Stanisław August Poniatowski stanął na czele państwa prawie pół wieku po tym, jak w 1717 r. sejm (nazywany niemym) zgodził się, by gwarantem niezmienności ustroju Rzeczpospolitej był rosyjski car, a armia nie była większa niż 18 tys. żołnierzy. Po Janie III Sobieskim już żaden następny król nie został wybrany w Polsce bez presji obcych wojsk. Zwycięstwo Augusta II w czasie elekcji wymusił rosyjski korpus, Stanisława Leszczyńskiego posadziły na tronie wojska szwedzkie, a Augusta III – rosyjskie.

Dlaczego Poniatowski zgodził się być królem słabnącego państwa? Bo stał za nim największy ród w Rzeczpospolitej – Czartoryscy. Spokrewniony z nimi przez matkę Stanisław August wierzył, tak jak oni, że w oparciu o Rosję można odbudować Polskę nie wbrew, a w interesie rosyjskiego imperium. Jego osobistym atutem był kilkuletni, miłosny związek z cesarzową Katarzyną. Gdy wskazała go jako kandydata do korony, jego wybór był przesądzony.