Program ćwiczeniowy Wybór pasz i dawek stosowanych w żywieniu koni pozwala zaprojektować zbilansowany posiłek dla zwierząt.

Poniżej znajduje się baza wiedzy. Zapoznaj się z nią, a następnie wykonaj ćwiczenia związane z żywieniem koni.

BAZA WIEDZY

Żywienie koni
Dobrostan koni w dużej mierze zależy od właściwie zbilansowanej diety. Jej nieprzestrzeganie skutkuje m.in. kolkami oraz innymi problemami metabolicznymi i trawiennymi. Ze względu na specyficzną budowę końskiego układu pokarmowego należy ściśle przestrzegać podstawowych zasad żywienia konia. Jakie to zasady? Przede wszystkim należy pamiętać, że prawidłowa dieta powinna być dostosowana do wieku zwierzęcia, jego masy ciała, rasy, intensywności pracy i ogólnego stanu zdrowia, a także pory roku, ewentualnie rasy.
Pasze dzielą się na:
• objętościowe (np. siano, sianokiszonka, sieczka),
• treściwe (m.in. owies, jęczmień, groch, łubin, otręby, susze roślin uprawnych).
Uzupełnieniem diety są dodatki mineralne (np. lizawki) oraz koncentraty witaminowo- mineralne. Koń, m.in. w zależności od tego, jaką pracę wykonuje, potrzebuje średnio od 1 do 3 kg suchej masy paszy objętościowej na 100 kg masy ciała. Przyjmuje się również, że konie powinny dziennie otrzymywać przynajmniej 1‑2 kg siana na 100 kg masy ciała. Paszy treściwej podaje się mniej – maksymalnie 2 kg na jedno karmienie. Robi się to zawsze po podaniu paszy objętościowej! Ilość owsa w codziennej diecie, czyli podstawy żywienia treściwego, wynosi średnio 3‑7 kg na dobę.

Zapotrzebowanie na energię
Całkowite dzienne zapotrzebowanie na energię koni ważących 600 kg lub mniej oblicza się wg następującego wzoru: ES (Mcal/dzień) = 1,4 + 0,03 W, a koni wyrośniętych o ciężarze powyżej 600 kg wg wzoru: ES (Mca/dzień) = 1,82 + 0,0383 W - 0,000015 W2, gdzie ES to potrzeby bytowe, Mcal to megakalorie, a W to metaboliczna masa ciała zwierzęcia, która równa się całkowitej masie ciała podniesionej do potęgi 0,75.

Zapotrzebowanie bytowe na energię koni o różnej masie ciała
Tabela przestawia zapotrzebowanie bytowe na energię koni o różnej masie ciała. Podana jest masa ciała konia w kilogramach oraz zapotrzebowanie bytowe w jednostce MJ ES, czyli megadżulach energii strawnej.
1. Dla konia o masie ciała 100 kilogramów zapotrzebowanie bytowe w MJ ES wynosi 19.
2 Dla konia o masie ciała 200 kilogramów zapotrzebowanie bytowe w MJ ES wynosi 31.
3. Dla konia o masie ciała 300 kilogramów zapotrzebowanie bytowe w MJ ES wynosi 43.
4. Dla konia o masie ciała 400 kilogramów zapotrzebowanie bytowe w MJ ES wynosi 50.
5. Dla konia o masie ciała 500 kilogramów zapotrzebowanie bytowe w MJ ES wynosi 63.
6. Dla konia o masie ciała 600 kilogramów zapotrzebowanie bytowe w MJ ES wynosi 75.
7. Dla konia o masie ciała 700 kilogramów zapotrzebowanie bytowe w MJ ES wynosi 88.
8. Dla konia o masie ciała 800 kilogramów zapotrzebowanie bytowe w MJ ES wynosi 100.

Zapotrzebowanie na energię i składniki pokarmowe rośnie wraz ze zmianą warunków bytowych konia, np. w momencie gdy zwierzę zaczyna wykonywać cięższą pracę.
Źródłem energii w końskiej diecie są przede wszystkim węglowodany, a w drugiej kolejności tłuszcze. Węglowodany dostarczają energii, która jest gromadzona w organizmie pod postacią glikogenu. Stanowi on materiał zapasowy – mięśnie wykorzystują go podczas intensywnego wysiłku.

Białko i składniki mineralne W żywieniu konia niezbędne jest też białko. Zwierzę wykonujące umiarkowany trening sportowy potrzebuje średnio 1000 – 1200 g białka dziennie. Jeśli intensywność treningu rośnie, wzrasta też zapotrzebowanie na białko. Dobrze zbilansowana dieta powinna również obfitować w składniki mineralne, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania i rozwoju organizmu. W żywieniu koni najistotniejsze są pierwiastki takie jak: wapń, sód i potas oraz fosfor i magnez.

W normach NRC (National Research Council – rada utworzona przez amerykańską Narodową Akademię Nauk) podano, że minimalne zapotrzebowanie na Ca (wapń) wynosi 4 g na 100 kg masy ciała, a na P (fosfor) około 3 g. Wg tych samych wytycznych zapotrzebowanie na Na (sód) wynosi 0,2 g na 1 kg masy ciała, natomiast zapotrzebowanie na K (potas) wynosi od 0,3 do 0,43% dawki. Zapotrzebowanie na Mg (magnez) określa się na poziomie 13 Mg na 1 kg masy ciała.

Ważne! Zapotrzebowanie na minerały i witaminy rośnie wraz z masą ciała i zwiększającym się wysiłkiem zwierzęcia.

Żywienie koni w zależności od pory roku
Układając dawkę pokarmową należy mieć na uwadze również porę roku.
• Żywienie koni w okresie letnim (ok. 160 dni w roku) – latem dzienne zapotrzebowanie konia (pokrywające jego potrzeby bytowe) wynosi ok. 20–25 MJ energii metabolicznej i 350 g białka na 1 kg masy ciała.
• Żywienie koni w okresie zimowym (ok. 200 dni w roku) – zimą to zapotrzebowanie wzrasta do ok. 45 MJ energii metabolicznej i 550–600 g białka na 1 kg masy ciała. Gdy spada temperatura, warto również zwiększyć m.in. ilość włókna w diecie (np. w postacisiana bądź wysłodków).

Żywienie koni w zależności od rasy Wszystkie konie, zarówno rasy zimnokrwiste, jak i gorącokrwiste, mają taki sam układ pokarmowy. Dlatego układając dawkę pokarmową, np. dla konia rasy zimnokrwistej, należy przede wszystkim kierować się jego masą. Proporcje między paszą treściwą i paszą objętościową są natomiast ustalane według typu użytkowego konia, a nie rasy. Przy układaniu dawki warto jednak zwrócić uwagę na parametry pasz. Jeśli przykładowo hodowcy zależy na osiągnięciu i utrzymaniu odpowiedniej masy mięśniowej konia, należy zmniejszyć w recepturze ilość skrobi i cukrów prostych na rzecz tłuszczów oraz białka.

Dodatkowo baza wiedzy zawiera tabele przedstawiające zapotrzebowanie na składniki pokarmowe koni roboczych, wierzchowych, rekreacyjnych, rocznych i dwuletnich, klaczy, ogierów oraz odsadków. Wartości różnią się od siebie w zależności od parametrów zwierzęcia.