R1EB3MCw2jSxz
Ilustracja przedstawia podpisanie traktatu pokojowego. Pośrodku znajduje się stół przykryty ciemnym materiałem z frędzlami na zakończeniach. Na nim stoją skrzynki. Tuż przy stole, w półokręgu, stoją mężczyźni ubrani w czarne sukna z białymi kołnierzykami. Dwóch trzyma w rękach kartki. Jeden z nich trzyma rękę na księdze. Reszta trzyma dwa palce prawej dłoni w górze. Ludzie zgromadzeni w półokręgu za osobami przy stole ubrane są w stroje szlacheckie. Jeden z nich stojący po lewej stronie opiera dłoń o oparcie krzesła. W tle stoi grupa osób w szlacheckich strojach. Nad ich głowami znajduje się żyrandol ze świecami z wyrzeźbionymi złotymi elementami, w tym z postacią Maryi.

Wojna europejska (trzydziestoletnia) z udziałem Francji. Pokój westfalski

Gerard ter Borch, Traktat pokojowy w Münsterze, 1648 r.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Śmierć króla Gustawa Adolfa w bitwie pod Lützen w 1632 r. mocno skomplikowała udział Szwecji w wojnie trzydziestoletniej Niemiec. Przez dwa lata podkomendni króla szwedzkiego kontynuowali działania wymierzone przeciwko Habsburgom i ich sojusznikom, ale we wrześniu 1634 r. spadł na Szwecję kolejny cios. Pod Nördlingen w południowych Niemczech wojska cesarskie i hiszpańskie doszczętnie rozgromiły armię szwedzką. Przegrana doprowadziła do załamania się potęgi szwedzkiej w Niemczech. Rozpadł się sojusz państw protestanckich w południowych Niemczech, sojusznicze armie niemieckie rozproszyły się, a Saksonia podpisała w 1635 r. w Pradze pokój z cesarzem, do którego przyłączyła się większość stanów Rzeszy. Wydawało się, że triumf Habsburgów i Ligi Katolickiej jest już tylko kwestią czasu. Wtedy do wojny postanowiła włączyć się Francja, która do tej pory wspierała stronę protestancką jedynie politycznie i finansowo. Rozpoczął się ostatni okres wojny trzydziestoletniej.

RImaQ3FbFAwOc1
Linia chronologiczna przedstawia okres od 1618 do 1653 roku. W latach od 1618 do 1625 wystąpił pierwszy etap wojny czyli czesko palatynacki. W 1619 roku wybranie na cesarza Rzeszy króla Czech i Węgier Ferdynanda Habsburga. W 1624 roku wybranie kardynała Richelieu na pierwszego ministra Francji. W latach od 1625 do 1629 drugi etap wojny czyli duński. W latach od 1630 do 1635 trzeci etap wojny czyli szwedzki. W 1632 roku śmierć króla Szwecji, Gustawa Adolfa w bitwie pod Lutzen. W latach od 1635 do 1648 czwarty etap wojny czyli francusko szwedzki. W 1637 roku zdobycie Bredy przez Holendrów. W 1643 roku bitwa pod Rocroi. W 1645 roku bitwa pod Jankowem. W 1648 roku podpisanie traktatu westfalskiego. W latach od 1648 do 1653 wojna domowa we Francji czyli fronda.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Wyjaśnisz, dlaczego Francja zdecydowała się przystąpić do wojny trzydziestoletniej.

  • Na podstawie analizy mapy i wiadomości z lekcji opiszesz przebieg działań wojennych w Niemczech w latach 1635–1648.

  • Scharakteryzujesz i ocenisz postanowienia pokoju westfalskiego zarówno w odniesieniu do spraw wewnątrzniemieckich, jak i do spraw europejskich.

  • Zlokalizujesz na mapie zmiany terytorialne w Niemczech opisane w postanowieniach pokoju westfalskiego.

  • Przeanalizujesz skutki działań wojennych, jakie odczuły Niemcy w czasie wojny trzydziestoletniej.