1952 – powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali
1961 – powstaje Mur Berliński, Jurij Gagarin pierwszym człowiekiem w kosmosie
1962 – Sobór watykański II, kryzys kubański
1968 – praska wiosna
1969 – festiwal w Woodstock, lądowanie ludzi na Księżycu
1979 – przejęcie władzy przez ajatollaha Chomeiniego i fundamentalistów w Iranie, inwazja ZSRR na Afganistan
1989 – upadek Muru Berlińskiego
1990 – zjednoczenie Niemiec
1991 – upadek ZSRR, I Wojna w Zatoce, początek wojny na Bałkanach
2001 – zamach terrorystyczny na World Trade Center i Pentagon (2973 ofiary)
2002 – wprowadzenie waluty euro do obiegu w 11 państwach Unii Europejskiej
2003 – koniec Jugosławii – stworzenie luźnego związku dwóch republik przez Serbię i Czarnogórę, rozpoczęcie drugiej wojny w Zatoce Perskiej przez Stany Zjednoczone
2006 – stracenie Saddama Husajna
2011 – katastrofa elektrowni jądrowej Fukushima I, początek wojny domowej w Syrii, głód na Półwyspie Somalijskim
2014 – kryzys krymski, wojna w Donbasie
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RIk6w8PTXXXVb
1
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń: 2. przybliża twórczość i działalność przedstawicieli różnych obszarów kultury, 3. interpretuje i odczytuje w kontekście dokonań epoki wybrane dzieła, 4. formułuje logiczną wypowiedź na temat dzieł, form, gatunków, stylów, technik i twórców muzycznych, uwzględniając zależności między nimi w kontekście: genezy, przeobrażeń, porównań.
Nauczysz się
definiować sztukę współczesną;
wymieniać i krótko charakteryzować najważniejsze nurty współczesnej rzeźby;
wymieniać najważniejszych twórców powojennej rzeźby;
rozpoznawać w jakim stylu zostało stworzone dane dzieło sztuki;
porównywać i analizować teksty kultury, jakimi są rzeźby.
Sztuka współczesna
Sztuka współczesna jest określeniem sztuki powstającej po II wojnie światowej. Zawiera w sobie wiele różnych kierunków, prądów i nurtów. Artysta przestał dekorować świat, a zaczął go opisywać i analizować. Po II wojnie światowej zmienił się model myślenia o sztuce - sztuka nie jest analogią absolutu, tylko wyrazem ekspresji artysty. Dzieło sztuki ma jawić się jako katharsis (oczyszczenie). Początki zmian w myśleniu o sztuce sięgają początków XX w., a nasiliły się w latach 30. XX w. wraz z rozwojem awangardyAwangardaawangardy. Artyści zaczęli sięgać do pierwotnych instynktów, szukając wspólnoty dla ludzkości. Ważna stała się uniwersalność, nie historyczność.
Współczesna rzeźba rozwija się od połowy XX w. Jej głównymi cechami są:
różnorodność tematyki i techniki,
eksperymentowanie, łączenie różnych technik i środków wyrazu w jednej rzeźbie,
oryginalność.
Współcześni twórcy, podobnie jak w innych dziedzinach sztuk wizualnych, czerpali z tradycji lub wręcz odwrotnie, chcieli się od niej odciąć. Jednak na rozwój współczesnej rzeźby bez wątpienia wielki wpływ miała twórczość Augusta Rodina. Artysta obserwował zmiany i starał się wprowadzać do swoich prac nowe tendencje.
R1JDWQQVrBSdc
Constantin Brâncuși i inni twórcy abstrakcyjni
Kolejnym kamieniem milowym w rozwoju współczesnej rzeźby była twórczość Constantina Brâncuși.
Jego prace są idealnym połączeniem figuratyzmu z abstrakcją. Artysta dążył do maksymalnej syntezy i uproszczenia kształtu. Elementy afrykańskie i ludowe łączył w nowoczesną w formie rzeźbę. Ważna dla niego była także faktura rzeźby, polerował materiał aby uzyskać jak najlepsze efekty świetlne.
