Wspólna pieśń
Rysunek przedstawia cztery bocianie gniazda na tle niebieskiego nieba. Gniazda umieszczone są na wysokich słupach. W dwóch siedzą trzy bociany, a w jednym tylko dwa, w jednym z gniazd są cztery bociany, jeden bocian stoi poza gniazdem. Bociany są białe, mają czarne ogony i czerwone dzioby.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PHOciidKW
Gdyby wymieniać łączące wszystkich Polaków elementy kultury, jako jeden z ważniejszych moglibyśmy wskazać polski hymn narodowy. Śpiewamy go nie tylko w podniosłych i poważnych momentach, ale i w chwilach wielkiej radości, np. podczas sportowych sukcesów Polaków.
Wysłuchaj nagrania hymnu lub przeczytaj tekst pieśni. Opowiedz jej treść tak, jak ją rozumiesz. Pomogą ci w tym objaśnienia trudnych słów.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PHOciidKW
Mazurek DąbrowskiegoJeszcze Polska nie zginęła,
Kiedy my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzięła,
Szablą odbierzemy.Ref. Marsz, marsz, DąbrowskiDąbrowski,
Z ziemi włoskiej do Polski.
Za twoim przewodemprzewodem
Złączym sięZłączym się z narodem.PrzejdziemPrzejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
BędziemBędziem Polakami.
Dał nam przykład BonaparteBonaparte,
Jak zwyciężać mamy.Ref. Marsz, marsz, Dąbrowski…
Jak CzarnieckiCzarniecki do Poznania
Po szwedzkim zaborze,
Dla ojczyzny ratowania
Wrócim się przez morze.Ref. Marsz, marsz, Dąbrowski…
Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany –
Słuchaj jeno, pono nasi
Biją w tarabanytarabany.Ref. Marsz, marsz, Dąbrowski…
Źródło: Józef Wybicki, [na podstawie:] https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/mazurek-dabrowskiego.html [dostęp 7.08.2023], domena publiczna.
O autorze
Czy wiesz, w jakich okolicznościach powstał nasz hymn? Przeczytaj tekst
o 'Mazurku Dąbrowskiego'.
Dzieje naszego hymnuJak to często z pieśniami bywa, powstają w trudnych czasach: wtedy, gdy ich autorom jest źle, gdy cierpią i tęsknią. Powstają ku pokrzepieniu serc, po to, by podnieść słuchaczy (i samego autora) na duchu, tchnąć w nich nadzieję i wiarę w lepsze jutro. Nie inaczej było z 'Mazurkiem Dąbrowskiego'. Ale po kolei.
Jak dowiecie się z lekcji historii, losy naszego kraju toczyły się różnie. Był okres świetności, ale też i taki, gdy Polska przestała istnieć na mapie Europy. Stało się to w XVIII wieku, kiedy nasi dawni sąsiedzi, Rosja, Prusy i Austria, postanowili zagarnąć polskie ziemie i podzielić je między siebie. Dokonali tego w trzech rozbiorach.
Po ostatnim, w 1795 roku, do Polski nie należała już ani jedna najmniejsza wieś.Polacy nie pogodzili się jednak z utratą państwa. Ich serca nigdy nie przestały być polskie: waleczne i pełne oddania utraconej ojczyźnie. Wielu Polaków wyjechało wtedy do Francji, Włoch i innych krajów Europy. Tam zaczęli organizować własną armię. Jej główny obóz powstał we Włoszech, w Reggio nell’Emilia [czyt. redżdżio nel emilia], a na jej czele stanął generał Jan Henryk Dąbrowski.
Pewnego dnia polski obóz w Reggio nell’Emilia odwiedził Józef Wybicki, polityk i współpracownik generała Dąbrowskiego, wielbiciel muzyki. Wzruszony niezłomną wiarą żołnierzy w odzyskanie kraju, stworzył dla nich pieśń. Rytmiczną i prostą, idealną do marszu. Melodię wypełniały słowa otuchy, że oto jeszcze Polska nie zginęła, choć zniknęła z mapy. I że wszystko jest możliwe, bo nadzieja umiera ostatnia.
Po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość w 1918 roku.Źródło: Jak powstał Mazurek Dąbrowskiego?, dostępny w internecie: http://www.zssp.org.pl/przeslane_pliki/materialy_7/HISTORIA%20WOS%20KL.%204-8.pdf [dostęp 7.08.2023].
Jak sądzisz, dlaczego autor zastosował tak dużo czasowników w 1. osobie liczby mnogiej (my)? Zapisz w polu poniżej swoją odpowiedź.
Przypomnij sobie, w jakich sytuacjach współcześnie śpiewany jest „Mazurek Dąbrowskiego”.
- na tajnych spotkaniach
- przy każdej możliwej okazji
- na imieninach
- na ceremoniach dekoracji sportowców złotymi medalami
- przed meczami reprezentacji Polski
- na akademiach szkolnych
- podczas obchodów świąt narodowych i ważnych
- w czasie uroczystości państwowych
Jakie cechy narodowe Polaków odnajdujesz w hymnie?
- odwaga
- waleczność
- patriotyzm
- tchórzostwo
- pracowitość
- lenistwo
- poczucie humoru
Zastanów się nad znaczeniami słów 'ojczyzna' i 'obczyzna'. Jak je rozumiesz? Podaj w zeszycie ich własną definicję.
Porównaj swoje notatki z innymi uczniami. Czy wasze opinie są podobne, a może się różnią? Porozmawiajcie o tym w klasie.
Zbadaj nasz hymn narodowy pod kątem literackim. Odpowiedz w zeszycie na pytania.
Jak myślisz, dlaczego w tytule jest nazwisko Dąbrowskiego, a nie autora tekstu, Józefa Wybickiego?
Kto wypowiada się w utworze? Zwróć uwagę na liczbę mnogą czasowników.
Jakimi słowami autor wzywa Polaków do działania?
Nazwij uczucia Polaków wyrażone w utworze.
Czy ten tekst jest smutny, czy pełen energii, radosny? Uzasadnij swoje zdanie.
Zwróć uwagę na budowę pieśni i przeczytaj tę część, która powtarza się po każdej zwrotce. Jak nazywamy taką część tekstu? Zapisz w zeszycie swoją propozycję definicji tego elementu utworu.
Obejrzyjcie rysunki malarza Juliusza Kossaka do tekstu 'Mazurka Dąbrowskiego'. lub zapoznajcie się z ich opisami. Powstały one pod koniec XIX wieku.
Czy waszym zdaniem artysta dobrze oddał nastrój tej pieśni?
Czy ilustracje pokrywają się z waszymi wyobrażeniami?
Czy tekst pod ilustracjami odpowiada współczesnej wersji hymnu? Jakie zauważacie różnice?
Porozmawiajcie o tym.
Włącz muzykę i zaśpiewaj hymn, wykonaj go na stojąco. Hymn państwowy jest jednym z symboli narodowych, dlatego jesteśmy mu winni szacunek.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PHOciidKW
Mazurek Dąbrowskiego – linia melodyczna Mazurek Dąbrowskiego – linia melodyczna Źródło: domena publiczna.
Jakie uczucia towarzyszyły ci w czasie śpiewania 'Mazurka Dąbrowskiego'? Opisz je w polu poniżej. Podziel się swoimi odczuciami z innymi.
Naucz się słów 'Mazurka Dąbrowskiego' na pamięć.