Wprowadzenie

W okresie PRL‑u wspierano budowę ogromnych zakładów państwowych, w których zatrudniano dużą liczbę ludzi o niewysokich kwalifikacjach. Fabryki te funkcjonowały nawet wtedy, gdy koszty ich utrzymania przewyższały dochody. Na przełomie lat 80. i 90. XX wieku w Polsce zachodziły wielkie przemiany polityczne i gospodarcze. Sprywatyzowane w większości zakłady musiały zmierzyć się z problemami, których nigdy wcześniej nie doświadczały. Wiele z nich musiało zostać zamkniętych, a pracownicy stracili miejsca pracy. Obecnie dąży się do odnawiania i ożywiania dawnych obiektów poprzemysłowych, nadając im nowe funkcje.

RwJ6cht1jgetW
Budynki będące niegdyś ośrodkami przemysłu włókienniczego w Łodzi obecnie pełnią inne funkcję, np. handlowo‑rozrywkowe.
Źródło: Adrian Grycuk - Praca własna, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=28126090, licencja: CC BY-SA 3.0.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • jakie wyróżniamy sektory gospodarki narodowej,

  • strukturę zatrudnienia ludności w Polsce,

  • na czym polegają zmiany w przemyśle Polski (temat Zmiany w przemyśle PolskiPek1RRcxsZmiany w przemyśle Polski).

Twoje cele
  • porównasz cechy gospodarki centralnie planowanej i wolnorynkowej,

  • wyjaśnisz, na czym polega restrukturyzacja przemysłu,

  • omówisz zmiany struktury zatrudnienia przed i po 1989 r. na przykładzie aglomeracji łódzkiej i konurbacji górnośląskiej.

1. Porównanie gospodarki centralnie planowanej i gospodarki wolnorynkowej

Po II wojnie światowej, kiedy Polska znalazła się w bloku wschodnimblok wschodnibloku wschodnim będącym pod kontrolą ZSRRZSRRZSRR, funkcjonowała w naszym kraju gospodarka centralnie planowana (centralnie sterowana). Dopiero po przemianach politycznych z 1989 r. w Polsce wprowadzono model gospodarki wolnorynkowej (rynkowej), która funkcjonowała już od dawna na Zachodzie. Oba modele gospodarki odznaczają się zupełnie innymi cechami. W celu ich porównania warto przeanalizować poniższą tabelę.

Porównanie gospodarki centralnie planowanej i gospodarki wolnorynkowej

Cechy

Gospodarka centralnie planowana

Gospodarka wolnorynkowa

sposób zarządzania gospodarką

zarządzana przez państwo (ono ustalało kierunku rozwoju gospodarki)

regulowana przez rynek, czyli relacje popytupopytpopytupodażypodażpodaży

dominujący rodzaj własności

państwowa (głównym pracodawcą było państwo)

prywatna

dominująca wielkość zakładów przemysłowych

duże, zatrudniające nawet setki lub tysiące pracowników

małe i średnie

dominujący sektor gospodarki

przemysł (zaniedbywano usługi)

usługi (ogranicza się rolę przemysłu)

rozwój głównych gałęzi przemysłowych

przemysł tradycyjny: ciężki (górnictwo węgla kamiennego, hutnictwo, produkcja maszyn i urządzeń dla przemysłu, energetyka) i lekki (włókienniczy); zaniedbywano produkcję przedmiotów codziennego użytku (np. produktów spożywczych czy AGD)

różnorodne gałęzie przemysłu: zmniejszenie roli przemysłu tradycyjnego i wzrost roli przemysłu zaawansowanychprzemysł zaawansowanych technologiiprzemysłu zaawansowanych technologii

ustalanie cen wyrobów

przez państwo

przez wolny rynek

możliwość prowadzenia własnej działalności przez obywateli

ograniczona

pełna swoboda

Proces polegający na zmianach struktury i organizacji przestrzennej przemysłu nazywamy restrukturyzacją. Została ona zapoczątkowana wraz z przemianami politycznymi i gospodarczymi z przełomu lat 80. i 90. XX w.