RqT2s636j8ikZ1
RhylxQUIz3tlz1
RmBSEkNMGNIeV1
Kolejnymi artystami mającymi wpływ na kształtowanie się współczesnej rzeźby byli kubista Pablo Picasso i Laszlo Moholy‑Nagya, który był profesorem Bauhausu oraz jednym z pierwszych twórców rzeźby kinetycznej. Kubiści zaczęli tworzyć rzeźby z materiałów „nierzeźbiarskich”, tym samym uniezależniając wartość dzieła od materiałów i dokonując desakralizacji dzieła sztuki. Z kolei Laszlo Moholy‑Nagya był jednym z pierwszych twórcówów wykorzystujących do pracy zdobycze techniki. To on wprowadził do rzeźby konstruktywistycznej światło i ruch, stając się prekursorem rzeźby kinetycznej.
Podobnie jak w malarstwie, tak i w rzeźbie, na dalszy jej rozwój miały wpływ różne nurty i kierunki awangardowe. Niewątpliwie należy tu wymienić abstrakcjonizm – nurt w sztuce, który wyeliminował wszystkie odniesienia do rzeczywistości. Operuje plamami, liniami, poszukuje związku między elementami dzieła. Za ojca abstrakcjonizmu uważa się malarza Wassily’a Kandinsky’ego. Do najciekawszych kierunków możemy zaliczyć konstruktywizm, który opierał rzeźby na ażurowych formach. Konstruktywiści pracowali z aluminium, szkłem, plastikiem. Jedną z najciekawszych rzeźb konstruktywistycznych jest Pomnik Trzeciej Międzynarodówki Władimira Tatlina.
Polska awangardowa rzeźbiarka Katarzyna Kobro jako jedyna w swoich kompozycjach przestrzennych zmierzyła się rzeźbiarsko z neoplastycyzmem.
RS8bH4PANEc9G
Sytuacja polityczna w Niemczech i Rosji zmusiła wielu artystów do ucieczki ze swoich krajów. Jako miejsce do dalszego życia i pracy często wybierali Stany Zjednoczone, dzięki czemu od lat 40. XX w. kraj ten zaczął odgrywać coraz ważniejszą rolę na arenie sztuki współczesnej. Zaczęły się tam rozwijać nowe kierunki.
Rzeźba kinetyczna
Interesującym nurtem w rzeźbie współczesnej jest rzeźba kinetyczna. Artyści skupili się na zagadnieniu ruchu zarówno rzeczywistego, jak i pozornego. Jednym z przedstawicieli tego nurtu w sztuce był Jean Tinguely – czołowa postać awangardy lat. 50. i 60. XX w. Zasłynął on m.in. z budowy mechanizmów, które wprawiał w bardzo szybki ruch, tak że stawały się niewidoczne. Inne jego prace to tzw. babaluby. Baluby – cykl kolorowych rzeźb, posiadających oprócz metalu - pióra, drewno, skórę. Wprawione w ruch, wydawały różnego rodzaju dźwięki. nnymi reprezentantami sztuki kinetycznej byli Jesus‑Rafael Soto i Marcel Duchamp.
R1cYlorXLTCbj
RFV3CqH7ORign1
MINIMALIZM
Twórcy minimalistyczni dobrze czuli się w rzeźbie. Kierunek ten rozwinął się w Stanach Zjednoczonych w latach 60.XX w. Rzeźby charakteryzuje prostota, powtarzalność, ascetyzm, bezosobowość, sterylność i nietradycyjne materiały. Głównym źródłem zainteresowań minimalistów była forma i jej oddziaływanie na odbiorcę. Do znanych twórców minimalistycznych zaliczamy Donalda Judda, który był pionierem minimalizmu oraz Sola LeWitta, który w swoich pracach wychodził od sześcianu.
POP‑ART
RYdPPaEMY05Xf
R3mGHcnaTy54S1
REALIZM, FOTOREALIZM, HIPERREALIZM
Realizm, kojarzony z niemieckim narodowym socjalizmem i radzieckim socrealizmem, nie miał wielu zwolenników w latach powojennych. Królowały różne formy abstrakcji, aż w latach w latach 70. XX w. pojawił się fotorealizm, który był odpowiedzią na rzeźbę minimalistyczną. Fotorealizm to przedstawianie rzeczywistości w jak najdrobniejszych szczegółach. W latach dwutysięcznych w rzeźbie rozwinął się hiperrealizm, który za pomocą metody fotorealistycznej, często poprzez brzydotę czy deformację, komentował problemy współczesnego świata. Przedstawicielem hiperrealizmu w rzeźbie jest m.in. Duane Hanson.
