R16ptBjUiGpm3
Ilustracja przedstawia panoramę gór, są to Tatry. Szczyty są nieco zaśnieżone, a pod masywami znajdują się iglaste lasy i trawiaste polany.

Filozofia na wesoło, czyli jak interpretować klasyków na chłopski rozum

Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Filozofia kojarzy się potocznie z nauką trudną, a do tego niemal nikomu do niczego niepotrzebną. Uprawiający filozofię to w powszechnym mniemaniu zaniedbali starcy, którzy zamknięci w gabinetach i bibliotekach wymyślają teorie, z których niewiele wynika dla ludzkości. Dzieje się tak, ponieważ filozofia jest jedną z najmniej zrozumiałych dziedzin wiedzy. By ją uprawiać, trzeba mieć szerokie horyzonty myślowe i duże kompetencje kulturowe. Niektórzy uważają ją za bezużyteczną, bo nie mają świadomości, jak ją wykorzystywać w codziennym życiu. Tak powstaje błędne koło. Filozofii rzadko uczymy się w szkole, a więc mamy o niej marne pojęcie. Skoro mamy marne pojęcie, utrwalamy stereotypy z nią związane. W efekcie jest ona spychana do uniwersyteckich katedr, z których rzadko kiedy wyziera, aby objawić się zwykłemu człowiekowi.

Szkoda, bowiem nie ma bardziej uniwersalnej nauki niż filozofia. Z poglądów różnych myślicieli wyłania się nieco bardziej spójny obraz rzeczywistości, niż nam się zazwyczaj wydaje. Jednak, aby to dostrzec, trzeba w ogóle po filozofię sięgnąć, pochylić się nad książką o tematyce filozoficznej, obejrzeć film, w którym stawia się filozoficzne pytania, posłuchać refleksyjnej muzyki z filozoficznym przesłaniem. To zaś wymaga od odbiorcy wysiłku intelektualnego, który zawsze się opłaca. Filozofia to bowiem z greckiego umiłowanie mądrości. Mądrość zaś objawia się w zrozumieniu swojej niewiedzy i pogodzeniu się z tym — zgodnie z maksymą przypisywaną Sokratesowi: „wiem, że nic nie wiem”. Im więcej poznajemy, tym bardziej uświadamiamy sobie swoją małość wobec ogromu mądrości.

Warto zatem do swojej wiedzy‑niewiedzy docierać małymi krokami. Takim pierwszym krokiem w świat filozofii mogą być Wariacje Tischnerowskie. Kabaret filozoficzny. Artur „Baron” Więcek stworzył przedstawienie na podstawie Filozofii po góralsku Józefa Tischnera, filozofa, który prawdopodobnie miał największy wpływ na upowszechnienie tej nauki wśród maluczkich. Krótko mówiąc: oddał filozofię zwykłym ludziom, przekładając ją na zrozumiały dla wszystkich język, ubrany w metafory codzienności.

Twoje cele
  • Poznasz sylwetkę księdza‑filozofa, Józefa Tischnera.

  • Zrozumiesz istotę nauczania filozofii.

  • Zbadasz, w jaki sposób Józef Tischner odnosił myśli filozoficzne do życia górali.

  • Przeanalizujesz fragmenty tekstów Józefa Tischnera.

  • Poznasz wpływ filozofii na popkulturę.

bg‑cyan

Uwaga, lekcja do zrealizowania po obejrzeniu spektaklu Wariacje Tischnerowskie. Kabaret filozoficzny Artura „Barona” Więcka (dostępny m.in. na vod.tvp.pl).

Materiał spoza podstawy programowej.