R12OlKsC1P4pS
Na ilustracji jest stół, na którym stoi szklana urna, w której są wrzucone głosy. Po prawej i lewej stronie widać rękę, która chce wrzucić głos do urny. Nad urną jest kartka z dwoma kwadratami. Przy jednym z nich jest postawiony czerwony znak X.

Wybory do Samorządu Uczniowskiego

Głosowanie w wyborach
Źródło: mohamed_hassan, dostępny w internecie: https://pixabay.com/, domena publiczna.
Nauczysz się

  • Definiować, czym jest Samorząd Uczniowski.

  • Wymieniać prawa przedstawicieli Samorządu Uczniowskiego.

  • Przedstawiać zasady, na których opierają się wybory do Samorządu uczniowskiego oraz sposób ich organizacji.

  • Wyjaśniać, czym zajmuje się Rzecznik Praw Ucznia.

  • Zaproponować przykłady działań, które może podjąć Samorząd Uczniowski.

Wprowadzenie

Wybory do samorządu uczniowskiego to często dla młodych ludzi pierwsza okazja, by wypowiedzieć się w ważnej dla nich sprawie. Od tego, jak będą zorganizowane, będzie zależała motywacja do angażowania się w sprawy publiczne w życiu dorosłym.

Czym jest samorząd uczniowski?

Samorząd uczniowski jest organizacją złożoną z wszystkich uczniów, powołaną przez uczniów i dla uczniów. Jest reprezentantem całej społeczności uczniowskiej.

Rp030PlpFqwFk
Na ilustracji przedstawiona jest grupa dzieci. Stoją w jednym rzędzie, uśmiechają się i trzymają się za ręce. Są to chłopcy i dziewczynki. Mają na sobie kolorowe ubranka. W środku stoi ich Pani.
Społeczność uczniowska
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/, domena publiczna.

Samorząd szkolny istnieje w każdej szkole. Działa na podstawie Ustawy o Systemie Oświaty.

Dz. U. 2021 poz. 1082 Ustawa o systemie oświaty

Art. 85. [Samorząd uczniowski]

1. W szkole i placówce działa samorząd uczniowski, zwany dalej „samorządem”.

2. Samorząd tworzą wszyscy uczniowie szkoły lub placówki.

3. Zasady wybierania i działania organów samorządu określa regulamin uchwalany przez ogół uczniów w głosowaniu równym, tajnym i powszechnym. Organy samorządu są jedynymi reprezentantami ogółu uczniów.

4. Regulamin samorządu nie może być sprzeczny ze statutem szkoły lub placówki.

f0UKDOI8yY_00000_MPA_201 Źródło: Dz. U. 2021 poz. 1082, Ustawa o systemie oświaty, dostępny w internecie: https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/prawo-oswiatowe-18558680/art-85.
Ćwiczenie 1

Na podstawie tekstu źródłowego - Ustawy o Systemie Oświaty wyjaśnij, kto tworzy samorząd uczniowski w szkole.

R1W6gp6pazDwS
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RxF1Rm1D7cPrh
Ćwiczenie 2
Zaznacz punkt zacytowanego artykułu 85 Ustawy o systemie oświaty, który wskazuje na demokratyczny charakter powoływania Samorządu uczniowskiego. Możliwe odpowiedzi: 1. art. 85. 1., 2. art. 85. 2., 3. art. 85. 3., 4. art. 85. 4.
ĆWICZENIE: Jednokrotny wybór
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Wybory przedstawicieli samorządu uczniowskiego odbywają się przynajmniej raz w roku szkolnym, a ich termin określony jest w regulaminie samorządu uczniowskiego.

Dz. U. 2021 poz. 1082 Ustawa o systemie oświaty

5. Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak:

1) prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami;

2) prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu;

3) prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań;

4) prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej;

5) prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi w porozumieniu z dyrektorem;

6) prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu.

f0UKDOI8yY_00000_MPA_201 Źródło: Dz. U. 2021 poz. 1082, Ustawa o systemie oświaty, dostępny w internecie: https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/prawo-oswiatowe-18558680/art-85.
Ćwiczenie 3
Ri14EEykeDYy4
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
R19jOO2EDBqxr
Ćwiczenie 4
Łączenie par. Rozstrzygnij, czy podane zdania dotyczące zacytowanego fragmentu Ustawy o systemie oświaty są prawdziwe, czy fałszywe. Zaznacz “P” jeśli zdanie jest prawdziwe lub “F” - jeśli jest fałszywe.. Na czele Samorządu uczniowskiego stoi nauczyciel wybrany przez ogół uczniów.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Przedstawiciele Samorządu uczniowskiego mają prawo do uzyskania informacji dotyczących przyczyn wystawienia przez nauczyciela konkretnej oceny.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Na terenie szkoły Samorząd uczniowski może prowadzić działalność, której celem jest nieskrępowane przekazywanie informacji przedstawicielom społeczności szkolnej.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Samorząd uczniowski może organizować różne formy działalności związanej z życiem szkoły bez konieczności konsultowania ich z Dyrektorem szkoły.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
ĆWICZENIE: Wskaż prawidłową odpowiedź
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 5