POSTMODERNIZM
Przy omawianiu współczesnej rzeźby warto wspomnieć Anisha Kapoora, którego znakiem rozpoznawczym są ogromne, lśniące rzeźby o obłym kształcie. Do najbardziej znanych jego prac można zaliczyć Cloud Gate, o kształcie wielkiego ziarna fasoli. Od rzeźby, ustawionej obok Jay Pritzker Pavilion w Chicago, odbija się cała okoliczna zabudowa.
RZEŹBA RECYKLINGOWA
RsF2WL4Eyinl8
Trendy we współczesnej rzeźbie nadal ulegają zmianie, część prac balansuje na granicy rzeźby, instalacji.
Polscy Autorzy
Grono polskich artystów jest szerokie, warto wspomnieć o Katarzynie Kobro, Xawerym Dunikowskim, Alinie Szapocznikow, Władysławie Hasiorze, Magdalenie Abakanowicz, Igorze Mitoraju.
Prezentacja pt. Kompozycja przestrzenna (4) i przedstawienie dzieł innych polskich artystów
R1bdQDlH4FQ56
Najważniejsze placówki prezentujące rzeźbę:
Centrum Rzeźby Polskiej w Orońskumae05abf648e167e2_0000000000007Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku - początki sięgają 1965 r., kiedy odbyły się tu warsztaty twórcze i plenerowa ekspozycja prac artystów z Ośrodka Pracy Twórczej Rzeźbiarzy. W zbiorach CRP znajdują się prace wielu znakomitych artystów.
Muzeum im. Xsawerego Dunikowskiegomae05abf648e167e2_0000000000008Muzeum im. Xsawerego Dunikowskiego jest oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie. W 1965 r. otworzono tutaj Muzeum, w którym prezentowane są prace Xawerego Dunikowskiego (przekazał swój dorobek artystyczny państwu polskiemu).
Galeria Władysława Hasioramae05abf648e167e2_0000000000009Galeria Władysława Hasiora, jest oddziałem zakopiańskiego Muzeum Tatrzańskiego. Galeria została założona w 1985 r. i prowadzona przez W. Hasiora. Jest to galeria autorska, która prezentuje ok. 150 prac Władysława Hasiora.
sztuka nieprzedstawiająca. Powstały ok. 1910 r. kierunek w malarstwie i rzeźbie, dążący do wyrugowania ze sztuki przedstawień odwołujących się do form obserwowanych w naturze i do motywów niosących z sobą określone treści. Sztuka abstrakcyjna posługiwała się przy tym albo formami całkowicie nieprzedstawiającymi, albo zaczerpniętymi z rzeczywistości, lecz obdartymi ze wszelkich czytelnych kontekstów. Można wyróżnić dwie główne tendencje sztuki abstrakcyjnej: Dostrzegalną już w sztuce przełomu XIX i XX w. (np. u H. Obrista, Judendstil), wiodąca ku bezprzedmiotowemu malarstwu ekspresjonistycznemu; jednym z głównych prekursorów tej tendencji był W. Kandinsky. Kierunek ten odnalazł swą kontynuację m.in. w sztuce informelu ok. 1945. Wynikającą z kubizmu tendencję prowadzącą do rozstrzygnięć geometryczno‑konstruktywistycznych, typowych dla konstruktywizmu i sztuki konkretnej.,
Alegoria
Alegoria
obrazowe przedstawienie w sposób umowny pojęć abstrakcyjnych, np. poprzez personifikację (znaczenie postaci częściowo objaśniają atrybuty).,
Awangarda
Awangarda
słowo „awangarda” pochodzi z języka francuskiego od avant garde i oznacza straż przednią. Jest to nowoczesna, eksperymentująca sztuka, która wyprzedza swój czas. Twórcy awangardowi poszukiwali swojego własnego stylu. Awangarda jest sztuką nienaśladującą i potrzebującą innego języka wyrazu. Koncepcje awangardowe pojawiły się ok. 1910 r. Do kierunków awangardowych zaliczamy m.in. fowizm, konstruktywizm, surrealizm, dadaizm, ekspresjonizm, futuryzm.,
Pop‑art.
