włócznie.

R1backNO9TNHJ

Na ilustracji znajduje się rycina greckiej triremy. Przedstawia statek z żaglem. Rycina jest czarno‑biała.

RpnSTLp4CLrsJ

Ilustracja taktyki ateńskiej floty w bitwie pod Arginuzami. Zdjęcie przedstawia niebieskie tło na którym znajduje się biały fragment terenu. Wokół niego są rozmieszczone żółte rzędy schematów floty. Naprzeciwko nich znajduje się jeden rząd schematu floty, zaznaczonej kolorem czerwonym.

RlUsbQ1g1E1TP

Poniżej znajduje się obraz autorstwa Francesco Antonio Grue, pod tytułem: „Spotkanie między Cyrusem Młodszym i Lizandrem”. Na pierwszym planie znajduje się czterech mężczyzn. Mężczyzna po lewej stronie ubrany jest w białą szatę, na której znajduje się niebieska peleryna. Na głowie ubraną ma czapkę. Po jego lewej stronie stoi mężczyzna z brodą, ubrany w brązową szatę. Naprzeciwko nich stoją mężczyźni w dłuższych włosach. Jeden z nich ma miecz. W tle znajdują się liczne malowidła.

RYqvZG9N3DybL

Rycina przedstawia żołnierzy na polu bitwy. Walczą oni ze sobą, niektórzy są nadzy, a inni mają na sobie zbroje; w rękach trzymają tarcze oraz włócznie. Są bardzo blisko siebie, a pomiędzy nimi widać leżących bezwładnie żołnierzy oraz martwe konie. W tle, ponad walczącymi ze sobą wojownikami, powiewają na wietrze chorągwie. Niektórzy z żołnierzy są konno.

Rw8HvZLRo3EFA

Dzieło przedstawia licznie zgromadzone na rynku starożytnego miasta postacie. Część ludzi, w rozdartych szatach, leży. Obok nich można zauważyć klęczące lub siedzące postaci, które przy nich czuwają. Wyrazy twarzy zebranych postaci wskazują na przejęcie oraz cierpienie, niektórzy z nich płaczą. Wśród zebranych są osoby nagie lub półnagie. W środku dzieła obecny jest starszy mężczyzna w niebieskiej szacie oraz okryciu głowy, wskazujący palcem za siebie. Obok niego widać młodą, długowłosą kobietę o nagich piersiach, która na niego patrzy. Tłum zebrał się na schodach oraz przed nimi, a z prawej strony widoczne są podstawy kolumn. Lewy górny róg jest zaciemniony, z ledwie widocznymi postaciami.

ReA8D98ijmELe

Ilustracja na pierwszym planie przedstawia bezpośrednie stracie dwóch wrogich armii. Żołnierze do walki używają ostrych włóczni, a także tarczy, które służą im do osłony przed wrogiem. Na hełmach wojowników zatknięte są rozłożyste pióropusze. Twarze niektórych z mężczyzn osłonięte są całkowicie przyłbicami hełmów, a na twarzach innych widoczne są grymasy mogące świadczyć o wysiłku. W tle widać więcej ścierających się jednostek, uniesione włócznie, przygotowane tarcze oraz zamglone tło.

RZ34UoBY3kAyU

Rycina przedstawia moment wdarcia się żołnierzy do zdobywanego przez nich miasta. Na pierwszym planie znajduje się konający pośród fragmentów zburzonych murów wojownik. Za nim widać żołnierzy z kilofami oraz łopatami, którzy forsują stojący przed nimi mur. Większość z nich jest naga od pasa w górę, inni mają na sobie fragmenty szat lub zbroi. Na ich czele maszerują triumfujące postacie, poruszające się w prawą stronę. Mężczyźni grają na instrumentach. W tle roztaczają się sceny bitewne.

RAv1f2QPUxs8F

Obraz przedstawia pomieszczenie oraz zgromadzonych w nim ludzi. Jest ono jasne, z przewagą szarości. Na zdobionych złotymi pasami ścianach znajdują się obrazy – duży obraz ukazujący zgromadzonych wśród natury ludzi, oraz dwa mniejsze ukazujące kobiety – na jednym z nich półnagie. Mniejsze obrazy kontrastują swoim ciepłym odcieniem z pozostałą częścią pomieszczenia. Posadzka przypomina kamienną szachownicę – przeplatają się na niej czarne oraz białe płytki. Z lewej strony, przy wejściu, widoczni są tłumnie wchodzący ludzie odziani w luźne szaty oraz z wieńcami na głowach. Dwaj mężczyźni trzymają w dłoniach pochodnie. Po obu stronach wchodzących widoczni są nadzy, mali chłopcy z wieńcami w kolorach zielono‑różowym. Przed nimi widoczna jest stojąca tyłem postać trzymająca w dłoniach instrument przypominający duży tamburyn. Kieruje się ona ku mężczyźnie stojącemu w centrum obrazu, w długiej, obszernej białej szacie, wyciągającemu ku niej dłoń. W drugiej jego dłoni widoczny jest szeroki kielich. Mężczyzna jest blady, przez jego ramię przerzucony jest długi pas czarnej tkaniny. Na głowie ma wieniec laurowy. Za nim widoczny jest starszy mężczyzna, siedzący przed tylnym wejściem po którego obu stronach widnieją kolumny. Z tyłu można zauważyć ciemne, zachmurzone niebo oraz fragment dalszego budynku. Z prawej strony, przy stole zgromadzeni są mężczyźni, z których jeden jest w pozycji leżącej. Patrzy on na postać w długiej szacie.