Dowiedz się, jakie działania prowadzi Samorząd Uczniowski w Twojej szkole. Podaj propozycję przynajmniej trzech innych spraw, którymi powinien się zająć.

RmFQpvnLJmcCF
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Wybory do władz Samorządu Uczniowskiego powinny być demokratyczne, czyli oparte o zasady:

  • powszechności – czynne prawo wyborczeczynne prawo wyborczeczynne prawo wyborcze posiadają wszyscy uczniowie i uczennice szkoły;

  • równości – każdy uczeń i uczennica ma jeden głos;

  • bezpośredniości – każdy głosuje samodzielnie;

  • większości – wygrywa kandydat lub kandydatka, którzy otrzymali największą ilość głosów;

  • tajności głosowania - która zapewnia dobrowolność i anonimowość aktu głosowania.

Wszyscy członkowie samorządu szkolnego posiadają czynne i bierne prawo wyborczebierne prawo wyborczebierne prawo wyborcze. Przygotowaniem wyborów, zatwierdzeniem kandydatur, nadzorem nad przebiegiem wyborów, oraz liczeniem głosów oraz ogłaszaniem wyników zajmuje się uczniowska komisja wyborcza złożona z uczniów nie kandydujących w wyborach.

R1a1IVlBPThjl
Ilustracja przedstawia dwóch uśmiechniętych chłopców - nastolatków w garniturach. Każdy z nich ma na sobie białą koszulę z krawatem.
Komisja szkolna.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
R10YIlRgP14nj
Ćwiczenie 6
Na podstawie informacji pozyskanych z lekcji na temat Samorządu Uczniowskiego, zaznacz zdania zawierające prawdziwe informacje: Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawiciele Samorządu Uczniowskiego mogą uczestniczyć w spotkaniach Rady Pedagogicznej., 2. Opiekuna Samorządu Uczniowskiego wyznacza rada pedagogiczna., 3. Zasady wybierania przedstawicieli Samorządu Uczniowskiego określa Dyrektor Szkoły., 4. Każdy uczeń jest członkiem Samorządu Uczniowskiego.
ĆWICZENIE: Wielokrotny wybór
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Lokal wyborczy jest specjalnie wydzielonym miejscem, w którym przez cały czas trwania wyborów znajduje się urna wyborcza oraz miejsca umożliwiające dobrowolne, tajne i przemyślane oddanie głosu.

R1J15w6lIRJM5
Ilustracja przedstawia pomieszczenie, w którym po lewej stronie na podłodze stoją dwa parawany, przezroczysta urna z godłem stoi pośrodku sali w urnie są karty wyborcze. Nad urną na ścianie zawieszone jest godło Polski.
Lokal wyborczy.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RFuignR1iak27
Ćwiczenie 7
Zaznacz konstytucyjne prawo przedstawione na ilustracji. Możliwe odpowiedzi: 1. prawo do wolności słowa, 2. prawo do głosowania, 3. prawo do zrzeszania się, 4. prawo do informacji
ĆWICZENIE: Jednokrotny wybór
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Członkowie uczniowskiej komisji przebywają w lokalu wyborczym przez cały czas trwania wyborów, czuwając nad przebiegiem głosowania.

R18F1wFsw4YiS
Grafika przedstawia uśmiechniętą urnę wyborczą z rękami i nogami, kciuk jednej ręki ma podniesiony. Z urny wystaje kartka z zaznaczonym znakiem X w jednym z kwadratowych pól, drugie kwadratowe pole jest puste.
Urna wyborcza - wybory
Źródło: ArtRose, dostępny w internecie: https://pixabay.com/, domena publiczna.
Ćwiczenie 8

Na podstawie ilustracji Urna wyborcza - wybory wyjaśnij jakie konstytucyjne prawo zostało przedstawione.

RKrFJa6oxRMG1
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Termin i sposób przeprowadzenia wyborów umożliwiają wszystkim uczniom szkoły wzięcie w nich udziału.

