Na tle myśli oświeceniowej filozofia Jeana‑Jacquesa Rousseau była przysłowiowym wyjątkiem potwierdzającym regułę. Poddając głębokiej krytycznej analizie oświeceniowe idee postępu cywilizacyjnego i harmonijnego rozwoju racjonalnego człowieka, Rousseau okazał się wizjonerem, dostarczającym inspiracji kolejnym pokoleniom filozofów. Sferę zainteresowań tego myśliciela oddają już same tytuły jego dzieł: Czy odrodzenie nauk i sztuk przyczyniło się do naprawy obyczajów? (1750), Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi (1755), Ekonomia polityczna (1758), Umowa społeczna (1762), Emil, czyli o wychowaniu (1762). Już po śmierci Rousseau ukazały się Wyznania (1782). Był to intymny pamiętnik – prekursorski jako nowy gatunek literacki, który rozpowszechnił się w wieku XIX.