Ilustracja przedstawia wnętrze opery, jedną z najpiękniejszych sam operowych zdobioną kolorem złotym i bordowym. Tytuł lekcji: Wybrane opery Mozarta
Ważne daty
27.01.1756 – narodziny Wolfganga Amadeusza Mozarta w Salzburgu
05.12.1791 – śmierć Wolfganga Amadeusza Mozarta w Wiedniu
Wybrane opery Mozarta:
1781‑1782 – premiera opery Uprowadzenie z Seraju
1785‑1786 – powstanie opery Wesele Figara
1787 – premiera opery Don Giovanni
1790 – premiera opery Cosi fan tutte
1791 – premiera opery Czarodziejski flet
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RryUQtrZuqV8L1
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
6. Klasycyzm. Uczeń:
4) wymienia i charakteryzuje twórczość kompozytorów (Wolfgang Amadeus Mozart).
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;
3. zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki.
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:
1. wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej, referat) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię;
3. interpretuje i odczytuje w kontekście dokonań epoki wybrane dzieła muzyczne;
4. formułuje logiczną wypowiedź na temat dzieł, form, gatunków, stylów, technik i twórców muzycznych, uwzględniając zależności między nimi w kontekście: genezy, przeobrażeń, porównań.
Nauczysz się
przedstawiać osobę Wolfganga Amadeusza Mozarta, jego biografię;
omawiać cechy twórczości Mozarta;
wymieniać rodzaje oper;
przedstawiać najważniejsze utwory kompozytora.
Dzieciństwo Wolfganga Amadeusza Mozarta
Austriacki kompozytor i wirtuoz gry na instrumentach klawiszowych, którego twórczość związana była głównie z austriackim Wiedniem. Razem z Haydnem oraz Beethovenem zaliczany jest do trójki klasyków wiedeńskich.
RaU9nBCHL6d081
R1487DlBe9l7F1
Mozart od najmłodszych lat wykazywał niezwykłe zdolności muzyczne. Pierwsze lekcje muzyki (m. in. gry na skrzypcach, altówce, czy fortepianie) pobierał u ojca, Leopolda Mozarta – skrzypka, pedagoga i kompozytora. Począwszy od 1762 r. Mozart wraz z ojcem i starszą o 5 lat siostrą Marią Anną, zwaną Nannerl, odbył wiele podróży koncertowych po całej Europie, grywając na dworach i w pałacach arystokracji jako cudowne dziecko. Okoliczności rozwoju talentu Mozarta są wręcz niespotykane w historii muzyki – z 1761 r. pochodzi jego pierwszy utwór Menuet i Trio KV 1. Na klawesynie zaczął grać w wieku 3 lat, pierwszą symfonię skomponował w wieku lat 8, a operę w wieku lat 12. Szczególnym osiągnięciem 14‑letniego kompozytora było zanotowanie z pamięci po jednokrotnym wysłuchaniu Miserere Allegriego.
Twórczość
Wolfgang Amadeusz Mozart komponował we wszystkich popularnych wówczas gatunkach. Był mistrzem zarówno muzyki wokalnej i instrumentalnej. Jego olbrzymia ilościowo twórczość powstała w stosunkowo krótkim czasie (żył niecałe 36 lat), co świadczy o niezwykłym talencie muzycznym, popartym doskonałym słuchem i niespotykaną pamięcią muzyczną, pozwalającą Mozartowi na komponowanie bez szkiców, prób czy poprawek. Stworzył ponad 50 symfonii, kilkadziesiąt koncertów fortepianowych, skrzypcowych, fletowych i na inne instrumenty solowe z towarzyszeniem orkiestry, blisko 20 mszy (a także słynne, acz niedokończone przez niego Requiem) oraz inne utwory muzyki kościelnej, 13 oper.
R1XjUBYp14sS51
Mozart nawiązywał do zastanych tradycji muzycznych, osiągając ponadczasową harmonię muzyki i tekstu. Za główny środek wyrazu uważał kantylenę, stąd jego muzyka odznacza się dużą śpiewnością.
Twórczość operowa
Mozart z największym entuzjazmem, o którym świadczą również jego listy, pisał opery. W ciągu niespełna 23 lat skomponował ponad 20 dzieł scenicznych, przede wszystkim w panującym wówczas stylu włoskim i do włoskich na ogół tekstów. Mozart to urodzony człowiek teatru – miał doskonałe wyczucie sceny. Teraz mu w głowie ciągle opera, którą chce wystawić z samą młodzieżą w Salzburgu – pisał Leopold Mozart.
Wśród najważniejszych cech oper Mozarta wymienić należy:
dominację stylu włoskiego (w stylu francuskim brakowało mu arii),
podporządkowanie muzyki akcji scenicznej – tekst jest podstawą dramaturgiczną, muzyka dopowiada sens,
włoską melodyjność i wdzięk,
przykładanie dużej wagi do należytej koordynacji muzyki i słowa oraz do muzycznej charakterystyki sytuacji czy postaci, które nawet w scenach zbiorowych zachowują swoje indywidualne cechy.
Mozart był mistrzem przede wszystkim postaci komicznych, dla których rozwijał często charakterystyczny szybki recytatyw, powtarzanie tych samych słów. Bogate arie koloraturowe w jego operach są zawsze usprawiedliwione np. charakterem postaci (Królowa Nocy z Czarodziejskiego fletu) czy potrzebą uzyskania specjalnego efektu dramatycznego. Mozart wzbogacił i usamodzielnił partię orkiestry, która przedtem ograniczona była zwykle do prostego, niesamodzielnego akompaniamentu. U niego orkiestra utrzymuje i potęguje napięcia w całym utworze, a instrumenty biorą udział w charakterystyce postaci. W celu uzyskania dodatkowych walorów barwowych i wyrazowych kompozytor wprowadzał czasami nietypowe instrumenty: czelestę i dzwonki w Czarodziejskim flecie, mandolinę w Don Giovannim, rozbudowaną grupę perkusyjną w Uprowadzeniu z seraju.
Twórczość operowa Mozarta dzieli się na trzy podstawowe rodzaje:
operę poważną (seria),
operę komiczną (buffa),
singspiel.
Opery seria i bufa
Opery seria
Mozart nawiązywał tu głównie do szkoły neapolitańskiej, ograniczył jednak koloraturę, rozbudował partie zespołowe i podniósł znaczenie postaci drugoplanowych. Do oper seria należą m. in.: Idomeneo, król Krety, Łaskawość Tytusa czy Lucio Silla.
Opery buffa
R1GiI4Bvp5RCy1
To grupa o ogromnym znaczeniu w twórczości operowej Mozarta, opery te cieszą się bowiem największym uznaniem i popularnością. Najważniejsze wśród nich to: Wesele Figara, Fałszywa ogrodniczka (La finta giardiniera), Tak czynią wszystkie (Cosi fan tutte ), Udana naiwność (La finta semplice), Don Giovanni – opera semiseria, w której krzyżują się wątki komiczne i tragiczne.
Utwory Singspiel
Rroo7Fmj42yaJ1
To rodzaj opery o stosunkowo prostej budowie, pogodnej tematyce, gdzie recytatyw zastąpiony zostaje dialogami mówionymi (stąd pojawić się tu mogą role, postaci wyłącznie mówione). Największe znaczenie w tej grupie mają następujące opery: Bastien i Bastienne, Uprowadzenie z Seraju, Czarodziejski flet. Przyjrzyjmy się trzem najbardziej znanym operom Mozarta.
Don Giovanni
Opera Don Giovanni opowiada o podbojach miłosnych Don Giovanniego i karze, jaka spotkała rozpustnego uwodziciela. Don Giovanni to opera w dwóch aktach Wolfganga Amadeusza Mozarta z librettem Lorenzo Da Ponte na podstawie sztuki Moliera Don Juan. Premiera odbyła się 29 października 1787 r. w Pradze, natomiast premiera zmienionej nieco przez Mozarta wersji miała miejsce w Wiedniu 7 maja 1788 r. Opera należy do gatunku dramma giocoso, czyli dramatu zawierającego elementy komiczne i nadnaturalne. Sam Mozart określił ją w manuskrypcie słowami opera buffaOpera buffaopera buffa.
RQmKnd3ngfRRa1
R1M8OUb3lOmoq1
Czarodziejski flet
Opera ukazuje pełną fantastycznych przygód historię wędrówki i miłości młodego księcia, który pragnie zdobyć rękę ukochanej dziewczyny. Razem przechodzą przez wielorakie próby, by poznać prawdę i dostąpić wtajemniczenia. To dwuaktowa opera w języku niemieckim (ściślej singspiel) z librettem Emanuela Schikanedera i muzyką Wolfganga Amadeusza Mozarta. Prapremiera odbyła się 30 września 1791 r. w Theater im Freihaus auf der Wieden, zwanym teatrem Schikanedera. Zgodnie z chronologią wystawień Czarodziejski flet jest ostatnią operą Mozarta (Łaskawość Tytusa nosi kolejny numer KV, natomiast premiera odbyła się wcześniej). LibrettoLibrettoLibretto, wykorzystuje wolnomularską symboikę. Czarodziejski flet od dnia prapremiery cieszył się u publiczności wielkim powodzeniem i do dzisiaj uchodzi za jedną z najpopularniejszych oper Mozarta.
R17jgzyqOJZ5L1
RwZt3XgYGiFia1
Wesele Figara
Wesele Figara jest komedią o wartkiej, pełnej niespodziewanych zwrotów intrydze erotycznej i znakomicie nakreślonymi portretami ludzkimi. Co więcej, jest pierwszym dziełem operowym, w którym odbija się krytyka stosunków społecznych. Akcja rozgrywa się w XVII w., w zamku hrabiego Almavivy w pobliżu Sewilli. To czteroaktowa opera buffa z muzyką Wolfganga Amadeusa Mozarta i librettem Lorenza Da Ponte na podstawie Le marriage de Figaro – sztuki Pierre’a Beaumarchais’go z 1784 r. Wesele Figara kontynuuje historię przedstawioną w sztuce Cyrulik sewilski Pierre’a Beaumarchais’go i operze Giovanniego Paisiella pod tym samym tytułem, do tematu, także w Cyruliku sewilskim, powróci później Rossini.
RL8Lmp8KVaM4L1
Podsumowanie
Choć opery są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych dzieł Mozarta, trzeba pamiętać, iż uprawiał on wszystkie gatunki muzyczne (symfonię, koncert, sonatę, mszę, serenadę itd.) i każdy z nich doprowadził do szczytu doskonałości. Świadomy swej niezwykłości, starał się tworzyć muzykę, która zadowoli nie tylko wybitnych znawców, lecz zachwyci również zwykłych słuchaczy, odwołując się do całego spektrum ludzkich emocji. Dzięki temu był i jest inspiracją dla kolejnych pokoleń kompozytorów oraz najpopularniejszym twórcą muzyki poważnej.
Opery Mozarta
R1SPXVN50Y33J1
R1cyzWdgj4kIS1
R1VwFD7dwa5rl1
RwJf1uzV8aMYn1
R16PAzuixAanQ1
Zadania
RyJdiBKqXc5LU
Ćwiczenie 1
RUTMmVv2PZI2C
Ćwiczenie 2
RfWq1OjMvpo7x
Ćwiczenie 3
Przyporządkuj krótki opis oper do odpowiednich tytułów. Czarodziejski flet Możliwe odpowiedzi: 1. Opera ukazuje pełną fantastycznych przygód historię wędrówki i miłości młodego księcia, który pragnie zdobyć rękę ukochanej dziewczyny. Razem przechodzą przez wielorakie próby, by poznać prawdę i dostąpić wtajemniczenia., 2. Opera opowiada o podbojach miłosnych głównego bohatera i karze, jaka spotkała rozpustnego uwodziciela., 3. Miejscem akcji jest pałac tureckiego baszy. Opera opowiada historię próby uprowadzenia z niego Konstancji i Blondy, które zostały porwane przez piratów i sprzedane Selimowi Baszy. Uprowadzenie z Seraju Możliwe odpowiedzi: 1. Opera ukazuje pełną fantastycznych przygód historię wędrówki i miłości młodego księcia, który pragnie zdobyć rękę ukochanej dziewczyny. Razem przechodzą przez wielorakie próby, by poznać prawdę i dostąpić wtajemniczenia., 2. Opera opowiada o podbojach miłosnych głównego bohatera i karze, jaka spotkała rozpustnego uwodziciela., 3. Miejscem akcji jest pałac tureckiego baszy. Opera opowiada historię próby uprowadzenia z niego Konstancji i Blondy, które zostały porwane przez piratów i sprzedane Selimowi Baszy. Don Giovanni Możliwe odpowiedzi: 1. Opera ukazuje pełną fantastycznych przygód historię wędrówki i miłości młodego księcia, który pragnie zdobyć rękę ukochanej dziewczyny. Razem przechodzą przez wielorakie próby, by poznać prawdę i dostąpić wtajemniczenia., 2. Opera opowiada o podbojach miłosnych głównego bohatera i karze, jaka spotkała rozpustnego uwodziciela., 3. Miejscem akcji jest pałac tureckiego baszy. Opera opowiada historię próby uprowadzenia z niego Konstancji i Blondy, które zostały porwane przez piratów i sprzedane Selimowi Baszy.
Przyporządkuj krótki opis oper do odpowiednich tytułów. Czarodziejski flet Możliwe odpowiedzi: 1. Opera ukazuje pełną fantastycznych przygód historię wędrówki i miłości młodego księcia, który pragnie zdobyć rękę ukochanej dziewczyny. Razem przechodzą przez wielorakie próby, by poznać prawdę i dostąpić wtajemniczenia., 2. Opera opowiada o podbojach miłosnych głównego bohatera i karze, jaka spotkała rozpustnego uwodziciela., 3. Miejscem akcji jest pałac tureckiego baszy. Opera opowiada historię próby uprowadzenia z niego Konstancji i Blondy, które zostały porwane przez piratów i sprzedane Selimowi Baszy. Uprowadzenie z Seraju Możliwe odpowiedzi: 1. Opera ukazuje pełną fantastycznych przygód historię wędrówki i miłości młodego księcia, który pragnie zdobyć rękę ukochanej dziewczyny. Razem przechodzą przez wielorakie próby, by poznać prawdę i dostąpić wtajemniczenia., 2. Opera opowiada o podbojach miłosnych głównego bohatera i karze, jaka spotkała rozpustnego uwodziciela., 3. Miejscem akcji jest pałac tureckiego baszy. Opera opowiada historię próby uprowadzenia z niego Konstancji i Blondy, które zostały porwane przez piratów i sprzedane Selimowi Baszy. Don Giovanni Możliwe odpowiedzi: 1. Opera ukazuje pełną fantastycznych przygód historię wędrówki i miłości młodego księcia, który pragnie zdobyć rękę ukochanej dziewczyny. Razem przechodzą przez wielorakie próby, by poznać prawdę i dostąpić wtajemniczenia., 2. Opera opowiada o podbojach miłosnych głównego bohatera i karze, jaka spotkała rozpustnego uwodziciela., 3. Miejscem akcji jest pałac tureckiego baszy. Opera opowiada historię próby uprowadzenia z niego Konstancji i Blondy, które zostały porwane przez piratów i sprzedane Selimowi Baszy.
Przeciągając podane elementy z prawej kolumny do lewej przyporządkuj krótki opis oper do odpowiednich tytułów.
Miejscem akcji jest pałac tureckiego baszy. Opera opowiada historię próby uprowadzenia z niego Konstancji i Blondy, które zostały porwane przez piratów i sprzedane Selimowi Baszy., Opera ukazuje pełną fantastycznych przygód historię wędrówki i miłości młodego księcia, który pragnie zdobyć rękę ukochanej dziewczyny. Razem przechodzą przez wielorakie próby, by poznać prawdę i dostąpić wtajemniczenia., Opera opowiada o podbojach miłosnych głównego bohatera i karze, jaka spotkała rozpustnego uwodziciela.
Czarodziejski flet
Uprowadzenie z Seraju
Don Giovanni
RahBmDBRW5i3S
Ćwiczenie 4
R1GGh6Me1lA4F
Ćwiczenie 5
RkZO113dBhzOE
Ćwiczenie 6
RyHAzePMOiHjI
Ćwiczenie 7
Słownik pojęć
Libretto
Libretto
oryginalny lub oparty na dziele literackim tekst słowny opery, operetki lub oratorium, wiążący się ściśle z muzyką.
Opera buffa
Opera buffa
opera komiczna; powstała w Neapolu, w pierwszej połowie XVIII w. Nazwa pochodzi od włoskiego słowa buffone – błazen.
Opera seria
Opera seria
opera poważna; jej powstanie jest związane z ośrodkiem szkoły neapolitańskiej. W operze seria muzyka dominuje nad słowem.
Singspiel
Singspiel
utwór sceniczny, słowno‑muzyczny, o charakterze popularnym, z tekstem i wstawkami w postaci prostych, na ogół zwrotkowych piosenek czy prostych arii.
Źródło:
sjp.pwn.pl
Biblioteka muzyczna
RQmKnd3ngfRRa1
Utwór: „Don Giovanii – La ci darem la mano", wykonawca: Wolfgang Amadeusz Mozart, autorstwa: AMFN. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
R17jgzyqOJZ5L1
Utwór: „Czarodziejski flet – Der Vogelfänger bin ich ja", autorstwa: Wolfgang Amadeusz Mozart, wykonanie: AMFN. Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się żywiołowym charakterem.
RL8Lmp8KVaM4L1
Utwór: „Wesele Figara – Non piu andrai", autorstwa: Wolfgang Amadeusz Mozart, wykonanie: AMFN. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się żywiołowym charakterem.