Władze SU i opiekun SU są odpowiedzialni za zapewnienie wszystkim uczniom i uczennicom rzetelnej informacji o zasadach kandydowania oraz głosowania w wyborach.

W dniu wyborów obowiązuje zakaz agitacjiagitacjaagitacji wyborczej.

Zasady obowiązujące w wyborach do SU określa dokument zwany ordynacją wyborcza, która powinna być częścią regulaminu SU.

Co powinna zawierać ordynacja wyborcza?

  • opis podstawowych zasad przeprowadzania wyborów i praw wyborczych,

  • prawa wyborcze,

  • termin i tryb ogłoszenia wyborów,

  • tryb zgłaszania kandydatów,

  • sposób powoływania komisji wyborczej,

  • zasady dotyczące prowadzenia kampanii wyborczej,

  • sposób głosowania,

  • tryb zgłaszania i rozpatrywania skarg dotyczących nadużyć i naruszeń związanych z wyborami,

  • tryb unieważnienia wyborów i ogłaszania nowych.

RJfpF1Np84MhB1
W grze wcielasz się w rolę kandydata w wyborach do Samorządu Uczniowskiego Twojej szkoły. Podczas kampanii wyborczej podejmujesz decyzje, które zaważą na sympatii wyborców do Ciebie lub sile Twoich kontrkandydatów.Etap 1/4. Twoją pierwszą decyzją w grze jest wybór formy prowadzenia kampanii wyborczej:a) samodzielnie,b) sztab wyborczy.Etap 2/4. Zadanie drugie polega na stworzeniu i wybraniu odpowiednich haseł na plakat wyborczy. Należy wybrać 4 z 6 dostępnych propozycji:a) kącik wypoczynkowy dla uczniów - strefa ciszy,b) automat do zdrowych przekąsek,c) muzyka na korytarzach,d) zbiórka szkolna dla biednych przed świętami,e) salka kinowa,f) wasz głos, waasz wybór - częste głosowania w szkole.Etap 3/4. Podczas trwania trzeciego etapu kampanii, do dyrekcji szkoły zgłosiło się lokalne schronisko dla zwierząt z prośbą o wsparcie. Jako kandydat musisz zdecydować co zrobisz:a) angażujesz się w prace z dyrekcją szkoły i organizujesz zbiórkę na terenie obiektu,b) zachęcasz kontrkandydatów do wspólnej akcji na rzecz schroniska,c) zajmujesz się realizacją swoich haseł wyborczych.Etap 4/4. W ostatnim etapie kampanii Twój główny kontrkandydat prowadzi nieczystą kampanię. Zrywa plakaty wyborcze i za pośrednictwem mediów społecznościowych pisze dwuznaczne komentarze na temat Ciebie i Twoich postulatów. Co robisz?a) Nie reagujesz, czekasz na reakcję wyborców odnośnie zachowania kandydata,b) Przygotowujesz zestaw komentarzy do szkolnych mediów (portale społecznościowe/plakaty), za pomocą których oczerniasz kampanię kontrkandydata.c) Odnosisz się do komentarzy głównego oponenta i proponujesz mu rzeczową debatę publiczną z udziałem społeczności szkolnej.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PekKcv0JX

Gra edukacyjna - wybory do samorządu uczniowskiego
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 1

Zaproponuj własne hasła wyborcze na plakat.

R174IYCe7y1SK
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Wymień inne akcje charytatywne, poza pomocą dla schroniska, które mogłyby być częścią Twojej kampanii wyborczej.

R1F4RMY8uOuP0
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Otrzymałeś wynik wyborów. Napisz przemowę do uczniów i dyrekcji szkoły, w której odniesiesz się powierzonej Ci roli i przedstawisz, w jaki sposób planujesz wypełniać swoje obowiązki.

RpY7aJDYB2UBS
(Uzupełnij).

Rzecznik Praw Ucznia

Mimo że nie istnieją żadne regulacje w polskim ustawodawstwie jasno ukazujące możliwość ustanowienia w placówkach Rzecznika Praw Ucznia, to szkoły decydują się na tego typu rozwiązanie. Może to świadczyć o tym, że jest to funkcja potrzebna. Nie zawsze bowiem uczniowie chcą dzielić się swoimi kłopotami z psychologiem czy pedagogiem szkolnym.

Wybory Rzecznika Praw Ucznia organizowane są równocześnie z wyborami władz i opiekuna SU. Kandydatem na Rzecznika zostać może zarówno uczeń, jak i nauczyciel, a jego kadencja trwa rok.