Pop‑art.
kierunek w sztuce, który swoje początki ma w latach 50. XX w. w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Artyści podnieśli do rangi sztuki rzeczy codziennego użytku i środki masowego przekazu: komiksy, gazety, reklamę, etykiety, butelki, puszki oraz banalne wydarzenia i gwiazdy kultury masowej. W Wielkiej Brytanii pop‑art zaczął tracić na atrakcyjności pod koniec lat 50. XX w. Najważniejsi przedstawiciele brytyjskiego pop‑artu: Richard Hamilton i Eduardo Paolozzi. W Stanach Zjednoczonych pop‑art był bardzo popularny w latach 60. XX w. Najważniejszym przedstawicielami byli: Roy Lichtenstein, który tworzył wielkoformatowe obrazy inspirowane komiksem; Andy Warhol – autor zwielokrotnionych wizerunków puszek zupy Campbell, puszek coca‑coli, Marylin Monroe, Elvisa Presleya, Elizabeth Taylor, wykonanych metodą sitodruku.,,
Sztuka współczesna
Sztuka współczesna
sztuka powstała po II wojnie światowej. Zawiera w sobie wiele różnych kierunków, prądów i manifestacji. Artysta przestał dekorować świat, tylko zaczął go opisywać i analizować. Po II wojnie światowej zmienił się model myślenia o sztuce. Sztuka nie jest analogią absolutu, tylko jest wyrazem ekspresji artysty. Dzieło sztuki ma jawić się jako katharsis (oczyszczenie). Początki zmian w myśleniu o sztuce pojawiły się na początku XX w., a nasiliły w latach 30. XX w. wraz z rozwojem awangardy. Artyści zaczęli sięgać do pierwotnych instynktów szukając wspólnoty dla ludzkości. Ważna jest uniwersalność, a nie historyczność. Jednocześnie znikają zasady porządkujące dyskurs artystyczny, co powoduje unieważnienie kanonu. Sztuką jest każda celowa aktywność artystyczna. W tym znaczeniu wybitny amerykański filozof i krytyk sztuki ogłosił kres „historii sztuki”. W XX i XXI wieku można opisywać pojedyncze nurty artystyczne, ale metodologicznie niemożliwe staje się ułożenie ich historii.,
Światłocień
Światłocień
budowanie kompozycji za pomocą kontrastów światła i cienia. Światłocień potęguje plastyczność i dramatyzm dzieła sztuki. Używany głównie w malarstwie, rysunku i grafice. Źródło: Uniwersalny leksykon sztuki, Warszawa 2002.s. 481,
Galeria dzieł sztuki
R13cVH8lKcs3e1
RqT2s636j8ikZ1
RhylxQUIz3tlz1
RmBSEkNMGNIeV1
R18y7KrENnNeZ1
RGWTTFUAm33MP1
RFV3CqH7ORign1
RCQFrSFdGhlkb1
R3mGHcnaTy54S1
RWdRa0ywppGZt1
Rpcpftogtqv9Q1
Rz2ZsHhBDKnKY1
Bibliografia
E. Bernard, Sztuka nowoczesna, Warszawa 2007.
Encyklopedia PWN w trzech tomach, Warszawa 1999.
J. Chrzanowska‑Pieńkos, Andrzej Pieńkos, Leksykon sztuki polskiej XX wieku, Poznań 1996.
P. Gössel , Gabriele Leuthouser Stephen Little, Sztuka. Kierunki – mistrzowie – arcydzieła, Warszawa 2005.
A. Jakimowicz, Polska rzeźba współczesna, Warszawa 1956.
A. Kotula, Piotr Krakowski, Rzeźba współczesna, Warszawa 1985.
A. Mason, Historia sztuki zachodniej. Od czasów prehistorycznych do XXI wieku, Warszawa 2009.
B. Osińska, Sztuka i czas. Od klasycyzmu do współczesności, Warszawa 2005.
Uniwersalny leksykon sztuki, Warszawa 2002.
A. Włodarczyk‑Kulak, M. Kulak, O sztuce nowej i najnowszej. Główne kierunki artystyczne w sztuce XX i XXI wieku, Warszawa – Bielsko‑Biała 2010.