R1bFratdvxJTP

Fotografia przedstawia rzeźbę Demostenesa. Na popiersiu mężczyzny widać liczne ślady ubytków i uszkodzeń. Postać w sędziwym wieku ma kręcone włosy oraz brodę, jej brwi są delikatnie ściągnięte, a na czole oraz policzkach widoczne są głębokie zmarszczki. Kąciki ust skierowane są ku dołowi. Popiersie Demostenesa stoi na wysokim filarze. Na wysokości podbrzusza mężczyzny znajdują się wyrzeźbione części płciowe.

RD20Z0OycznTB

Fotografia przedstawia stanowisko archeologiczne w Megarze. Widoczne są ustawione na popękanej beżowo‑szarej posadzce pale w podobnym odcieniu. Ustawione są regularnie w pięciu rzędach. Kolumny środkowego rzędu są ze sobą połączone elementami tworzącymi niską ścianę. Niektóre z nich są wyższe, jak gdyby ułożono na sobie dwa pale. Pomiędzy nimi leżą podobne, lecz bardziej zniszczone elementy. Ich struktura jest bardziej chropowata, są ciemnoszare, prawie czarne, z nielicznymi tylko przebłyskami beżu. Gdzieniegdzie ziemię porosła zielona trawa, której kępki kontrastują z kolorami konstrukcji. Całość ogrodzono prostokątnym murem.

RizGg2oIPTmFX

Relief przedstawia trzy postacie – dwie kobiety oraz chłopca. Kobiety przedstawione są na przeciwnych końcach dzieła, skierowane przodem do siebie, a bokiem do widza. Między kobietami stoi chłopiec. Kobiety mają na sobie długie szaty bez rękawów, a w ich dłoniach można zauważyć atrybuty bogiń – sierp i kłos. Kobieta po lewej stronie ma kręcone włosy sięgające do karku, a prawą dłoń wyciąga do skierowanego w jej stronę chłopca. Jest on nagi, przykryty jedynie kawałkiem tkaniny przewieszonej przez ramię. Prawą rękę wyciąga ku dłoni kobiety, podnosząc na nią wzrok. Jego włosy sięgają karku, również są kręcone. Lewą dłonią trzyma suknię kobiety ukazanej z prawej strony. Jej włosy są upięte, a twarz skierowana w dół. Prawą dłonią dotyka włosów chłopca. Relief wykonano na jasnej matowej ścianie.

RgrdsOLJaujjy

Fotografia przedstawia dzieło wykonane na naczyniu – przykład malarstwa czarnofigurowego, przedstawiające cztery postacie ubrane w beżowo‑żółte szaty. Wszystkie mają ciemne, upięte w kok włosy. Z lewej strony znajduje się postać, wyciągająca rękę nad siedzącą przed nią na krześle osobą, której twarz jest skierowana ku zwojowi papieru trzymanemu przez nią w dłoniach. Górna część twarzy postaci jest znacznie jaśniejsza od pozostałej jej części, przypominając maskę. Przed nią stoi osoba trzymająca w dłoni instrument przypominający kitarę. Tuż za nią stoi kolejna postać. Tłem jest ciemny kolor naczynia z dwoma uchami, za naczyniem znajduje się ściana.

R14MZsNCfz2Ob

Ilustracja przedstawia rzeźbę - popiersie starszego mężczyzny o krótkich włosach, na którego głowie widoczne są zakola. Na jego twarzy, przy oczach, widoczne są głębokie zmarszczki. Jego nos jest duży, zakrzywiony, a usta małe i wąskie. Mężczyzna, przedstawiony bokiem, ma średniej długości brodę oraz wąsy. Na jego ramionach widoczna jest szata. Ilustrację wykonano na żółtawym, jasnym tle.

RnXgyTxWbLh5K

Ilustracja przedstawia widok na naturalny, pagórkowaty krajobraz oraz wędrujących do góry ludzi. Wykonano ją w odcieniach szarości, z dominującym ciemnym kolorem, którym przedstawiono drzewa oraz podłoże. Po obu stronach ilustracji znajdują się zbocza pagórka, porośnięte drzewami. Pośrodku biegnie ścieżka, na której są ludzie idący w rzędzie. Przed nimi, na górze stoi postać trzymająca w dłoni duży kij. Jest skierowana przodem do wchodzących. W tle znajdują się drzewa, zbiornik wodny i skały. Niebo jest zachmurzone, z jaśniejszymi fragmentami.

R1E6lsenOnvbB

Fotografia przedstawia wnętrze konstrukcji sfotografowanej od dołu. Jest ona pozbawiona ścian bocznych, widoczna jest jasna, kamienista posadzka oraz elementy niewysokiego kamiennego muru w środku. Dach jest podparty na elementach przypominających belki. Konstrukcja dachu jest szaro‑miedziana. W tle znajdują się ludzie, a także zielone drzewa i jasne niebo.

R129lgF7OM1QV

Fotografia przedstawia teatr grecki w Syrakuzach. Jest on przedstawiony z góry. Wiele rzędów jasnych ław okala okrągłą scenę w środku. Jest ona nieco ciemniejsza niż pozostała część teatru. Z lewej jego strony widać łukowe przejście. W miejscu widowni, na lewo od sceny przedstawieni są spacerowicze. Widownia ma kształt półkola. Z przodu fotografii uchwycono jasne skały, a z tyłu wysokie, zielone drzewa oraz wystające górne części miejskich budynków. Po lewej stronie stoi niska wieża na wzniesieniu nieopodal górnej części teatru.

Bibliografia

• Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990 r.

• Oryginalna Azetka. Encyklopedia PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2016 r.

• Słownik Języka Polskiego PWN - wydanie internetowe.

• Tukidydes, Wojna peloponeska, Czytelnik, Warszawa 1988 r.

• Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2003 r.