R1VGwoMhZurqJ
Na ilustracji znajduje się rysunek chłopca w podkoszulce. Wskazującym palcem lewej ręki podpiera brodę. Obok niego po prawej i lewej stronie znaki zapytania.
Uczeń rozważający, na kogo zagłosować w wyborach do Samorządu Uczniowskiego
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/, domena publiczna.

Rola i działanie Rzecznika Praw Ucznia

  • stoi na straży przestrzegania praw ucznia w szkole,

  • posiada wiedzę na temat praw ucznia i aktów prawnych, w których są one zawarte,

  • rozpowszechnia wiedzę na temat praw ucznia oraz informuje o źródłach prawa, umożliwiając zarazem bezpośrednie zapoznanie się z nimi przez uczniów,

  • umożliwia stały kontakt ze sobą, aby móc podjąć interwencję,

  • działa zgodnie z zasadą poufności,

  • działa zgodnie z ustaloną na początku kadencji jawną procedurą.

Ćwiczenie 9

Wyjaśnij, na czym głównie polega funkcja Rzecznika Praw Ucznia.

RsxrMJ5uKIi8K
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RZZxipgYxYD4g
Ćwiczenie 10
Połącz w pary opisy funkcji w SU Przewodniczący Samorządu Uczniowskiego Możliwe odpowiedzi: 1. kieruje pracą SU; reprezentuje uczniów na forum szkoły, przed Dyrekcją, Gronem Pedagogicznym i Radą Rodziców., 2. zadaniem opiekuna samorządu uczniowskiego jest stworzenie w szkole przestrzeni dla aktywności uczniów i umożliwienie im korzystania z prawa do działania; Opiekun samorządu uczniowskiego ułatwia uczniom wspólne działania, interweniuje w momentach trudnych i pomaga rozwiązywać pojawiające się trudności., 3. Informuje uczniów o przysługujących im prawach i sposobie ich dochodzenia; interweniuje w razie naruszenia podstawowych praw ucznia; mediuje w spraw spornych; udziela pomocy uczniom zgodnie z ustalonym trybem postępowania. Rzecznik Praw Ucznia Możliwe odpowiedzi: 1. kieruje pracą SU; reprezentuje uczniów na forum szkoły, przed Dyrekcją, Gronem Pedagogicznym i Radą Rodziców., 2. zadaniem opiekuna samorządu uczniowskiego jest stworzenie w szkole przestrzeni dla aktywności uczniów i umożliwienie im korzystania z prawa do działania; Opiekun samorządu uczniowskiego ułatwia uczniom wspólne działania, interweniuje w momentach trudnych i pomaga rozwiązywać pojawiające się trudności., 3. Informuje uczniów o przysługujących im prawach i sposobie ich dochodzenia; interweniuje w razie naruszenia podstawowych praw ucznia; mediuje w spraw spornych; udziela pomocy uczniom zgodnie z ustalonym trybem postępowania. Opiekun Samorządu Uczniowskiego Możliwe odpowiedzi: 1. kieruje pracą SU; reprezentuje uczniów na forum szkoły, przed Dyrekcją, Gronem Pedagogicznym i Radą Rodziców., 2. zadaniem opiekuna samorządu uczniowskiego jest stworzenie w szkole przestrzeni dla aktywności uczniów i umożliwienie im korzystania z prawa do działania; Opiekun samorządu uczniowskiego ułatwia uczniom wspólne działania, interweniuje w momentach trudnych i pomaga rozwiązywać pojawiające się trudności., 3. Informuje uczniów o przysługujących im prawach i sposobie ich dochodzenia; interweniuje w razie naruszenia podstawowych praw ucznia; mediuje w spraw spornych; udziela pomocy uczniom zgodnie z ustalonym trybem postępowania.
ĆWICZENIE: Połącz w pary
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Słowniczek pojęć

czynne prawo wyborcze
czynne prawo wyborcze

prawo do wybierania

bierne prawo wyborcze
bierne prawo wyborcze

prawo do bycia wybieranym

agitacja
agitacja

zjednywanie zwolenników dla jakiejś sprawy

Bibliografia

Blog Centrum Edukacji Obywatelskiej: https://blog.ceo.org.pl/

Centrum Edukacji Obywatelskiej: https://ceo.org.pl/

Palestra - Pismo Adwokatury Polskiej: https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/10-2019/artykul/instytucja-rzecznika-praw-ucznia-w-polskim-prawie-a-jej-funkcjonowanie-w-polskich-placowkach-edukacyjnych

Samorząd - Centrum Edukacji Obywatelskiej: https://samorzad.ceo.org.pl/

R18sDJky3uAfU
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.