1
RUheGUXx1fmPM1
Mapa myśli. Po lewej stronie pole o treści: „Na czym polegała restrukturyzacja przemysłu?”. Po prawej stronie sześć ramek tekstowych połączonych z powyższym polem przerywanymi liniami. Ramka pierwsza: na zmianach w strukturze własnościowej: prywatyzacja zakładów państwowych. Ramka druga: na zmianach w strukturze wielkościowej: zamknięcie dużych zakładów i otwarcie małych i średnich. Ramka trzecia: na zmianach w strukturze produkcji przemysłowej: ograniczono rolę przemysłu tradycyjnego na rzecz przemysłu zaawansowanej technologii. Ramka czwarta: na zastąpieniu przestarzałych, energochłonnych i surowcochłonnych technologii - nowoczesnymi technologiami, co obniżyło koszty produkcji. Ramka piąta: na poprawie jakości produktów. Ramka szósta: na wzroście wydajności pracy.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Mapa myśli. Po lewej stronie pole o treści: „Na czym polegała restrukturyzacja przemysłu?”. Po prawej stronie sześć ramek tekstowych połączonych z powyższym polem przerywanymi liniami. Ramka pierwsza: na zmianach w strukturze własnościowej: prywatyzacja zakładów państwowych. Ramka druga: na zmianach w strukturze wielkościowej: zamknięcie dużych zakładów i otwarcie małych i średnich. Ramka trzecia: na zmianach w strukturze produkcji przemysłowej: ograniczono rolę przemysłu tradycyjnego na rzecz przemysłu zaawansowanej technologii. Ramka czwarta: na zastąpieniu przestarzałych, energochłonnych i surowcochłonnych technologii - nowoczesnymi technologiami, co obniżyło koszty produkcji. Ramka piąta: na poprawie jakości produktów. Ramka szósta: na wzroście wydajności pracy.

2. Zmiany struktury zatrudnienia ludności przed i po 1989 r.

Role poszczególnych sektorów gospodarki ulegają zmianom wraz z rozwojem cywilizacyjnym, technologicznym i wzrostem zamożności ludności. To dlatego poszczególne kraje świata znajdują się obecnie na różnym etapie: w krajach rozwijających się w strukturze zatrudnienia ludności dominuje rolnictwo, w krajach średnio rozwiniętych – przemysł, a w krajach wysoko rozwiniętych – usługi.

W wyniku uprzemysłowienia w krajach rozwijających się (w których dotychczas dominowało rolnictwo) zaczyna rozwijać się przemysł – przejawia się to we wzroście jego udziału w strukturze zatrudnienia i strukturze PKBPKB (produkt krajowy brutto)PKB. Wpływa to na wzrost poziomu rozwoju gospodarczego – kraje te są klasyfikowane wówczas jako średnio rozwinięte. W Polsce sektor przemysłowy dominował w latach 70. i 80. XX w.

Postępujący rozwój technologiczny i cywilizacyjny, w tym mechanizacja, sprawiają, że coraz mniej prac w rolnictwie i przemyśle muszą wykonywać ludzie. Dlatego też w krajach wysoko rozwiniętych zmniejsza się rola strefy wytwórczej (lecz nie znaczenie przemysłu zaawansowanej technologii), a zwiększa się rola sektora usług. Chociaż część usług może być zautomatyzowana, to jednak wiele z nich musi wykonywać człowiek. Istotnym czynnikiem wpływającym również na wzrost znaczenia usług jest zwiększanie się dochodów ludzi, którzy są zainteresowani korzystaniem z coraz większego wachlarza usług, w tym bardziej zaawansowanych. Usługi zaczęły dominować w strukturze zatrudnienia Polek i Polaków od lat 90. XX w. i ich rola wciąż wzrasta.

Polecenie 1

Odczytaj z poniższego wykresu, ile procent stanowiły poszczególne sektory gospodarki Polski w strukturze zatrudnienia ludności w roku 1950, 1988 i 2020, i pogrupuj je.

1950 r.

RpsA5m9joKvV7
przemysł Możliwe odpowiedzi: 1. 25%, 2. 20%, 3. 55% usługi Możliwe odpowiedzi: 1. 25%, 2. 20%, 3. 55% rolnictwo Możliwe odpowiedzi: 1. 25%, 2. 20%, 3. 55%
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

1980 r.

R1RBxYXKmfZwY
przemysł Możliwe odpowiedzi: 1. 55%, 2. 20%, 3. 25% usługi Możliwe odpowiedzi: 1. 55%, 2. 20%, 3. 25% rolnictwo Możliwe odpowiedzi: 1. 55%, 2. 20%, 3. 25%
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

2020 r.

Rd4TaWgheUNNe
przemysł Możliwe odpowiedzi: 1. 55%, 2. 20%, 3. 25% usługi Możliwe odpowiedzi: 1. 55%, 2. 20%, 3. 25% rolnictwo Możliwe odpowiedzi: 1. 55%, 2. 20%, 3. 25%
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RaAHusuw8YfJs
Zmiany struktury zatrudnienia w Polsce w latach 1930–2020
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 4.0.

3. Konurbacja górnośląska i aglomeracja łódzka

Warto przyjrzeć się, jak zmieniła się rola przemysłu przed i po 1989 r. na dwóch obszarach: w aglomeracjiaglomeracjaaglomeracji łódzkiej i konurbacjikonurbacjakonurbacji górnośląskiej.

RYnnmDNimq0vw1
Mapa interaktywna prezentująca rozmieszczenie miast Polski. Jest w kremowym kolorze na białym tle. Miasta zostały wyróżnione kolorem różowym, obok większych dodatkowo umieszczono ich nazwy. Granatową obwódką i nazwą wyróżniony został dodatkowo obszar aglomeracji łódzkiej oraz konurbacji górnośląskiej. Aglomeracja górnośląska jest kilkukrotnie większa od łódzkiej, rozciąga się wokół Katowic. U góry mapy pozioma podziałka, na której jeden odcinek to pięćdziesiąt kilometrów. Z prawej strony panel z czterema polami do wyboru. Po kliknięciu pojawia się ramka z dodatkowym opisem i dołączonymi fotografiami. Pole pierwsze. Aglomeracja łódzka przed tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym dziewiątym rokiem. – rozwój przemysłu lekkiego, zwłaszcza włókienniczego (produkcja tekstyliów i odzieży); – był to największy ośrodek w Polsce o tym profilu produkcji już od XIX w.; w szczytowym okresie zakłady te zatrudniały ponad 100 tysięcy osób (o niskich kwalifikacjach); – w przemyśle włókienniczym i odzieżowym pracowały głównie kobiety. Fotografia tkalni w jednej z łódzkich fabryk włókienniczych, początek lat pięćdziesiątych. Czarnobiała fotografia przedstawiająca wnętrze tkalni w jednej z łódzkich fabryk włókienniczych w latach pięćdziesiątych. Jest to bardzo duża i wysoka hala, w której stoi obok siebie znaczna ilość poziomych maszyn, przed którymi stoją obsługujące je kobiety. U góry maszyn zawieszone są rolki materiału do przędzenia, którego napięte kilkumetrowe wąskie pasma zwisają połączone z rolkami maszyn. Pole drugie. Aglomeracja łódzka po tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym dziewiątym roku. – likwidacja nierentownych, dużych zakładów włókienniczych (m.in. na skutek importu taniej odzieży z Azji oraz korzystania z przestarzałych technologii), choć część zakładów została zrestrukturyzowana i dobrze poradziła sobie w nowej sytuacji społeczno-gospodarczej; – utrzymanie funkcji poprzez powstanie małych, prywatnych firm projektujących i szyjących ubrania i specjalistyczne tekstylia; – rozwój innych, bardziej nowoczesnych gałęzi przemysłu, np. produkcji sprzętu AGD i komputerów, a także usług (np. szkolnictwa wyższego, ośrodków naukowo-badawczych); – napływ kapitału zagranicznego, m.in. firm Siemens, Bosch, Dell i Gillette; – wzrost zatrudnienia w pozostałych działach gospodarki. Zdjęcie budynku Manufaktury w Łodzi – dawniej zakład włókienniczy, a obecnie centrum handlowo-rozrywkowe. Budynek dawnego zakładu włókienniczego wykonany z czerwonej cegły. Masywna konstrukcja, wysokie kondygnacje, nieregularna, podłużna bryła budynku. Posiada dwa piętra, duże okna u góry zakończone łukami. Pośrodku część budynku z dodatkową wieżą. Na ścianie z przodu wąski żółty plakat z sylwetką trębacza reklamujący jazzowy koncert. Przed budynkiem plac wyłożony kostką brukową, idący mężczyzna, latarnie. Budynek jest odrestaurowany, w bardzo dobrym stanie technicznym. Pole trzecie. Konurbacja górnośląska przed tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym dziewiątym rokiem. – duża rola górnictwa węgla kamiennego, hutnictwa (produkcji metali), energetyki oraz przemysłu maszynowego (produkcja konstrukcji stalowych i maszyn dla przemysłu); – w przemyśle ciężkim pracowali głównie mężczyźni. Zdjęcie kopali Wujek w Katowicach. 16 grudnia 1981 doszło do masakry górników strajkujących (strajk okupacyjny) przeciw ogłoszeniu stanu wojennego. Podczas pacyfikacji siłami milicji oraz wojska i w wyniku strzałów oddziału ZOMO zginęło 9 górników, a 23 zostało rannych. Budynek Kopalni Wujek. Wykonany z czerwonej cegły, duży, masywny. Znajduje się na drugim planie fotografii, za murem. Do dachu ma wysokość kilkunastu metrów, pośrodku dachu dobudowane wystające piętro. Przedstawiona jest jego frontowa ściana, znajdują się na niej duże, pionowe okna, a nad nimi biały napis wielkimi literami „Kopalnia Wujek”. Powyżej napisu znajduje się godło górnicze, składające się z krzyżującego się młotka górniczego o tępych obuchach zwanego pyrlikiem i tak zwanego żelazka, czyli klina na trzonku wyglądem przypominającego młotek. Po prawej stronie budynku, za linią ściany frontowej, stoi bardzo duży komin, pomalowany w biało-czerwone pasy. Na pierwszym planie mur wykonany z ciemnobrązowej cegły. Znajduje się na nim napis wielkimi literami: „W hołdzie górnikom poległym 16.XII.1981 roku w obronie wolności i solidarności w 10 rocznicę”. Słowo „solidarności” jest wykonane na wzór logotypu NSZZ „Solidarność”. Na ścianie zawieszono również flagi związki oraz flagę Polski. Pole czwarte. Konurbacja górnośląska po tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym dziewiątym roku. – likwidacja nierentownych kopalń, hut i innych zakładów przemysłu ciężkiego; – wykorzystanie budynków dawnych zakładów przemysłowych w celach usługowych (centra handlowe i kulturalne, np. muzea); – rozwój innych, bardziej nowoczesnych gałęzi przemysłu, np. produkcji samochodów, elektroniki i tworzyw sztucznych; – rozwój nowoczesnych technologii i innowacji. Zdjęcie fabryki samochodów osobowych marki Opel w Gliwicach. Fabryka samochodów marki Opel. Na pierwszym planie trawnik, po lewej stronie chodnik, a obok niego droga prowadząca w kierunku fabryki. Na końcu trawnika linia krzewów i drzewa, a za nimi parking. Za parkingiem poziomy szary budynek o wysokości kilkunastu metrów, pośrodku dobudowane kolejne wystające piętro. Na fasadzie budynku logo producenta, przed nim powiewające pionowe żółte flagi. Zdjęcie Muzeum Śląskiego w Katowicach na terenie dawnej kopalni węgla kamiennego. Budynek Muzeum Śląskiego. Płaski teren dawnej kopalni węgla. Na pierwszym planie kilka podświetlonych półprzezroczystych brył wykonanych z materiału przypominającego szkło lub tworzywo sztuczne. Bryły wsparte na metalowych szkieletach, podświetlone żółtym ciepłym światłem. Wystają kilka lub kilkanaście metrów nad ziemię, mają długość kilku metrów. Przed nimi betonowe niewysokie murki, za którymi znajduje się wejście do części podziemnych budynków. Pomiędzy bryłami budynków rośnie trawa, biegnie betonowa ścieżka. Na drugim planie duża metalowa wieża szybowa dawnej kopalni.
Aglomeracja łódzka oraz konurbacja górnośląska przed i po 1989 r.
Źródło: dostępny w internecie: Wydawnictwo Wiking, licencja: CC BY-SA 3.0.
Legenda do map topograficznych aglomeracji łódzkiej i konurbacji górnośląskiej1
R4sZrRyAfxkDR1
Wykresy prezentujące strukturę zatrudnienia w roku tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym ósmym i dwa tysiące siedemnastym dla aglomeracji łódzkiej i konurbacji górnośląskiej. Aglomeracja łódzka, rok tysiąc dziewięćset osiemdziesiąty ósmy: rolnictwo 5,6%; przemysł 50%; usługi 44,4%. Konurbacja górnośląska, rok tysiąc dziewięćset osiemdziesiąty ósmy: rolnictwo 4,2%; przemysł 61,1%; usługi 34,7%. Aglomeracja łódzka, rok dwa tysiące siedemnasty: rolnictwo 0,2%; przemysł 29,6%; usługi 70,2%. Konurbacja górnośląska, rok dwa tysiące siedemnasty: rolnictwo 0,1%; przemysł 36,1%; usługi 63,8%.
Struktura zatrudnienia w aglomeracji łódzkiej i konurbacji górnośląskiej w 1988 r. i 2017 r.
Źródło: dostępny w internecie: BDL, licencja: CC BY-SA 4.0.
Polecenie 2

Zaznacz prawidłowe odpowiedzi.

Czy przemysł zupełnie stracił na znaczeniu w obu analizowanych aglomeracjach?

R3KMTLMBGel83
Możliwe odpowiedzi: 1. Nie, 2. Tak
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Uzasadnienie:

R1Q9wL4VyZXAc
Możliwe odpowiedzi: 1. Tradycyjne gałęzie przemysłu zostały poddane restrukturyzacji, co doprowadziło do rozwoju przemysłu nowoczesnych technologii., 2. Restrukturyzacja doprowadziła do upadku przemysłu w obu aglomeracjach.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 3

Wymień pozytywne i negatywne skutki restrukturyzacji przemysłu na przykładach opisanych aglomeracji.

RwSP8DuOSE6Xv
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 4

Opisz tendencje zmian struktury zatrudnienia w aglomeracji łódzkiej i konurbacji górnośląskiej.

R2IlOck2E8MMP
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 5

Uzupełnij zdania, wybierając spośród określeń podanych poniżej.

R1CjAsZpv8h9K
W aglomeracji 1. łódzkiej, 2. górnośląskiej
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.

W konurbacji górnośląskiej zmniejszyła się rola przemysłu (zwłaszcza ciężkiego), choć wciąż ma on duże znaczenie (wzrasta rola przemysłu nowoczesnych technologii). Zwiększyła się natomiast rola usług, zarówno tradycyjnych (handlu, gastronomii, transportu, łączności, hotelarstwa), jak i nowoczesnych (finansowych, prawnych, administracji i zarządzania, turystycznych czy logistyki). Wpłynęło to na powstanie nowych miejsc pracy oraz zwiększenie atrakcyjności regionu dla ludności i przedsiębiorczości.

W aglomeracji łódzkiej rola przemysłu również uległa zmniejszeniu, choć przemysł  odzieżowy odgrywa tam ważną rolę. Wzrosło znaczenie przemysłu nowoczesnego (np. produkcji komputerów, sprzętu AGD) oraz usług. Rozwijają się tam: szkolnictwo wyższe, działalność badawczo‑rozwojowa, usługi biznesowe, handel, firmy transportowe i magazynowe (położenie w okolicy ważnego węzła komunikacyjnego).

Praca domowa

Korzystając z różnych źródeł informacji, wyjaśnij, jakie zmiany zaszły w gospodarce Twojego regionu po przemianach z 1989 r.

R8DDP9DtNed7U
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.

Podsumowanie

  • Przemiany polityczne i gospodarcze z przełomu lat 80. i 90. XX w. doprowadziły do restrukturyzacji przemysłu, czyli prywatyzacji zakładów przemysłowych oraz zmian w strukturze przemysłu i organizacji przedsiębiorstw.

  • Przemiany te miały wpływ na strukturę zatrudnienia w Polsce: zmniejszyła się rola przemysłu, a zwiększyła się rola usług. Miały one miejsce m.in. w aglomeracji łódzkiej i konurbacji górnośląskiej.

  • W strukturze przemysłu zmniejszyło się znaczenie przemysłu tradycyjnego (w konurbacji górnośląskiej: górnictwa, hutnictwa, energetyki i produkcji maszyn, a w aglomeracji łódzkiej – przemysłu włókienniczego i odzieżowego) i wzrosło znaczenie przemysłu zaawansowanych technologii.

Słownik

aglomeracja
aglomeracja

zespół miast wzajemnie powiązanych, z których jedno jest wyraźnie dominujące (inaczej: aglomeracja monocentryczna)

blok wschodni
blok wschodni

określenie grupy komunistycznych państw Europy Środkowej i Wschodniej oraz Azji Wschodniej i Azji Południowo‑Wschodniej pod dominacją ZSRR

konurbacja
konurbacja

zespół miast wzajemnie powiązanych, z których żadne nie jest wyraźnie dominujące (inaczej: aglomeracja policentryczna)

PKB (produkt krajowy brutto)
PKB (produkt krajowy brutto)

wartość wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych i świadczonych w danym kraju w ciągu roku

podaż
podaż

oferowanie towarów na sprzedaż; też: ilość pewnego towaru znajdująca się na rynku (sjp.pwn.pl)

popyt
popyt

zapotrzebowanie na towary lub usługi (sjp.pwn.pl)

przemysł zaawansowanych technologii
przemysł zaawansowanych technologii

produkcja dóbr o wysokim stopniu przetworzenia, np. samochodów, komputerów, telefonów komórkowych, sprzętu optycznego i medycznego, rakiet kosmicznych itp.

ZSRR
ZSRR

Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich; państwo socjalistyczne istniejące do 1991 r.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Wraz z rozwojem cywilizacyjnym w strukturze zatrudnienia wzrasta udział

R1YGM2F4AcbaV
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Wraz z rozwojem cywilizacyjnym w strukturze zatrudnienia wzrasta udział Możliwe odpowiedzi: 1. usług., 2. rolnictwa., 3. przemysłu., 4. rolnictwa i usług.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 2

Zaznacz gałęzie przemysłu, które miały duże znaczenie dla gospodarki Polski przed 1989 r.

RDMM5W3tn6gn2
Zaznacz gałęzie przemysłu, które miały duże znaczenie dla gospodarki Polski przed 1989 r. Możliwe odpowiedzi: 1. górnictwo węgla kamiennego, 2. hutnictwo, 3. energetyka, 4. przemysł włókienniczy, 5. przemysł samochodowy, 6. przemysł farmaceutyczny, 7. przemysł spożywczy
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 3

Oceń poprawność poniższych stwierdzeń.

R115TmteUtaCB
Łączenie par. Oceń poprawność poniższych zdań.. Skutkiem restrukturyzacji przemysłu było upaństwowienie większości zakładów przemysłowych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Po 1989 r. w Polsce zmniejszyła się rola dużych zakładów przemysłowych na rzecz mniejszych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W okresie PRL jakość produkowanych wyrobów była często niskiej jakości.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W latach 70. i 80. XX w. dużą rolę w strukturze przemysłu odgrywał przemysł zaawansowanych technologii.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 4

Przyporządkuj podane cechy gospodarki do odpowiednich kategorii.

R1MLWkLAWhUim
Przyporządkuj podane cechy gospodarki do odpowiednich kategorii. Gospodarka centralnie planowana Możliwe odpowiedzi: 1. rozwój różnorodnych gałęzi przemysłu, również zaawansowanych technologii, 2. dominacja własności prywatnej, 3. ograniczona możliwość prowadzenia prywatnej działalności gospodarczej, 4. usługi jako dominujący sektor gospodarki, 5. ustalanie cen wyrobów przez relacje pobytu i podaży, 6. rozwój głównie przemysłu ciężkiego i włókienniczego, 7. dominacja własności państwowej, 8. przemysł jako dominujący sektor gospodarki Gospodarka wolnorynkowa Możliwe odpowiedzi: 1. rozwój różnorodnych gałęzi przemysłu, również zaawansowanych technologii, 2. dominacja własności prywatnej, 3. ograniczona możliwość prowadzenia prywatnej działalności gospodarczej, 4. usługi jako dominujący sektor gospodarki, 5. ustalanie cen wyrobów przez relacje pobytu i podaży, 6. rozwój głównie przemysłu ciężkiego i włókienniczego, 7. dominacja własności państwowej, 8. przemysł jako dominujący sektor gospodarki
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 5

Poniższe zdjęcie przedstawia wnętrze jednej z fabryk w Polsce w latach 50. XX w. Wybierz poprawne dokończenie zdania.

REMFV2s9Ru5Ul
Źródło: Autorstwa Edward Falkowski - Piękno Polski Ludowej, Wydawnictwa Komunikacyjne, Warszawa 1952, zdjęcie 214, Domena publiczna, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=51218055, licencja: CC BY-SA 3.0.
Rg1xvb7hHBB9a
Zdjęcie przedstawia fabrykę włókienniczą/fabrykę maszyn dla górnictwa zlokalizowaną w aglomeracji łódzkiej/konurbacji górnośląskiej.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 5

Na podstawie dostępnych źródeł scharakteryzuj typową fabrykę włókienniczą w aglomeracji łódzkiej z lat pięćdziesiątych dwudziestego wieku.

Rl19LxgYEJvF2
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 6

Przeanalizuj poniższe wykresy, a następnie zadecyduj, czy przedstawiają one strukturę zatrudnienia sprzed 1989 r., czy obecną. Odpowiedź uzasadnij.

R1bO7B8shaAdW
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 7

Przeanalizuj poniższy wykres, a następnie opisz zmiany stopy bezrobocia w województwie śląskim (wcześniej: katowickim) w przedstawionym okresie. Wyjaśnij przyczyny zaobserwowanych tendencji.

RTKsKlAnl6sNr
Wykres kolumnowy przedstawiający stopę bezrobocia w województwie katowickim/śląskim w wybranych latach. Rok tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąty. stopa bezrobocia: 3,4%. Rok dwutysięczny. stopa bezrobocia: 12,9%. Rok dwa tysiące dziesiąty. stopa bezrobocia: 10,7%. Rok dwa tysiące dwudziesty. stopa bezrobocia: 2,7%.
Stopa bezrobocia w województwie katowickim/śląskim w wybranych latach
Źródło: dostępny w internecie: GUS, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1NMOL5rmYvuh
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 8

Poniższe zdjęcie przedstawia fragment Kanału Gliwickiego, którym przez lata odbywał się transport węgla barkami. Obecnie, w związku z restrukturyzacją przemysłu, funkcja ta nie jest dominująca. Zaproponuj dwa działania prowadzące do zmiany struktury zatrudnienia w tym miejscu.

Ri7Vzo7t4EqLG
Port Koźle, ujście Kanału Gliwickiego
Źródło: dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1VvzqctclpvM
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 8

Kanałem Gliwickim przez lata odbywał się transport węgla barkami. Obecnie funkcja ta nie jest dominująca, umożliwiono bowiem żeglugę dla ludności i zbudowano marinę. Zaznacz nazwę opisanej nowej funkcji Kanału Gliwickiego.

RJFIPfZvATsms
Kanałem Gliwickim przez lata barkami odbywał się transport węgla. Obecnie funkcja ta nie jest dominująca, umożliwiona jest bowiem żegluga dla ludności i zbudowano marinę. Zaznacz nazwę opisanej nowej funkcji Kanału Gliwickiego.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0., licencja: CC BY-SA 3.0.

Notatnik

R6fRJbqvN5kLN
(Uzupełnij).

Bibliografia

Marczyńska‑Witczak E., Starzyńska W., (2002), Procesy dezindustrializacji w aglomeracji łódzkiej w latach dziewięćdziesiątych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Szajnowska‑Wysocka A., Zuzańska‑Żyśko E., (2013), Metropolizacja w konurbacji górnośląskiej, [w:] „Geographia. Studia et Dissertationes”, t. 35, s. 69‑90, Katowice: Uniwersytet Śląski.