Wojna trzydziestoletnia

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Po przeprowadzonej lekcji uczeń:

• zna genezę i charakter wojny trzydziestoletniej,

• wie, co to była Unia Protestancka i Liga Katolicka,

• wie, na czym polegała rywalizacja katolicko‑protestancka,

• zna sytuację polityczną w Rzeszy Niemieckiej i we Francji w przededniu wojny,

• zna przebieg defenestracji praskiej,

• potrafi wymienić etapy wojny,

• zna postanowienia traktatu westfalskiego.

b) Umiejętności

Po przeprowadzonej lekcji uczeń:

• analizuje przyczyny wybuchu wojny trzydziestoletniej,

• rozumie konsekwencje wojny dla Europy,

• potrafi omówić i wskazać na mapie przebieg i etaty wojny,

• sprawnie posługuje się mapą.

2. Metoda i forma pracy

Dyskusja, opis, opowiadanie, praca pod kierunkiem nauczyciela, praca z mapą, podręcznikiem, literaturą pomocniczą, encyklopedią historyczną

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik, mapa, encyklopedia historyczna, literatura pomocnicza.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel przedstawia problematykę lekcji. Omawia genezę wojny trzydziestoletniej. Opowiada
o antagonizmach francusko‑habsburskich, problemie dominacji na Bałtyku oraz konfliktach na terenie Rzeszy między Unią Protestancką, wspieraną przez Szwecję, Danię i Anglię, a Ligą Katolicką (Habsburgowie i papiestwo). Wypisuje na tablicy państwa stanowiące strony konfliktu.

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel wyjaśnia pojęcie: defenestracja praska. Omawia jej przebieg. Pokazuje obraz
w podręczniku przedstawiający to wydarzenie.

Opisuje poszczególne etapy wojny. Wskazuje na mapie kierunki działań wojennych i miejsca najważniejszych bitew. Wypisuje na tablicy najważniejsze daty i postacie związane z konfliktem.

Zadaniem uczniów jest wyszukanie w podręczniku i encyklopedii historycznej postanowień traktatu westfalskiego z 1648 roku, który kończył zmagania wojenne.

Uczniowie podają skutki traktatu, nauczyciel wypisuje je na tablicy.

Jeden z uczniów pokazuje na mapie zmiany terytorialne, jakie zaszły w wyniku traktatu westfalskiego.

Uczniowie biorą udział w dyskusji na temat przyczyn i konsekwencji wojny trzydziestoletniej dla Europy. Zastanawiają się nad następującymi problemami:

• Czy można było uniknąć konfliktu?

• Jakie znaczenie miał traktat westfalski?

• Czy zahamował kontrreformację?

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel rysuje na tablicy tabelę. Uczniowie wspólnie wypełniają brakujące miejsca w tabeli. Następnie przerysowują tabelę do zeszytów.

5. Bibliografia

1. Burda B. i inni, Historia 2. Czasy nowożytne. Zakres podstawowy, Operon, Gdynia 2003.

2. Europa i świat w początkach epoki nowożytnej. Ideologie, kryzysy, konflikty, pod red.
   A. Mączaka, t. 2, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.

3. Historia. Encyklopedia szkolna, WSiP, Warszawa 1993.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Oceń zasadność wieloletnich wysiłków zbrojnych poszczególnych uczestników wojny trzydziestoletniej (pisemnie).

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak