Wpływ substancji zawartych w ślinie na trawienie skrobi

Skrobia to cukier będący materiałem zapasowym roślin i niektórych protistów. Powstaje z produktów fotosyntezyfotosyntezafotosyntezy i jest krótkotrwale magazynowana w liściach. Na dłużej gromadzi się w specjalnie do tego przystosowanych organach, np. w bulwach i nasionach. W komórkach skrobia przechowywana jest w formie ziaren lub granulek, a wyizolowana z nich ma postać białego proszku.

R1U4TBlb6avEy
Zdjęcie mikroskopowe prezentuje mniejsze i większe okrągłe struktury. Mają fioletowe otoczki. Niektóre mają zabarwione na fioletowo również środki.
Zdjęcie z mikroskopu świetlnego przedstawia ziarna skrobi zbożowej barwione jodyną, w powiększeniu 40×.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:

  • jak zbudowany jest układ pokarmowy;

  • jaka jest rola enzymów trawiennych;

  • w jaki sposób są rozkładane cukry;

  • w których odcinkach przewodu pokarmowego są rozkładane i wchłaniane cukry;

  • jaka jest rola cukrów w organizmie.

Twoje cele

  • Opiszesz, w jaki sposób trawiona jest skrobia.

  • Przeprowadzisz doświadczenie badające wpływ substancji zawartych w ślinie na trawienie skrobi.

bg‑violet

1. Skrobia – podstawowy składnik pożywienia człowieka

Skrobia to cukier złożony, mający postać białego proszku bez smaku i zapachu. Jest nierozpuszczalna w zimnej wodzie.

Gdzie występuje skrobia?

Produkty spożywcze bogate w skrobię:

  • zboża (np. ryż, pszenica, owies, jęczmień, żyto) – produkty zbożowe zawierające skrobię to np.: pieczywo, płatki śniadaniowe, krakersy i ciastka, dania mączne, takie jak pizza, pierogi, naleśniki;

  • ziemniaki (np. ziemniaki z wody, frytki, kluski śląskie, chipsy);

  • niektóre owoce i warzywa (np. banany, bataty, buraki, pasternak).

Jak wykryć skrobię?

Skrobię można wykryć, stosując próbę jodową, która polega na nakropieniu trzech kropel płynu Lugolapłyn Lugolapłynu Lugola na analizowany produkt. Jeśli w produkcie w miejscu nakropienia płynu obserwuje się zmianę zabarwienia na granatową, oznacza to, że zawiera on skrobię.

R1JC37rnYUXym
Zdjęcie mikroskopie przedstawia półprzezroczyste wielokąty, wewnątrz których widoczne są ciemnofioletowe, owale i okręgi formy skrobi zapasowej.
Skrobia zapasowa ziemniaka wybarwiona płynem Lugola.
Źródło: Ganímedes, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
bg‑violet

2. Wpływ substancji zawartych w ślinie na trawienie skrobi

Trawienie skrobi rozpoczyna się już w jamie ustnej, pod wpływem zawartej w ślinie amylazy ślinowejamylaza ślinowaamylazy ślinowej. Enzym ten rozkłada skrobię na maltozęmaltozamaltozę oraz dekstrynydekstrynydekstryny. Amylaza ślinowa wykazuje aktywność w temperaturze 37°C.

11
Laboratorium 1

Przeprowadź doświadczenie dotyczące aktywności trawiennej śliny. Zaobserwuj przebieg reakcji barwnej z płynem Lugola. Zanotuj wyniki i wnioski. Zweryfikuj hipotezę.

Co będzie potrzebne?

  • skrobia

  • starty surowy ziemniak

  • ślina

  • woda destylowana

  • płyn Lugola

  • 5 probówek

  • statyw na probówki

  • pipety Pasteura

  • łyżeczki

  • bagietki

RzeURrL0CMSEr
Symulator przedstawia wpływ substancji zawartych w ślinie na trawienie skrobi. Poniżej przycisk rozpocznij. Po kliknięciu na niego pojawia się stół ze sprzętem laboratoryjnym. Widoczne są: woda destylowana, ziemniak na szalce, skrobia na szalce, marker, bagietki, butelka z węglanem sodu, butelka z płynem Lugola, łyżeczki, pipety oraz pięć probówek. W jednej znajduje się ślina. W górnym lewym rogu znajduje się przycisk ze znakiem zapytania. Po kliknięciu na niego wyświetla się instrukcja. Punkt pierwszy. Podpisz puste probówki. Punkt drugi. Nalej do każdej z nich taką samą ilość wody. Punkt trzeci. Do pierwszych dwóch probówek dodaj równą ilość skrobi. Punkt czwarty. Do pozostałych dwóch probówek dodaj równą ilość startego ziemniaka. Punkt piąty. Do probówek pierwszej i trzeciej wlej równą objętość wody. Punkt szósty. Do probówek drugiej i czwartej wlej równą objętość śliny. Punkt siódmy. Do każdej probówki dodaj po trzy krople płynu Lugola. Punkt ósmy. Wymieszaj zawartość każdej probówki czystą bagietką. Punkt dziewiąty, ostatni. Obserwuj i zanotuj zmiany barwy w każdej z probówek. Przed zamieszaniem płyn w każdej probówce był pomarańczowy. Po zamieszaniu bagietą płyn w probówkach pierwszej i trzeciej zabarwił się na granatowo, a płyn w probówkach drugiej i czwartej stał się przezroczysty.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PsX7tZcvF

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RXqcsimIa3blj
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 1
R1F4pSCaKZHjD
Podaj, które zlewki stanowią próby kontrolne, a które stanowią próby badawcze w powyższym doświadczeniu. Uzasadnij swoją odpowiedź. (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 2
R9qvLhjmupWp2
Wyjaśnij, co jest przyczyną zmiany zabarwienia zawiesiny w probówkach 1 i 3. (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 3
R1OiVKuvUE3yX
Podaj, czy surowy ziemniak zawiera skrobię. Odpowiedź swoją uzasadnij, odnosząc się do wyników doświadczenia. (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 4
R12z75C1ZcDJ6
Wyjaśnij, co jest przyczyną braku zmiany zabarwienia zawiesiny w probówkach 2 i 4. (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

amylaza ślinowa
amylaza ślinowa

enzym trawienny wydzielany przez ślinianki, rozkładający cukry złożone do cukrów prostszych

dekstryny
dekstryny

cukry zbudowane z kilku cząsteczek glukozy, będące produktami rozkładu skrobi; stosuje się je w przemyśle m.in. jako składniki tabletek, kleje biurowe, masy plastyczne

fotosynteza
fotosynteza

proces wytwarzania związków pokarmowych z dwutlenku węgla i wody, zachodzący w organizmach samożywnych pod wpływem światła, z udziałem chlorofilu

maltoza
maltoza

cukier złożony zbudowany z dwóch cząsteczek glukozy, składnik skrobi

płyn Lugola
płyn Lugola

roztwór jodu w wodnym roztworze jodku potasu, wykorzystywany do wykrywania skrobi i stosowany jako zewnętrzny środek odkażający (do płukania gardła i pędzlowania skóry) oraz wewnętrznie (w chorobach tarczycy, miażdżycy naczyń)

Zadania

RhASfy2NE39Fd1
Ćwiczenie 1
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Rou0k7BC2ChwZ1
Ćwiczenie 2
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RgDc93hjw67ct1
Ćwiczenie 3
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1NYqWvNhQscf2
Ćwiczenie 4
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R60T9uo6ujY7A2
Ćwiczenie 5
Oceń, czy podane stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RbJkuv715gPLU2
Ćwiczenie 6
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Tekst do ćwiczeń 7 i 8

Przeprowadzono doświadczenie sprawdzające trawienie skrobi przez ślinę.

W probówkach 1 i 2 umieszczono 5 ml roztworu skrobi. Do probówki 1 dodano 0,5 ml wodnego roztworu śliny, który wcześniej zagotowano, a następnie ostudzono. Do probówki 2 dodano 0,5 ml wodnego roztworu śliny. Obie probówki trzymano przez 10 min w temperaturze 37°C, a następnie dodano do nich po 0,5 ml płynu Lugola.

31
Ćwiczenie 7
R69Fj0QmQIyMl
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
31
Ćwiczenie 8
RboL1EEyIAofk
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑violet

Notatnik

RxH8jCaLbF1Ca
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Bibliografia

Skrobia, w: Internetowa encyklopedia PWN, encyklopedia.pwn.pl/haslo/skrobia;3976166.html [dostęp: 16.04.2023].

Wielocukry – skrobia i jej właściwości, Laboratoria.net, laboratoria.net/artykul/13825.html https://www.nutrition.org.uk/healthy-sustainable-diets/starchy-foods-sugar-and-fibre/starchy-foods/?level=Consumer [dostęp: 16.04.2023].